28 thema Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 1 Deel van bouwkuip Sluiskiltunnel uitgevoerd met onderwaterbetonvloer thema Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 29 5.10 5.10 OPSTELLAS VOLGWAGEN OPSTELLAS VOLGWAGEN 5.10 5.10 5.10 5.10 0405060708 01 02 09 10 03 6:1 6:1 N.A.P. O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 Moot O5Moot O6Moot O7Moot O8 Moot O9 moot O1moot O2 moot O3 Moot O4 O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 32528 26400 1 1 2 2 9644 eis TBM-volgwagens 9617 -19.300 +3.700 -19.300+3.700 +4.750 -10.508 -9.887 28400 24700 25000 31340 5000 25000 25000 250002500025000 21180 dichtblok stempeling onderwaterbeton Gewi-palen Groutankers Polderprincipe Prefabbeton palen startschacht 800 1000 +3.700+6.000 -14.000-15.000-18.000 -26.000 -19.300 B147/147A 135-2 135-4 135 137 140-1 140 141-1 143 145-1 146 145 147-1 149 146-1 144 142-1 141 139 139-1 138 135-3 136 150 B150 DKM134-2 DKM134-1 +5.950 GI De Sluiskiltunnel krijgt twee buizen van elk 1145 m lang. Elke buis heeft twee rijstroken. De lengte van de totale tunnel, dus inclusief toeritten, wordt 1580 m. De start van de tunnelboor - machine (TBM) zal plaatsvinden in de startschacht (fig. 2). De totale lengte van deze TBM met volgwagens is ongeveer 80 m. Er is in 2012 hard gewerkt om de betonconstructie gereed te hebben, zodat de TBM op tijd zou kunnen vertrekken. In dit artikel zal worden ingegaan op de onderwaterbetonvloer in de bouwkuip. De bouwkuip wordt gekruist door een spoorlijn. Om die spoorlijn niet te hinderen, is een hulpbrug aangebracht. Deze hulpbrug heeft in het midden van de bouwkuip een midden- steunpunt. Situatie bouwkuip Oost startschacht De wanden van de gehele bouwkuip zijn gerealiseerd met combiwanden (Ø1320 x 19) met tussenplanken AZ17-700. Een deel van de bouwkuip (ter plaatse van moot O1 t.m. O3) is gerealiseerd met onderwaterbeton. Het ontwerp van dit onder - waterbeton werd in belangrijke mate beïnvloed door zwel van de Boomse Klei, waterdrukken en doorkruising van steunpun- ten van een hulpbrug voor het spoor. Deze kuip is verdeeld in twee kuipen: één met moot O1, de startschacht en één met moot O2 en O3. Het overige deel van de bouwkuip (met moten O4 t.m. O9) is gerealiseerd volgens het polderprincipe, omdat hier verticaal evenwicht mogelijk was in de bouwkuipfase met de Boomse De Sluiskiltunnel vormt de verbinding tussen de oost- en westzijde van het kanaal van Gent naar Terneuzen. De tunnel is een aanvulling op de huidige draaibrug en moet de verbinding tussen beide oevers verbeteren. Hij wordt uitgevoerd als boortunnel met aan twee zijden een toerit in een open bouwkuip. Een deel van deze bouwkuip is uitgevoerd met onderwaterbeton. Voor het ontwerp van het onderwaterbeton waren onder meer zwel van de Boomse Klei, waterdrukken en een kruising met een hulpbrug zeer bepalend. ing. Kees Huisman RO BAM Infraconsult bv 1 Bouw van de Sluiskiltunnelfoto: Joop van Houdt, Beeldbank Rijkswaterstaat2 Situatie en dwarsdoorsnede bouwkuip Oost startschacht Klei. Hierbij wordt de damwand tot in de Boomse Klei aange- bracht waardoor een bodemafsluiting ontstaat. Verder is nog een kleine kuip aansluitend aan de startschacht voorzien. Hier wordt het dichtblok gerealiseerd, dat nodig is voor de start van de TBM. De bouwkuip is deels uitgevoerd met stempeling en deels met groutankers. Aangezien de TBM in de startschacht moet worden neergezet, was het van belang de kuip zo snel mogelijk uit te voeren. Om de hiervoor benodigde bouwfasering te kunnen uitvoeren, zijn tussenschermen voorzien tussen moot O1 en O2 en tussen O3 en O4. Uitgangspunt voor de planning en berekening was de kuip bij moot O1 leeg en bij moot O2, O3 vol water. 