?utiliteitsbouw ?constructief ontwerp
?schade
prof.Dipl.-lng.J.N.J.A.Vambersky,
TU
Delft, faculteit derCiviele TechniekjCorsmit Raad"
gevend Ingenieursbureau Rijswijk
ing.R.5age/,
dS+Vhoofdafdeling
Bouwen
Woningtoezicht, Rotterdam
Indit
derdeartikel
indeserie 'De
tikkende
tijdbom onder
de
bouw'komen nogmeer onvol
komenheden inhet, in
het
tweede
artikel
beschreven gebouw
aan
de
orde.
Met
name
het
ontbrekenvanconstructieve samenhangtussen
eenkolom in
de
in-en uitrit vandepar
keergarage en
de
fundering,wasvoor
deraadgevend
ingenieur aanleiding eenernstige
waarschuwing richtingopdrachtgever
tedoenuitgaan.
DE
TIlliNDE
TIJDBOM
ONDER
DE
BOUW
(lID
CONSTRUCTIEVE SAMENHANG CD
Opleggingprefabbetonkolom
22
Inhet
artikel'Erismeer aandehand dan
bouwfouten'
inCement
1997,
nr.
3,
zijn de
verontrustende ontwikkelingenaangehaald
aangaande deminimaal benodigde werk
zaamhedenin
devoorbereidingsfase van
het
bouwproces.
Met
name
het
belangvan
het
constructief ontwerp,
het
bewakenvan
de constructieve samenhang en
debeno
digde controle opde constructieve merites
van onderdelen, geleverddoorvaak verschil
lende toeleveranciers, staanzwaar onder
druk vanselectie
opde
laagste
prüs
door de
discipline die hiervoor moetzorgen. Hetbe
zuinigen op
dit
nietonbelangrijke gedeelte
van
het
voorbereidings- enbegeleidingstra
jectvan
debouw,
het
onderschatten vanhet
belang hiervan gaat zover,
dat
dezediscipli
ne hier
en
daar zelfs
uit
het
bouwprocesver
dwÜnt. De
desbetreffende werkzaamheden
en
ver
antwoordelijkheden wordendanmeestal
ondergeschoven, zoals
het
uitkomt,
bÜ
de
aannemer, onderaannemers enleveran
ciers vanonderdelen. Hetmag goedkoper lij
ken, maar dekosten hiervan verdwijnen niet.
Ze
wordenslechtsonzichtbaar gemaakt.
Wat welverdwijnt is
het
integraalconstruc
tief
ontwerpwaarmee, indien
dit
deskundig
wordt uitgevoerd, perdefinitie voordeop
drachtgever endebouwer veelgeld tever
dienen valt.
Erger isechter datopdeze manier ookde
eerder genoemde onafhankelijke controle
op constructieve meritesvanonderdelen
en
hun samenhang
verdwÜnt.
Ditartikel is
het
vervolg ophet
inCement
1997,
nr.
6gepubliceerde artikel'Prefab ge
vel
blijft
niet
hangen'
en
heeftbetrekking op
hetzelfde gebouw,
dat
kortgeleden isopge
leverd; ontworpen
en
gebouwd zonderdat
daarbij deconstructieve ontwerpdiscipline (een
hoofdconstructeur) betrokkenisge
weest. Dewerkzaamheden vandeconstructeur zijn
ondergebracht bijde aannemer
en
dever
schillende onderaannemers
en
leveranciers
van bouwelementen.
Inhet
gebouw
zün
eerst problemen ontstaan
bij
het
monteren vanprefab betonnen geveI
elementen (gevelbekleding)waarvan deop
hangnokken, alsgevolg vansystematische
fouten, niet
instaatbleken tezijn
het
eigen
gewicht vandeelementen tedragen.
