IUTILITEITSBOUW ICONSTRUCTIEFONTWERP I ISTAALPLAAT-BETONVLOERMET SCHIETDEUVELSLichte vloerconstructie voor de uitbreiding van een kantoorgebouw te RijswijkirJ.G.Kraus en ingJ.Westerman, Adviesbureau D3BN, 's-GravenhageIn toenemende mate worden met de materialen beton en staal samengesteldeconstructies gemaakt. Tijdens de studiedag Staal-betonconstructies die vorigjaaraan de TU Eindhoven werd gehouden, zijn enkele voorbeeldprojecten behandeld.Een ervan komt hier aan de orde. Het betreft de uitbreiding van een kantoorgebouwmet een extra verdieping. Als meest gunstige oplossing kwam een staal-betonvloernaar voren die rust op een stelsel van primaire en secundaire stalen liggers. De stalenliggers en de staalplaat-betonvloer werken door middel van 'schietdeuvels' als eensamengestelde staal-betonconstructie.Het gebouw van het Office Eu-? .rop?en des Brevets bestaat uiteen hoogbouw van 24 verdie-pingen met een aangrenzende laag-bouw van drie verdiepingen (f?to 1).Door de groei van het kantoor was erdringend behoefte aan uitbreiding. Ge-kozenwerd voor een nieuwevierde ver-dieping, van ongeveer 4000 m2op debe-staande laagbouw. Het dakvan de derdeverdieping bestaat uit stalen liggers meteen houten balklaag, ongeschikt om alsvloer te dienen. Dewens was een nieuwevloer van steenachtig materiaal te bou-wen.1 Het kantoorgebouw van deEuropese Octrooi-raad aan dePatentlaan in Rijswijk44EisenVoor de bouw van de nieuwe vloer gol-den de volgende criteria:- In het verleden wasgeen rekening ge-houden met een uitbreiding, zodatnaar eenlichteconstructie moestwor-den gezocht om de fundering niet tezwaar te belasten.- De onderliggende kolommen staanop een stramien van 3,60 m.- Het peil van de nieuwe vloer diendegelijk te zijn aan het peil van de vierdeverdieping van de hoogbouw.- Het bestaande dak moest tijdens debouw in taktblijven, zodat de bureau-werkzaamheden konden doorgaan.Uit deze eisen volgde een maximaleconstructiehoogte van 240 mm, waarbijhet aanbrengen van een bekisting c.q.een doorstempeling naar de derde ver-diepingsvloer niet mogelijk waS.OntwerpEeninhetwerkgestorte betonconstruc-tie was niet mogelijk, omdat de bekis-ting en het afstempelen daarvan proble-men gaven en de vloer te ZWaar werd.Een vloer opgebouwd uit prefab beton-elementen werd ook te zwaar, maar zoutevens te duur worden in verband meteventuele maatafvvijkingen in het be-staande gebouw. De keuze is gevallen opeen liggerpatroon van stalenliggers metdaarop een betonnen vloer (fig. 2), die inhet werk gestort moest worden.?Bij hettoepassen van breedplaatvloerenwas bijeen minimale breedplaatdikte van 40mm een vloerdikte van 100 mm niet terealiseren. In de stortfasewas het onmo-gelijk omzonderstempels debreedplaatals dragendebekisting te latenfungeren.Gekozen is voor eencombinatie van eenstaalplaat-betonvloer met eendikte van90 mm en staalbetonliggers metdeuvel-verbinding. De vloer hoefde in de stort-fase niet extra te worden ondersteund.De deuvelverbinding moest aan bepaal-de eisen voldoen, namelijk:- montage-ongevoelig voor weersin-vloeden;- geringe belasting tijdens montage opstaalplaat;- de deuvelhoogte niet groter dan 80mm;- geringe deuvelkracht, zodat er eengrote spreiding van de schuifkrachtinde betonvloer ontstaat;- de geprofileerde staalplaten moesten,uit economisch oogpunt, over meer-dere steunpuntendoorlopen, zodat dedeuvels in het werk door de staalpla-ten heen op de stalen ligger moestenworden bevestigd.Gekozen is voor de HILTI-HVB 80schietdeuvel (f?to 3), waarbij de deuvelmet stalen nagels