2 Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 30 3 Overzicht van de grondopbouw De zwel (?h) wordt als volgt bepaald: ?h = h ? C sw _______ (1 + e 0 ) ? log ( ? ' i ? ?p _______ ? ' i ) Met: ?h verschil in hoogte / zwel [m] h laagdikte [m] C sw zwelindex [-] e 0 initieel poriëngetal [-] ? ' i initiële, effectieve spanning in de Boomse Kleilaag [kPa] ?p verschil tussen de initiële, effectieve spanning en de effec- tieve spanning na ontlasten [kPa] Op een aantal monsters uit de Boomse Klei is tijdens een ontlasttrap in samendrukkingsproeven de zwelindex (C sw) bij ontlasten bepaald. Deze zwelindex is gemiddeld 0,028. Er is uitgegaan van een initieel poriëngetal (e 0) van circa 0,7 zoals volgt uit de resultaten van het laboratoriumonderzoek. De resultaten betreffen een bovengrensbenadering, aangezien wordt aangenomen dat de laboratoriumproeven zijn uitgevoerd op proefstukken uit de ongeroerde monsters met het hoogste klei- gehalte. Uit de sondeer- en boorresultaten blijkt, dat de Boomse Kleilaag sterk gelaagd is met dunne zandlaagjes. Op basis van de sonderingen blijkt de kleilaag voor circa 20% uit zand te bestaan. Consolidatie Zwel of omgekeerde consolidatie ontstaat dus bij belastingsver - mindering en gedraagt zich als cohesieve grond onder invloed van belasting en is daarmee tijdsafhankelijk. Op basis van de consolidatiecoëfficiënten is de hydrodynami- sche periode t e (als aangegeven in onderstaande formule) afge- leid volgens de volgende relatie: t e = 2 ( a ? h ) 2 _________ cv T = 2t ___ te Met: t tijd in seconden t e hydrodynamische periode waarbij het consolidatieproces voor 99% is voltooid h dikte van de Boomse Kleilaag ([m] c v gemiddelde (verticale) consolidatiecoëfficiënt tijdens ontlasten = 1×10-6 m 2/s Zwelbelasting Een overzicht van de grondopbouw is te zien in figuur 3. Bij een ontgraving in een (diepe) bouwput treedt ontlasting van de ondergrond op, ten gevolge van het verwijderen van grond en water. Met name cohesieve gronden, zoals de dieper gelegen Boomse Kleilaag, zullen hierdoor zwellen. Deze zwel kan worden aangeduid als omgekeerde consolidatie. Dit resulteert in een volumevergroting van deze laag en additionele trek- krachten in de trekelementen en, afhankelijk van tijdstip van aanbrengen, zweldruk tegen de (onderwater)betonvloer. De extra trekkracht in de paal, veroorzaakt door zwel, treedt op na paalinstallatie en na ontgraven. Na het storten van de (onderwater)betonvloer wordt ook deze belast door zwel. Deze belasting wordt door de palen aan de ondergrond afgedragen. De mate van de volumevergroting en dus zwelkracht is afhan- kelijk van de diepte van de ontgraving, de paalkarakteristieken, fasering en zwelpotentieel van de Boomse Kleilaag. De grootte van de zwel wordt onder andere bepaald door de mineralogi- sche samenstelling van de samendrukbare grondlagen. Ten behoeve van de bepaling van de zwelbelasting is een uitge- breide analyse uitgevoerd. De in dit onderzoek gebruikte theo- rieën zijn ontleend uit [1]. Hierbij zijn de resultaten gebruikt van het beschikbare grond- en laboratoriumonderzoek. grondparameters Sluiskiltunnel code classificatie OB hoofdzakelijk klei OA/3 zand, plaatselijk enkele kleilaagjes 1 klei, siltig 4 veen 22 zand, fijn tot matig 23A klei, vaak zandig met schelpen 23B klei, zandig tot zand, kleiig 23-24 klei, zandig tot zand, kleiig 24 zand, plaatselijk enkele kleilaagjes 43A klei (Boomse klei) 43B klei. Zandig tot sterk zandig (Boomse klei) 44A zand, glauconiet - houdend 44B zand, glauconiet - houdend 3 thema Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 31 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 0 .1 1 10 100 1000 t ijd [ d ag en] cons olid atie g raad [ % ] oos twest1 m