Verbetering wegkruisingenmet betonin de KrimpenerwaardDe weg Krimpen a/d IJssel-Schoonhoven,aangelegd in de vijftiger jaren, uitgevoerd alsbetonweg in een met zand gevulde bak-constructieDe Krimpenerwaard is een gebied waar de ondergrond dermate weinig draagkracht bezit, datook voor de aanleg van wegen speciale voorzieningen van de ondergrond nodig zijn. Aan weg-funderingen moet dan ook veel aandacht worden besteed. Bij de aanleg van de weg Krimpenaan de IJssel-Schoonhoven in het begin van de 50'er jaren, weg nr. 30 van het Secundairwegenplan 1973 die onder beheer staat van de Provinciale Waterstaat Zuid-Holland, is dit onder-kend en werd een speciale constructie ontworpen.De weg werd onderheid met houten palen die geheel onder de grondwaterspiegel kwamen testaan. Daarop werd een betonnen bak gebouwd, gevuld met zand en voorzien van betonplatenals rijdek. Zo werd een zettingsvrije weg verkregen die heden ten dage nog in gebruik is.Verkeerstechnisch vereist een dergelijke weg vandaag de dag bepaalde aanpassingen, zoalskruispuntverbredingen, speciale halteplaatsen met uit- en invoegstroken voor busdiensten enz.In totaal kwam een zestal kruispunten in aanmerking voor verbetering, waarbij de aansluiting inde gemeente Lekkerkerk met zich meebracht dat een gedeelte van de brug over de Lekkerkerk-sche Boezem verbreed moest worden. Momenteel worden de laatste twee verbeteringen uit-gevoerd; de bushalteverbredingen zijn daarin niet begrepen; ook hiervan zijn enkele nog inuitvoering.Om een inzicht te krijgen in de problemen die de huidige verbeteringen met zich meebrengenvanwege de aansluiting aan de bestaande weg, is een terugblik op die oude constructie op zijnplaats.Onderheide wegenBehalve de hierna te bespreken bakconstructie zoals toegepast bij de weg Krimpen-Schoon-hoven, zijn ook andere wegen van een paalfundering voorzien.De weg Alphen aan den Rijn-Boskoop langs de Gouwe bestaat uit betonplaten die rusten opeen fundering van betonpalen (zie Cement 1972, nr. 6, blz. 211).Voor het aanleggen van een bushalte wordenbetonpalen geheid, vlak naast de wand vande bakCement XXIX (1977) nr. 1 9Kruispuntverbreding met een dwarsweg inuitvoering, de palen zijn al geheid en de bermis ontgravenKruispuntverbreding bij de afslag Lekker-kerk: aan de ene kant van de weg is dewerkvloer met oplegribben van de wapeningte zien met daarachter een al gestorte beton-plaat, de andere foto toont de overkant vande weg waar de wapening voor de 40 cmdikke betonplaat al is gesteldEen andere weg op palen die men echter beter kan omschrijven als een 'brugweg' is het in 1957aangelegde 700 m lange weggedeelte in de ruilverkaveling Roelofarendsveen. Deze construc-tie bestaat uit paaljukken met daarover betonnen kespen, waarop de voorgespannen prefab-betonplaten zijn opgelegd. Daaroverheen zijn de in het werk gestorte betonplaten voor hetrijdek met een dikte van 11 cm aangebracht (zie Cement 1972, nr. 6, blz. 252 en 1975 nr. 9-10,blz. 358-364).Een tweede voorbeeld van een brugweg vindt men in de zuidelijke toerit naar de brug te Gorin-chem. Dit 1800 m lange weggedeelte bestaat uit 45 cm dikke betonplaten die rusten op 17 mlange palen met verzwaarde punt (zie Cement 1961, nr. 6, blz. 327-330 en 1972 nr. 6, blz 224).Terug nu naar de weg Krimpen-Schoonhoven. Deze ruim 20 km lange weg is voor een grootgedeelte (13 km) uitgevoerd als betonbak op palen. In het begin van de 50'er jaren waren zand-palen nog niet gebruikelijk en men had de keuze uit een uitvoering door middel van doorpersen,een