De
hierbij geroepen externeraadgevend inge
nieur heeft opzijn weg door
het
gebouw naar
de plaats desonheils echtereen aantalcon
structieve detailsgezien(foto's
1
en2),
waarvan
hÜ
op
zijn
minst meende deop
drachtgever temoeten attenderen opde
noodzaak vancontrole hierop.
Het gebouw, meerdan
10
000
m2bruto
vloeroppervlak groot,isopgezet
met
prefab
betonnen dragendegevelelementen (bin
nenspouwbladen) envoorgespannen pre
fab betonnen kanaalplaatvloeren dievan
gevel naargevel dragen. Hetgeheel isonder
kelderd
met
twee lagen vooreenparkeerga"
rage.
De
kelder is
inhet
werkgestort; debo
venbouw isvolledig geprefabriceerd.
Inplattegrond bestaat
het
complexuiteen
aantal vleugels diehaaks opelkaar staan.
Het gebouw isboven
de
kelder
3á4lagen
hoog.
De
dragende gevelelementen lopen
in
principedoor
tot
opde
beganegrond(foto
3).
Doordefunctionele eisenzoals
bij
in
gangspartijen eninritten naardeparkeerkel
der, is
het
echter nietoveral mogelük dedra
gende gevel tot
opde begane gronddoorte
zetten. Zoalsgebruikelük wordenhierkolom
men
met
balken toegepast diededragende
gevel opvangen (foto
3). CEMENT1997j9
Tot
zover
iserniets bijzonders aan
de
hand,
ware
het
niet,
dat
de architect slechtsop
dracht hadzijnontwerp
tot
en
met
het
defini
tieve ontwerp uittewerken
en
er (zoals ver
meid) bij
het
project geenhoofdconstruc
teur betrokken isgeweest.
De
juiste toedracht is
niet
meer
teachterha
len, maar
het
aangetroffen resultaat(foto's
1en
2)doet
vermoeden
dat
inhet
definitief
ontwerp dedragende gevel,zoals indat
sta
dium iste verwachten, inde dikte vandebin
nenspouwbladen rondom
het
gebouwis
ge"
tekend,zonderdatdebenodigde verdikkin
gen (kolommen) warenaangegeven. Daar
na isde in
het
werk testorten constructie
van dekelder uitgewerkt door
de
aannemer
van datgebouwonderdeel, eveneensaande
hand vandedefinitieve ontwerptekeningen
van dearchitect. Datwilzeggen datook
de
in
het
werkgestorte opstaande rand,waarop
de dragende gevelmoet rusten, inde dikte
van dedragende gevelisuitgewerkt
en
uitge"
voerd. Dit
isduidelijk opdefoto's tezien.
Dat inverband
met
de grote openingen
inde
gevel, deovergebleven penantentussende
ze
openingen hetgewicht van
het
bovenge
legen gebouw nietkonden dragen, kwam
pas aan deorde toen deleverancier vande
dragende binnenspouwbladen dezeging
uitwerken.
Hij
heeft danookterecht
ter
plaatse vandeze openingen deprefab pe
nanten gewijzigd inde eerder genoemde ko
lommen
en
balken. Hoedeconstructie hier
onder eruitzag wasnietzijn
lorg,
hetbe
hoorde immers niet
tot
zijnopdracht
en
hij
ging ermisschien vanuitdat deopleggingen
en
de detaillering hiervanaande
maat
van
de betonkolommen zoudenworden aange
past.
Hoe danook, deaangetroffen situatievroeg
om controle. Omdatgeenoorspronkelijke
berekening tevinden waswaaruit bleekdat
met
deaangetroffen excentriciteiten
en
ge
reduceerde opleggingen vandekolommen
rekening wasgehouden, werdachteraf een
controleberekening gemaakt.
Hieruit bleekdat
het
verticaal draagvermo
gen, zowel vandekolommen alsvan degere
duceerde kolomopleggingen, voldoende
was.
Wel
bleef devraag hoe
hetstond
met
dever
binding tussendekolom ende
inhet
werk
gestorte opstaande randwaarop dekolom
rust.