aand2 m aanden3 m aanden 0 2 4 8 6 10 12 14 16 18 20 3-12 13-12 23-12 2-112-1 22-1 1-211-2 21-2 2-3 zwel [mm] datum [d-m] nat ontgraven start productie Gewi-palen noord NAP -21 mnoord NAP -19 mzuid NAP -21 mzuid NAP -19 m 4 Verloop consolidatie Boomse Kleilaag als gevolg van ontgraven 5 Zwelmeting tijdens ontgraving Met: U v(?t) consolidatiegraad na tijdsduur ?t bij alleen verticale afstroming [-] Bij T = 2 is U v 99%. De tussenliggende T kan worden bepaald door in de vergelijking voor t verschillende waarden in te vullen (tabel 2). De fasering is uiteindelijk bepalend voor de belasting op palen en onderwaterbeton. Zo treedt al een gedeeltelijke consolidatie op als de bouwkuip nat wordt ontgraven en daarna pas de palen worden aangebracht. De palen in de moten O1 tot en met O3 worden na ontgraven aangebracht. Er worden HDPE buizen om de palen heen gemaakt, waardoor er geen zwelbelasting direct aan de palen kan worden doorgegeven (zie ook bij 'Funderingspalen'). Pas wanneer de onderwaterbetonvloer is gestort, wordt de zwel verhinderd en kan zwelbelasting optreden. Het onderwaterbeton in de moten O1 tot en met O3 zou aanvankelijk pas worden aangebracht 3 maanden na ontgraven. Hierdoor is de zwelbelasting met 85% afgenomen. Tijdens de uitvoering zal monitoring van de zwel plaatsvinden. Als uit deze monitoring zou blijken dat de zwelbelasting sneller met 85% is afgenomen dan berekend, dan zou het onderwaterbeton sneller kunnen worden aangebracht. T tijdfactor; praktisch einde van de consolidatie bij T = 2 a constante; bij tweezijdige afstroming a = 0,5 Voor de berekening van de hydrodynamische periode is reke- ning gehouden met een kleilaagdikte van 80% van de werke- lijke dikte (i.v.m. de aanwezigheid van zandlaagjes). De dikte van de Boomse Kleilaag is circa 5 m aan de westkant en 8,5 m aan de oostkant. Dit resulteert in een hydrodynamische periode te van circa 3 en 9 maanden ter plaatse van respectievelijk de westelijke en oostelijke toeritconstructie. Als de paalinstallatie en realisatie van de onderwaterbetonvloer binnen deze periode zal plaats- vinden, is de consolidatie nog niet voltooid. Een samenvatting van de t e verwachten consolidatieperioden op basis van de theorie is in figuur 4 en tabel 1 gepresenteerd. Hierbij is het verloop van de consolidatie berekend met de volgende vergelijking: U v(?t) = ( T 3 _______ 0,5 + T 3 ) 1/6 Tabel 1 Verwachtte consolidatieperioden oostelijke toerit tijdsbestek t [dg] oostelijke toerit consolidatieperiode 271 dagen [ca. 9 maanden] T U v t = 0 maand (dus direct na ontgraving) 0 00% t = 1 maand na ontgraving 30 0,22ca. 55% t = 2 maanden na ontgraving 60 0,44ca. 75% t = 3 maanden na ontgraving 90 0,67ca. 85% Tabel 2 Waarde zwelbelasting door ontgraven en waterstandsverlaging O1 O2O3 zwelbelasting op t = 0 mnd [kN/m 2] 0%170 175155 zwelbelasting op t = 1 mnd na ontgraving 55%777970 zwelbelasting op t = 2 mnd na ontgraving 75%434439 zwelbelasting op t = 3 mnd na ontgraving 85%252520 zwelbelasting op t = 4 mnd na ontgraving 100%000 verlagen waterstand naar NAP-5,0 na owb stort [kN/m²] 303030 4 5 Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 326 Gewi-paal voorzien van verschuifbare HDPE mantelbuis duceerde zwelbelasting door ontgraving gerekend, omdat dan de waterstandsverlaging weer ongedaan is gemaakt (tabel 3). Het blijkt dus van groot belang te zijn wat de zwelsnelheid is tijdens ontgraven of andere belastingsveranderingen. Monitoring Uit de theoretische beschouwing met de zwel bleek, dat de zwel in 4 maanden volledig zou zijn opgetreden. Aanvankelijk is gekozen om 3 maanden te wachten voordat het onderwater- beton zou worden aangebracht. Dit is in de planning verwerkt door 3 maanden consolidatietijd mee te