I UITVOERlNGSTECHNIEK IBEKISTINGEN IBETON ALS BEKISTING -ir.V.Depauw, AannemingsbedrijfMaes NV; GentDe economie van het bouwen in beton wordt inhelangrijkemate bepaald door de bekistingskosten.. Ofschoon niemanddeze relatie zal weerspreken, houdt men daar desondanks teweinig rekening mee..Optimaal ontwerpen vanuit dez~ invalshoek, vereist eenandere visie op het bekisten en e?n herbezinning op hetgedrag van beton in de verschillen~euitvoeringsfasen.. Ditartikel toont met voorbeelden aan dat het streven naar eeneconomische uitvoering in Belgi?eeL.? aantal malen heeftgeleid tot het gebruik van beton als blijvende bekisting..Deze ontwikkelingen hebben een kans kunnen krijgendankzij de positieve instelling hinnen bouwteatnS..r-( 1)(3)////// '//8ETON8EKISTlNG VOOR 8ALK (1)UITVOERING MET 8REEOPLATEN (2)VUL8ETON TER PLAATSE (3)zal fundamenteel overleg tussen de be-trokkenen aan het bouwproces op gangmoeten worden gebracht. Orgeen en-kel industrieel gebiedwordtc.evoomit-gang zo sterk afgeremd als in de bouw.Waar elders het speurwerk, de ontwik-keling en de realiseringvan het produktonder dezelfde verantwoordelijkheidvallen, ontbreekt het in de bouwaan el~ke vorm van structurele integratie.',OLLEOI G TER PLAATSE GESTORTAls belangrijkste voordelen gdden hierhet eenvoudig aanbrengen en verwijde-ren van ondersteuningsconstructies,alsmede de controle op het afgewerktevloervlak. Voordelen die tot uiting ko-men in de prijs: breedplaatvloeren zijngoedkoper dan volledig ter plaatse ge-storte vloeren. Afhankelijk van de hoe-veelheidwapening ende moeilijkheids-graad bedraagt het prijsverschil 15 tot25%.Wanneer men het idee van de breed-plaatvloeren wil toepassen bij balken, Ontwerp:' en uitvoeringsproble-wanden en paddestoelvloeren,zaloner- matiekvarenheid met de toepassing, zowel Bij vergelijking van de alternatieve uit-constructief als uitvoeringstechnisch, voeringen die in figuur 1 worden ge-als een nrempelworden ervaren.Toch is toond, blijkt dat, afhankelijk van deer veel datpleitvoor mimere toepassing balkdoorsnede en de detailleringvandevan geprefabriceerde betonbekistingen. betonbekisting,eenbesparingvan 20 totBehalve economische motieven speelt 30% mogelijk is in vergelijking met deook Je wens naar meer kwaliteit, Oll- traditionele uitvoering. Ten opzichtedanks afnemende vakkennis bij bouw- van een volledig geprefabriceerde balkvakkers, hier een grote rol. bedraagt die besparing 10 tot 20%.Waarom beton als bekisting? Indien een verdere ontwikkeling van Tenopz?chte vande traditionele uitvoe-Vanuit de traditie beschouwd, is beton ons vakgebied ernstig wordt genomen, ring zijn deze besparingen het gevolglange tijd het folachtoffer geweest van de .-- ~_---. van een aantal factoren, waarvan deeigenschap dat het ter plaatse kan wor- 1 VergeUjking van twee voornaamste zijn:den verwerkt. Bij de opkomst van de uitvoeringsmethodenprefabricage bleef de voorkeur voor r--------------.l...---~~--------___,monolitische constructies bestaan. 11-------------11Indien men de mogelijkheden van be- i lton als bekistingsm:>teriaal volledig wil 1-------.benutten, is er alleen kans van slagenwanneer daar zowel de constructeur alsdeaannemervuordelenin~ien.Hetsuc-ces van breedplaatvloeren is te d:-.Lken'laneconomisch materiaalgebmiken deschijnbare zekerheid dat .de plaat metdruklaag samen een monolitisch geheelvormen.Inde praktijk wordt gebmiktge-maaktvanverschillende soorten be-kistingen. De traditionele wordt terplaatse door de aannemer gemaakt.Wanneer bij het bouwen geprefabri-ceerde elerr,-nten worden toegepast,beperkt de taak van de aannemer zichtot het treffen van een aantal voorzie-ningen. Deze kunnen vari?ren van een- .voudige stelmogelijkheden bij kolom-men, balken ofwanden, tot omvangrij-ker steigerwerk wanneer de