bakconstructie (laag gelegen fundering) en een hoge betonfundering zoals bij de wegAlphen-Boskoop.Een stuk van 1,5 km nabij Krimpen is destijds nog als doorpersing gemaakt. De werkwijzedaarbij is de volgende: in het cunet wordt een rijzen bed aangebracht, bestaande uit een onder-roosterwerk en een bovenroosterwerk van wiepen met daartussen een rijshoutvulling die metzand ingewassen, dienst doet als drukverdelende laag.Het weggedeelte met de bakconstructie werd als volgt uitgevoerd: eerst werd het cunet opdiepte gegraven waarbij een open bemaling noodzakelijk was, omdat in definitieve toestand depalen geheel onder water kwamen te staan. Het heien van de houten palen gebeurde met hetdikste paaleind naar beneden, wat zoveel meer weerstand opleverde dat met 2 meter minderpaallengte kon worden volstaan. De 12 tot 16 m lange palen kwamen in 5 rijen in langsrichtingonder de 7 m brede weg te staan. Met de hand werden vervolgens de palen op hoogte afge-zaagd. Na het aanbrengen van werkvloer en wapening werd de vloerplaat van de bak gestort.De werkvloer was 7 cm dik, de vloer zelf 25 cm. De wanden van de bak (hoog 1,50 m) werdeneerst met losse schotten bekist, hierna werd een verrijdbare bekisting toegepast. De wanddiktebedroeg aan de onderzijde 17 cm en aan de bovenzijde 15 cm. Deze bakken werden in een-heden gemaakt van ca. 24 m lengte; de voegen in de vloer werden afgedekt met los opgelegdebetonplaten, terwijl voor de wanden een bitumineuze voegvulling werd toegepast.Cement XXIX (1977) nr. 1 101Dwarsprofiel van de weg: bakconstructie metbetonnen rijdekIn het midden van elke bak werd een open ruimte gelaten die kegelvormig werd aangevuld metgrind, zodat na het verwijderen van de bemaling niet gevreesd hoefde te worden voor caisson-werking van de bakken (het grondwater werd dus in de bakken toegelaten).Na het gereedkomen werd de bakconstructie vol gereden met zand en hierop werd de wegver-harding aangebracht, bestaande uit een 12 cm dikke grindbetononderlaag met schouderstuk-ken die met 3 staven betonstaal gewapend werden. Over deze onderlaag kwam de betonnenbovenlaag met een dikte van 6 cm, waaraan een speciaal basalttoeslagmateriaal voor extrastroefheid werd toegevoegd. Figuur 1 toont dit dwarsprofiel. Onder de dwarsvoegen werden,ter voorkoming van ongelijk zakken, betonnen onderslagplaten aangebracht met een breedtevan 1,50 m.ErvaringenRuim 20 jaar is de weg Krimpen a/d IJssel-Schoonhoven nu in gebruik zonder noemenswaardi-ge problemen te geven. Dit bewijst wel dat bij de aanleg een juiste keuze is gemaakt. De weg-beheerder is over het algemeen gesproken tevreden met de constructie als zodanig, maartekent wel enkele problemen aan. Zo is de breedte van 7 meter niet al te groot en weggebrui-kers die door welke oorzaak dan ook met hun auto van de weg raken, komen er door de rechtebakwand moeilijk weer op vanwege het feit dat de gefundeerde weg op gelijke hoogte blijftliggen terwijl de bermen zakken.En met dit aspect komen we terecht bij de aansluitingen. In het verleden is wei geprobeerd omvoor bushalten en kruising-aanpassingen te volstaan met alleen een op slakken gefundeerdeasfaltverbinding, maar dit gaf dermate grote verzakkingen te zien dat deze werkwijze moestworden verlaten en men is overgegaan op onderheide kruispuntverbeteringen.Zware verbeteringenVoor de zes te verbeteren kruispunten en de verschillende bushalten, werden de volgendeconstructies toegepast: langs de weg (betonbak) worden de palen geheid waarna de berm totde vereiste diepte wordt