Verticaal landschap6201358beton in beeldbeton in beeldVerticaal landschap 62013 59VerticaallandschapStandaardisatie maakt betonnen parkpergolain het M?ximapark in Utrecht realiseerbaar1Ze zijn zacht, rond en glad en het licht speelt ermee en het lijkt daarmee netivoor. In werkelijkheid zijn het de betonnen honingraatelementen van 6 mhoog en 80 cm diep, geschakeld tot een rij van maar liefst een kilometer.Ze vormen de eerste fase van de Parkpergola in het M?ximapark in Utrecht.1 Parkpergola M?ximapark, Utrechtfoto: Johan de BoerVerticaal landschap62013603`gewoon beton' in plaats van hogesterktebeton en de repetitie-factor van de mallen waren bepalend voor de haalbaarheid vanhet project binnen het gestelde budget. Een goed bestek metdaarin opgenomen de aanbevelingen van CUR-Aanbeveling100 en de minimale levensduur van 100 jaar zijn hiervoor debasis geweest.Om optimaal de kennis en kunde uit de markt te benutten, iservoor gekozen om, in plaats van met een aannemer als tussen-persoon, direct te werken met een prefab-betonleverancier.Aan vooraf geselecteerde leveranciers is gevraagd een prijs perelement te begroten, waarbij het minimaal aantal af te nemenelementen vooraf is vastgesteld. Een ander bijzonder feit aandeze aanbesteding was dat als ontbindende voorwaarde vooropdrachtverstrekking een 1:1-proefmodel van een compleetelement moest worden gemaakt om te kijken of aan de vereistekwaliteit kon worden voldaan.Het circa 300 ha grote M?ximapark is aangelegd in de nieuwewoonwijk Leidsche Rijn in het westen van Utrecht. Het ontwerpvan West 8 is het resultaat van een in 1997 gehouden ontwerp-wedstrijd. Belangrijke hoofdelementen vormen de uitgegravenoorspronkelijke loop van de Oude Rijn, het Jac. P. Thijsse lint ?een 9 km lange ecologische zone met een route van asfalt voorfietsers, skaters en wandelaars ? en de Parkpergola rond het hartvan het M?ximapark, genaamd de Binnenhof.De Parkpergola is d? plek waar natuur en cultuur samenko-men.CUR-100De Parkpergola is uitgevoerd in prefab beton. Zowel quaomvang, slankheid als detaillering zoekt het ontwerp degrenzen van de technische mogelijkheden op. De keuze voorbeton in beeld2BegroeiingNu is de Parkpergola nog`naakt', maarhij zal over de gehele lengte begroeienmet klimplanten, waaronder Hedera,Blauwe Regen, Kamperfoelie, WildeWingerd en Jasmijn. Windende klim-planten zullen met tijdelijke ondersteu-ning groeien aan de gladde zijde van deParkpergola. Voor hechtende klimplan-ten en het bevorderen van de groei vanmossen en sedum is de Parkpergola aande parkzijde voorzien van een ruwe laagbeton met een open oppervlaktestruc-tuur en lavasteen als toeslagmateriaal.Om de ecologische en botanische diver-siteit verder te vergroten, worden in dehooggelegen honingraatstructuurbakken met verschillende soortenplanten en bloemen geplaatst.Verticaal landschap 62013 61542 De Parkpergola zal over de gehele lengte begroeien met diverse soortenklimplantenfig. 2 en 5 en foto 3: West 83 De Parkpergola rond het hart van het M?ximapark, de Binnenhofwapening in plaats van de traditionele variant kon wordenbegonnen aan het productieproces van 's werelds langstepergola in indrukwekkend schoonbeton.StandaardisatieDe maakbaarheid van het ontwerp was vooral te danken aande herhaling van de standaardelementen waaruit de Parkper-gola is opgebouwd. Doordat de afzonderlijke elementenThermisch verzinkte wapeningHet losbaar maken van de zeer slanke betonelementen was degrootste uitdaging. Na meerdere experimenten met proefmo-dellen is een optimalisatie gevonden in de verhoudingen enafmetingen van de specifieke onderdelen en de wijze vanontkisten. Met deze zeer slanke afmetingen bleef er echter nietoveral voldoende dekking over voor traditionele wapening.Intensief overleg heeft ertoe geleid dat ook hiervoor een oplos-sing is gevonden. Door te kiezen voor thermisch verzinkte4 De maakbaarheid van het ontwerp zit in de herhaling van destandaardelementen waaruit de Parkpergola is opgebouwdfoto 4, 6, 7 en 8: ABT5 Zowel qua omvang, slankheid als detaillering zoekt het ontwerp vanWest 8 de grenzen van de technische mogelijkheden opVerticaal landschap6201362beton in beeld678Meer lezen op OpusC.nlDit artikel is een verkorte weergave van het artikel`Ecologischverticaal landschap'van OpusC.nl, geschreven door Marieke vanden Dungen. Dit artikel is gratis te raadplegen op www.OpusC.nl.6 Bij de keuze voor houten mallen moet bij de maatvoering rekening wordengehouden met enige werking van het hout7 Door de zeer slanke afmetingen bleef er niet overal voldoende dekking overvoor traditionele wapening8 Door aan de standaardmal van de eindelementen unieke inlegmallen vangelakt MDF toe te voegen, ontstaan elementen met een eigen identiteitconstructief voldoende stijf zijn, was het niet noodzakelijkze aan elkaar te koppelen. Dit leverde, naast weinig proble-men met maatafwijkingen en thermische uitzetting, hetgrote voordeel op dat elk element willekeurig naast eenander element kon worden geplaatst. Met een klein aantalstandaardmallen kon zo de enorme vrijheid van ontwerpenmet beton worden benut.Ook de keuze voor demontabele houten mallen droeg bij aande ontwerpvrijheid. Door aan de standaardmal van de eindele-menten unieke inlegmallen van gelakt MDF toe te voegen,ontstaan elementen met elk een geheel eigen identiteit, ge?nspi-reerd door de ontwerpen van M.C. Escher. De mallen kondeneenvoudig worden omgebouwd om zo bijvoorbeeld eenzitbankje, voor de perfecte plek in de zon, aan een standaard-element te storten. Wel moest er bij de keuze voor houtenmallen, in tegenstelling tot de stalen variant, bij de maatvoeringrekening worden gehouden met enige werking van het hout. Enom de kwaliteit van het beton te blijven garanderen, moestende mallen regelmatig opnieuw worden geschuurd en gelakt. ProJEctgEgEvEnsproject Parkpergola M?ximaparkopdrachtgever Gemeente Utrecht, Projectbureau Leidsche Rijnarchitect West 8, Rotterdamconstructeur ABT bv, Velpadvisering kosten, contract, maakbaarheid/ haalbaarheid ABT bv, Velpuitvoeringsbegeleiding ABT bv, Velpaannemer Ed. Z?blin AG Fertigteilwerk, Gladbeck (D)mallenbouwer Verhoeven Timmerfabriek Nederland bv, Venrayaannemer onderbouw Van Wijk Nieuwegein bv, Nieuwegein