geprefabri-ceerdeelementenpasincombinatiemetterplaatsegestortbetoneenzelfstandigeconstmctie geworden zijn.Het laatste is bijv. het gev:? bij breed-plaatvloeren, dus bij geprefabriceerdevloerplaten waarop een ter p~aatse ge-storte druklaag wordt aangebracht. Eenvan de voor de hand liggende voorbeel-den van beton dat tevens als bekistings-materiaal wordt gebmikt.40 Cement 1986 nr. 7In de hierna volgende paragrafen wor-den voorbeelden behandeld, waaruitmoge blijken dat beton als bekistings-materiaal een breder toepassingsgebiedkan hebben dan algemeenwordtaange-nomen.3 Oplossing voorpaddestoelvloerconstructie,raster 0,5 X 0,5 m2 Oplossing voorpaddestoelvloerconstructie..raster 0,8 X 0,8 mwapening tussen geprefabriceerd en terplaatse gestort beton;5. kwaliteit enverdichtingvan terplaat-se gestort beton;6. belastingvanhetgeprefabriceerdebe-ton door 'Verse betonspecie;7. het tijdstip waarop de bekistingson-dersteuning kan worden weggenomen;8..de invloeden van het samengesteldegeheel op het scheurgedrag van de uit-eindelijke balk.5 Overzicht van gemonteerdebreedplaten; doorhoogteverschillen kan devoegwapening reeds in de platenworden opgenomen (Royale Belge -Gent)- eenvoudenstandaardproduktievandebetonbekisting;- reductie in de kosten voor tijdelijkeondersteuningen;- eenvoud in het realiseren van conti-nu?teit in de constructie;- vermijden van de inzet van zware hef-werktuigen.De vergelijking van de alternatieven zalook een aantal vragen oproepen, zoals:1. plaats, verdeling en werkzaamlteidvanonderwapeningen beugelsinbekis-tingsbetonen ter plaatse gestort beton;2.profileringaan debinnenzijde vanhetbekistingsbeton;3. gewenste dikte van de bekistings~wand;4. al ofniet noodzakelijke verbindings-Pogingentotbeantwoordingvandehier?gestelde vragen leiden al spoedig toteenimpasse, wanneer men zich niet los-maakt van de traditionele opvattingenover het gedrag van gewapend beton.Onder meer in literatuur (1) wordtevenwel gesteld dat het gedrag van be-ton verandert onder invloed van belas-r-------------------, tingen. Uit deze studie komt naar voren4 Twee breedplaten en de datdwarskrachten bijv. deugdelijkkun-onderwapening voor de voeg d d ld(ASLK-gebouw) nen wor en opgevangen oorvo oen-de verankering van de onderwapeningen door gedeeltelijke opbuiging. Dezegedachte is industrieel bruikbaar bij deontwikkelingVan eenstandaardpatroonvoor de beugelwapening in betonnenbekistingsdelen.Breedplaten bij paddestoelvloerenPaddestoelvloeren worden sinds 1980weer meer toegepast. Eenenander is het-----------------+----------------1 gevolg van het compromis tussen eenrelatief goedkope bekistingswijze enwat meer materiaalgebruik. Gezien detoenemende technische installatie ingebouwengeldtdeafwezigheid vanbal-ken als een onmiskenbaar voordeel.De toepassing van breedplaten bij pad-destoelvloeren kan worden ge?llu-streerd aan de hand van het Computer-___---------------,-I-------..".-------'-----l centrum voor ASLK (Brussel), raster 8,1x 8,1 m, in totaal 15 000 m2vloeropper-vlak over meer verdiepingen verdeeld.De kolommen (0,6 x 0,6 m) en de kol-omplaten (2,0 x 2,0 m) zijn ter plaatsegestort. Deverdelingvandebreedplatenis weergegeven in figuur 2.ln ??n rich-ting heeftde plaatde breedtevande.kol-omplaat, in de andere richting zijn drieplaten verdeeld over 8,1 m. Aan de wa-peningvande breedplaten {foto4)zijnophet werk staven toegevoegd.Bij een uitvoering op een raster van 5,0X 5,0 m voor het kantoor voor RoyaleBelge te Gent, zijn de kolommen en dedaarop steunende platen geprefabri-ceerd en zijn breedplaten van verschil-lende dikte toegepast, naar gelang delj,gging (centraal of in de randzone)(fig. 3). Het voordeel hiervan was dat ophet werk geen voegwapening behoefdete worden geplaatst.Bij de schikking van de breedplaten kanrekening worden gehouden met hetmomentenverloop in de paddestoel-vloer. Door