in de stalen liggerwordt geschoten, zodat de staalplatendirect aan de liggers worden bevestigden deze in de stortfase als kipsteunenvoor de liggers dienst doen.De uiteindelijke vloerconstructie is op-gebouwd uit primaire en secundairestalen liggers, waarbij de primaire lig-gers met korte kolommeges door hetdak op de bestaande kolommen zijn ge-plaatst. Op de liggers rust de staalplaat-betonvloer met een dikte van 90 mm.Langs de gevels zijn direct op de be-staande kolommen liggers HE lOOMaangebracht. Daaronder laren secun-daireliggersHE 120A (f?to 4), die ten op-zichte van het stramien 0,90 m zijn ver-schoven. Op de constructievloer is eenafwerklaag van 30 mm aangebracht, zo-Cement 1989 nr. 28 60 5720 2910 5720 60ol)..."'& ~'4 "I!-g~ "'I lii.~? UiUJ:;: ::>:::>: ...M" ". E " "E!2 ::l E E~"3::lCD-8 0,....--~. '---'-HE120A !lE.l ~ HE120A?-f-- . -.." . ....?-f-- '--1 15 5@-~ I'-:-1 5 5 1~ column HE100A9]1 J I :; \cv-~ 1 lilHf200AII I I II I1llI~HEl4QA~HEI20Ji. Stait'aJi.. ?'2 ?Q !i! ,~~ j ~? ~~'"? ...!I !~""column rIJ ~. 0-1;;5?-~ +~f'i~ 127m ' .........~ -~- - --;.-'7Lco mn ;, O. 0-1>3Ii I5HEl B?-~~ - f-- ~ -IIiI~ ~IlJCD-~ 1-12800',.~ 1\I,1i\ lil\column HE10?\ 1\ 1\ 1\Ieb eb GDCD CD CD 6 7 8 9 102Gedeelte van de plattegrond van de liggers vo.or devierde verdieping4Vastschieten van de deuvels aanstaalplaat en stalen liggerOverzicht van deuvels, staalplaaten stalen liggersCement 1989 nr. 2 45IUTILITEITSBOUW46ICONSTRUCTIEFONTWERPdat het totale vloerpakket een hoogteheeft van 234- mmo De hart-op-hart af-stand van de liggers is 1,80 m bij eenoverspanning van 5,70 m.Door de relatiefkleine profielen was destortfase maatgevend en was het nood-zakelijk de liggers een zeeg te geven vanongeveer 4-0 mm, die een parabolischelijn benaderde. Na het storten stondende liggers weer in de nnistand. Aan delinkerzijde van de hoogbouwwas de be-schikbare hoogtevoordevloer nogklei-ner, zodat daar in plaats van liggerHE 120A, liggers HE WOB in de staal-kwaliteit Fe 510 zijn toegepast. Dit bete-kende tevens dat de voorafaan te bren-gen zeeg toenam tot ongeveer 60 mmoBerekeningBij het berekenen is gebr-uik gemaaktvan CDR-rapport Statisch bepaaldestaal-betonliggers, de RSBV 1984 en hetTNO-rapport betreffende HILTI-deu-vels.De berekening van het aantal toe te pas-sen deuvels is met een door Hilti be-schikbaar gesteld computerprogrammagemaakt. Dit programma is gebaseerdop de Zwitserse voorschriften. Uit eenonderzoek door TNO naar de statischeeigenschappen van de Hilti-schietdeu-vels bleek dat de rekenwaarde van desterkte van de deuvel een wat kleinerewaarde had dan volgens de Zwitsersenormen wordt aangehouden. Daardooris het aantal deuvels met een vergro-tingsfactor van 1,15 vermenigvuldigd.UitvoeringTijdens de uitvoering zijn verschillendedeuvels op bevestiging gecontroleerd(foto 5), door op de deuvel een pijp te ste-ken en de deuvel, in de richting van deliggeras, te v?rbuigen, waarbij telkensbleek dat de nagelverbinding sterkerwas dan de deuvel.Na verharding van de vloer is een door-buigingsproefverricht, waarbij een be-lasting van 3,0 kN/m2is aangebracht.Uit metingen voor en tijdens de proef-belasting bleekbij eenoverspanningvan5,70 m een geringe doorbuiging van 4-,0mm op te treden. Deze doorbuiging isiets kleiner dat de berekende.ConclusieHet bouwen volgens een bestaandetechniek met toevoeging van denieuwste technologie leverde een werkop dat aan alle eisen voldeed. Daarbijzijn ookde kostenper m2redelijk geble-ven, namelijk netto f 14-5,- per m2vloeroppervlakte.Cement 1989 nr. 2