nemen, zodat slechts met een geringe zwelbelasting rekening moest worden gehou- den. Het is echter zeer onzeker of dit inderdaad 3 maanden zal zijn. De vraag drong zich al vrij snel op hoe de zwel te meten. Als namelijk kon worden aangetoond dat de zwel zich sneller manifesteert dan berekend, zou dit winst op de planning kunnen betekenen. Drie maanden verplichte stilstand is bouw- technisch zeer onwenselijk. Daarom is een meetprocedure opgezet met twee extensometers en twee waterspanningsme- ters. De Boomse Klei bevindt zich tussen NAP -16,0 en -25,0 m. De extensometers bevinden zich op de niveaus NAP -19 en -21 m. De extensometingen konden continu online worden bekeken en te zien was hoe de zwel zich in tijd ontwikkelde tijdens de natte ontgraving (fig. 5). Uit deze metingen is gebleken, dat de zwel praktisch direct optrad tijdens de ontgraving. Ook bleek uit de metingen dat bij het leegpompen van de bouwkuip met ontlastpijpen de zwel opnieuw weer toenam, geheel volgens de verwachtingen. Daardoor hoefde niet te worden gewacht met het aanbrengen van het onderwaterbeton. De oorspronkelijke waterstand is NAP +1,0 m. Om het onder - waterbeton te ontlasten, wordt bij de moten O1 tot en met O3 de waterstand onder de vloer tijdens de bouw verlaagd tot NAP -5 m door middel van ontlastpijpen. Dit is mogelijk omdat de damwanden in de Boomse Klei reiken. Het gewicht van het water wordt dus met 6 m verlaagd waardoor een extra zwelbelasting op zal treden van circa 30 kN/m². Deze zwel- belasting verdwijnt zodra de waterstand weer wordt verhoogd in de eindfase. In tabel 2 staan de waarden van de zwelbelasting door ontgra- ven en de waarde van de zwelbelasting als gevolg van de water - standsverlaging onder de onderwaterbetonvloer. Door vervormingen van de Gewi-palen en het onderwater- beton zelf zal een deel van de zwel ongehinderd kunnen plaats- vinden, waardoor de zwelbelasting afneemt. Op basis van de berekeningen van het onderwaterbeton zijn de gemiddelde vervormingen van het onderwaterbeton onder invloed van het eigen gewicht en de waterdruk bepaald. Omdat de waterstands- verlaging een tijdelijke situatie is, is het uitgangspunt dat de vervorming van het onderwaterbeton alleen een reducerende werking heeft op de zwelbelasting door ontgraving en niet op de zwelbelasting door de waterstandsverlaging. De zwelpotentieel wordt daarom gesplitst in een deel door ontgraving en een deel door waterstandsverlaging. Op het deel door ontgraving wordt de vervorming van het onderwaterbeton in mindering gebracht. Vervolgens wordt op basis van het gereduceerde zwelpotentieel de gereduceerde zwelbelasting door ontgraving bepaald. In de bouwfase wordt de gereduceerde zwelbelasting door ontgraving en de zwelbelasting door waterstandsverlaging in rekening gebracht. In de gebruiksfase wordt alleen met de gere- lengte HDPE b.k. paal paal afsnijden 100 mm onder b.k. vloer kale Gewi-staaf ø 63,5 St 555/700 kale Gewi-staaf ø 63,5 Gewi-ankermoer Gewi-ankermoer Gewi-ankermoer koppelstuk Gewi-ankerschotel DENSO-band krimpkous hulpstuk hulpstuk afstandhouder variabel 400 krimpkous overlap o.k. constructie vloer krimpkous 24000 50 100 700/800 6 thema Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 33 -0,005 0,005 0,01 0,015 0,02 0 5 10 15 20 25 30 35 ontwerp incl zwel LEEG 16-07-2012 ontwerp excl zwel -0,005 0 0,005 0,01 0,015 0,02 rijzing locatie 7 Nadat de palen zijn aangebracht, zijn hierop geschiktheidsproe- ven uitgevoerd die de waarde voor de veerstijfheid bepalen. Hierbij is de toegepaste veerstijfheid in de berekening gecontro- leerd. De minimumwaarde voor de veerstijfheid is hier dan 50 ? ?2 = 34 MN/m. Indien de waarde hieronder komt, is sprake van een afwijking waarna de