de keuze van een geschiktvoegenpatroon krijgt de wapening on-der in de voeg eenondergeschikte func-tie (foto 5). De bovenwapening in derandstroken en boven de kolomplatenwint daardoor aan betekenis.Cement 1986 nr. 7 41UITVOERINGSTECHNIEK BEKISTINGENAanz~chtNET 1'501150/6/6 L:.395x133 (AIQporsnede6 Wandbekisting uit breedplaren;doorsnede en detailoplossingenNET 1501150,6i6L=395x133CBl3 TRAUEL!GGERS L=391cmPraktische toepassing Voor muren(ASLK-gebouw)8 Vloerconstructie onder kantoor bijICC-Gent138DETAIL VOEG~NET)( 15Q1150/6/69 Montage van een geprefabriceerdbetonnen bekistingselement (ICC-Gent)Dubbele breedplaten voor dragen-de murenIn figuur 6 is de doorsnede gegeven vaneen muur, bestaande uit twee breedpla-ten die onderling verbonden zijn doortralieliggers. In Belgi? is deze con-structie nog weinig toegepast, ondermeer in het genoemde ASLK-gebouw(f?to. 7). Ten behoeve van het opvullenmet betonspecie van de ruimte tussenbeide platen, is een breedte van Wcmvoldoende. Op deze wijze tot stand ge-brachte muren kunnen oplossing bie-den in gevallen waar tijdens de uitvoe-42ring continu?teit wordt verlangd ofwanneer op de bouwplaats slechts kra-nen metbeperkt hijsvermogen beschik-baarzijn.Beton als blijvende bekisting bijdragende vloerenEenvoorbeeld hiervan treft men aan inde dragende :vloer van de bureauruim-ten in een Gents congrescentrum. Ge-zien de kokervormige balk onder devloer waarin leidingen zijn onderge-bracht,was het bekistenvan devloer dieaan weerszijden uit die balk kraagt ta-melijk gecompliceerd (fig. 8).Ookhier isde oplossing gevondenin de toepassingvanbekistingselementenvan beton (f?to9), die naderhand met ter plaatse aange-bracht beton zijn opgevuld.Draagvloeren voor ondergrondseparkeergarageOfschoon aanvankelijk voorzien in terplaatse gestortbeton,werden devloereninde ondergrondse parkeergarage opdeVrijdagmarkt te Gent om uitvoerings-technische redenen met behulp van be-kistingsplaten in beton tot stand ge-Cement 1986 nr. 7J1,?Q_c_~ __~~ ~_~~~~------~---_.Bekistingselement voor balkGekozen oplosing voor balk mets?helpvormige onderzijdeBekistingselement voor balk(parkeergarage Gent)10111214 Opstelling van de U-bekisting inde fabriek (parkeergarage Gent)Literatuur1. DieBautechnik 1983, NrA, 'Ans?tze inder Konzeption des StaWbetons', doorS.Poleneji en K.BollingerBesluitDe toepassing van beton als blijvendebekisting geniet vooral bekendheidvanwege de toepassing van breedplatenvoor vloerconstructies. Uit het voor-gaande blijktdatookingewikkeldecon-structie-onderdelen daarmee econo-. misch, snel en veilig te realiseren zijn.Toch is de uitvoeringsmethode nog nietals vanzelfsprekend ingeburgerd. Bepa-lend voor een succesvolverloop is de sa-menwerking binnen het bouwteam.bracht (fig. 1O,1oto 11). Bij de keuze voorhet eerste zouden de ondersteuningenonder de bekisting, als gevolg Van hetgrote eigen gewicht van deze vloeren,pas in een laat stadium kunnen wordenverwijderd. Zowel kostbaar, als vertra-gend binnen het uitvoeringsschema.Balken in ondergronds parkeer-gebouwIn bovengenoemde garage bevindt zichnog een ~eetal typen balken die even-eens in een bekisting van betonplatentot stand gebracht zijn. Enerzijds het ty-pe met een schelpvormige onderkant7fig. 12)een deels ingebetonneerde stalenliggers (foto 13), anderzijds een U-vor-migebalk van 2,30 m hoogte en met14 m overspanning (foto 14). De keuzevoor het eerste type kwam totstand om-dat een ondersteuning van de balk tij-dens het storten niet in het uitvoerings-plan paste, voor het laatste type omdatondersteuning van een traditionale be-kisting in de gegeven situatie te riskantofte kostbaar werd geoordeeld.-----+7,20.,.~--~Q---++---13 Met de stalen Uggers is debekisting zelfdragend geworden(parkeergarage Gent):i~'Pe400~ ~#-----~~~~~-----+,. ~ .~_o_~____ ,Cement 1986 nr. 7 43