ontgraven. Toegepast worden voorgespannen betonpalen, schacht35 X 35 cm met verzwaarde voet van 49 X 49 cm en verschillend van lengte, omdat de hoogte-ligging van de vaste zandlaag nogal varieert. Daarom ook worden per plaat twee sonderingenKruispuntverbreding aan ??n kant van deweg, ook de brug is hier verbreedCement XXIX (1977) nr. 1 112Twee sonderingen die duidelijk aangevenwelke geringe draagkracht tot ca. 14 mdiepte aanwezig is (plaats van de sonderin-gen aangegeven in fig. 3)3De kruispuntverbetering is opgedeeld in eenaantal vakken (A t/m L2), waarbij de afzonder-lijke afmetingen zijn vermeld4Dwarsdoorsnede over oude weg met uit-breiding (doorsnede A-A uit fig. 3)uitgevoerd. Figuur 2 geeft een tweetal sonderingsgrafieken. Figuur 3 geeft de vormgeving vande te maken betonplaten van de verbetering bij de aansluiting met de Kerkweg nabij de brugover de Lekkerkerksche Boezem. De beide sonderingen uit figuur 2 staan hierin aangegeven.Figuur 4 toont het dwarsprofiel A-A uit figuur 3.De plaatlengten bedragen meestal 26 meter, de breedte is variabel. Na het storten van eenwerkvloer en het aanbrengen van bekisting en wapening, wordt het beton gestort. In de uit-eindelijke fase wordt hierop een laag van 10 cm koudasfalt als rijdek aangebracht.De wegdekaansluiting met de bakranden is op speciale wijze opgelost. Omdat ook de weg zelfgeasfalteerd wordt, tegelijk met de nieuw aan te leggen vakken, werd de oude betonverhardinggebeukt. Tussen betonplaat en bakrand bevonden zich drie rijen klinkers waarvan ??n rij voorhet beuken werd verwijderd om horizontale krachten tijdens het beuken op de bakranden tevoorkomen.De nieuwe betonplaten komen met de bovenkant op gelijke hoogte van de bakranden te liggen,zodat het asfalteren verder geen problemen opleverde. Tijdens de uitvoering van deze werkenwordt het verkeer zo min mogelijk gehinderd; in elk geval blijft ??n rijbaan beschikbaar. Bij hetheien vlak langs de bestaande weg, wat voor de argeloze voorbijganger een vreemd gezicht is,bevond de heimachine zich veelal op de berm naast de weg. Inspectie van de bloot komendevoegen in de oude betonbak brachten geen gebreken aan het licht.Cement XXIX (1977) nr. 1 12Wapening in een veelhoekige plaatDe nieuw te betonneren platen worden niet aan de bestaande betonbak gekoppeld. Het con-tactvlak van de bak werd met bitumen bestreken. Na verharding van de platen en na het asfalte-ren van het rijdek werd de nieuwe verkeersindeling en -geleiding aangebracht. De verhoogdeverkeersgeleiders worden in de Krimpenerwaard afgedekt met een laag rode tuinpadkorrels,wat uniek is in Nederland.Ingebetonneerde staven ? 25 mm fungeren als koppelstaven tussen de nieuwe platen onderling.De wapening die vrij zwaar is, bestaat voor 75% uit hoofdwapening. De plaatdikte bedraagt40 cm.Verantwoorde keuzeHet zijn geen goedkope kruispunt- en bushalte-oplossingen die hier zijn besproken. Gezienechter de minder draagkrachtige grondslag van de Krimpenerwaard en de problemen die goed-kopere oplossingen in het verleden hebben gegeven, is dit een verantwoorde ?n afdoendeoplossing. De wegbeheerder verkrijgt hiermee een bijna onderhoudsvrije weg, waarbij zich inde loop der Jaren wel het probleem van de verzakkende bermen zal voordoen, maar dat is in-middels bekend en met grondaanvulling te verhelpen. De weg zelf blijft op aanleghoogte liggen.P.L.SpitsGereed gedeelte van de kruising met deafslag naar Lekkerkerk, op de betonplaat ende oude wegconstructie wordt een laag asfaltvan 10 cm aangebrachtCement XXIX (1977) nr. 1 13