De
principes vaneen goed constructief
CEMENT1997/9
®
Oplegging prefabbetonkolom tussen
in- en uitrit parkeerkelder
ontwerp vragenhieromenige verbinding om ingeval
vancalamiteiten voldoendecon
structieve samenhang
tewaarborgen omer
gerte
voorkomen. Men
hoeft
hiervoor
nietal
teverte
gaanzoeken: éénvandekolommen
staat
midden tussendein-en uitrit vande
parkeerkelder (foto's2
en
3).
De
kansop
een aanrijding
met
eendergelijke kolomis
nietklein, getuigedevele sporen
inovereen
komstige situatiesindiverse parkeergara
ges.
Indit
geval was noch
het
detailopaanrijding
berekend
en/of
ontworpen, nochwaren
maatregelen
ter
bevordering vandecon
structieve samenhang getroffen.
Nu
isde
opdrachtgever gewaarschuwd
en
kanhij
maatregelen nemen.
Met
eengoed ge
plaatste vangrail
kunje
veeloplossen.
Wel
is
het
zo
dat
zonder deinitiële problemen
met
degevelelementen hieraangeenaandacht
zou zijnbesteed.
Dan
was destandzeker
heid vandekolom afhankelijk geweestvan
de rijvaardigheid vandegebruikers vande
parkeergarage.
Bij
het onderuitrijden vande
kolom zouden debovenliggende dragende
binnenspouwbladen naarallewaarschijn
lijkheid
wel
zijn blijven hangen
en
zouden
'slechts' deopde kolom rustende prefabbe
tonnen balken
metde
eropdragende prefab
vloerplaten naarbeneden zijnkomen.
Doordat op
dit
werkdeonderdelen vanver
schillende leveranciers warenbetrokken
en
doordeze ookwaren uitgerekend
en
uitgete
kend zonder dateréén constructeur wasge-
®
Constructieve dragendeprefabbeton
gevei tussen in-
en
uitritparkeerkelder
weest omvan hetbegin
tot
het
eind voor
controle
ensamenhangte
zorgen,
zal
het
de
lezer ooknietverbazen
dat
er
behalve de
hiervoor omschreven onvolkomenheden,
nog vele andere waren.Dezevarieerden van
een flink lekkende kelderalsgevolg vanniet
consequent aangebrachte enniet goed ge
detailleerde dilataties,
tot
aan
het
ontbre
ken van dwarskrachtwapening. Voorzover
deze zaken aan
het
lichtzijngekomen moes
ten
zeachterafworden verholpendoorinjec
teren, oplijmen vanstalen platen enz.Stuk
voor stukzeer kostbare ingrepen dieverme
den hadden kunnenworden.
Oplossing Een
oudNederlands spreekwoord zegt:'Be
zint eergijbegint'. Ditgeldt ookvoor elk
bouwproces.
Het
bezinnen heeftookin
het
bouwproces plaatsaan
het
beginvanhetge
hele traject. Daaronder valtnadrukkelijk
het
ontwerpstadium.lmmers daarinwordtnage
dacht over
het
'hoeenwaarom'
en
'wat
wel
en
wat niet'.
Indat
beginstadium wordtbe
paald
ofgrote uitgaven
wel
ofnietworden ge
daan en
ofbesparingen kunnenwordenbe
reikt. Ditgeldt ookvoor deconstructies. Het
bezuinigen inhet
ontwerpstadium
of
zelfs
het
weglaten vanverschillende disciplines
hieruit, betekent
niets
anders danbezuini
gingen op
het
bezinnen
en
het
nadenken.
Dat
dit
een verkeerde bezuiniging isbehoeft
geen commentaar. Het'bezint eer
gijbegint'
geldt zeker ookvoor deconstructies vange
bouwen; zowelvoordeeconomie ervanals
voorde
veiligheid..
23
Reacties