berekening met de nieuwe, lagere waarden moet worden gecontroleerd. Als deze lagere waarde alsnog voldoet voor de onderwaterbetonvloer en ook voor de definitieve betonconstructie zijn geen aanpassingen nodig. In het onderhavige geval bleek in een redelijk aantal gevallen de gemeten waarde lager te zijn dan de vereiste minimumwaarde. Deze relatief lage veerstijfheid wordt veroorzaakt door de vrij grote lengte met daarbij de HDPE mantelbuis die ervoor zorgt dat geen aanhechting plaatsvindt in dit deel. Herberekeningen toonden echter aan dat de berekeningen bleven voldoen. In de berekening van onderwaterbetonvloeren is de belangrijk- ste invloedsfactor op de buigende momenten in de vloer het verschil in stijfheid tussen paal en bouwkuipwand, dus k p ? kw. In de praktijk varieert deze waarde tussen 2 en 5 voor Gewi- palen afhankelijk van het wandtype. De gevonden veerstijfheid van de Gewi-paal uit de geschikt- heidsproef wordt in de onderwaterbetonberekening gebruikt en blijkt daarbij goed overeen te komen met de vervormingen van de onderwaterbetonvloer. Het blijkt dus dat de individuele paalveerstijfheid uit de geschiktheidsproef een goede maat is voor de gehele groep van palen. Hulpbrug spoor Dwars over de bouwkuip is een spoorbrug met middensteun- punt aangebracht (foto 8). Het middensteunpunt bestaat uit 2×3 stalen buispalen Ø508 die op druk worden belast. Deze buispalen gaan tot in de zandlaag onder de Boomse Klei. De palen gaan dus door het onderwaterbeton heen en zijn al aanwezig vóór de ontgraving en de stort van het onderwater- beton. Door de relatief slappe Gewi-palen en stijve buispalen Funderingspalen De fundering van de tunnel en de verankering van de onder - waterbetonvloer is uitgevoerd met Gewi-palen. Dit is niet alleen bij het onderwaterbeton maar ook in het polderdeel toegepast. In het polderdeel zijn de palen vóór ontgraving aangebracht terwijl in het onderwaterbetondeel de palen ná ontgraving zijn aangebracht. Aangezien het ontwerp vooruitloopt op de uitvoering en gereed moest zijn voor dat de ontgraving zou plaatsvinden, is in het ontwerp van de Gewi-palen een voorziening getroffen tegen de zwel. Vooral voor de palen die vooraf worden aange- bracht, treedt de zwel volledig op tijdens ontgraving en komt er dus de volledige zwelkracht op de paal. Als de palen na de natte ontgraving worden aangebracht, is er al een zekere mate van zwel opgetreden. Hoeveel exact is onbekend. Daarom is voor beide situatie een voorziening getroffen aan de Gewi- palen, bestaande uit een HDPE mantelbuis die kan verschui- ven langs de stalen paalkern van de Gewi-paal (fig. 6) Hiermee is dus een investering gedaan om te voorkomen, dat na de natte ontgraving 3 maanden zou moeten worden gewacht voor het aanbrengen van de palen en het onderwa- terbeton. Veerstijfheid Gewi-palen Voor de berekening van de onderwaterbetonvloer moest de stijfheid van de Gewi-palen worden bepaald. Aangezien het ontwerp vooruitloopt op de uitvoering, moest dus een veerstijf- heid vooraf worden afgeschat. In CUR-Aanbeveling 77 wordt hiervoor een rekenmethodiek gegeven. Omdat hier nog wel wat onzekerheden in zitten, kan ook een afschatting worden gedaan met ervaringsgetallen. Basiswaarde voor de veerstijfheid is de gemiddelde nominale waarde k gem waarop vervolgens een variatie wordt toegepast van k gem × ?2 en k gem ? ?2. Als basiswaarde is hier gekozen voor een k gem = 50 MN/m geba- seerd op eerdere projecten. Tabel 3 Zwelbelastingen [kN/m²] O1 O2O3 zwelbelasting door ontgraving [na 3 maanden] 25 2520 gereduceerde zwelbelasting door ontgraving 9 85 zwelbelasting door waterstandsverlaging 303030 zwelbelasting in de bouwfase 393835 zwelbelasting in de gebruiksfase 985 7 Paaloprijzing Moot O1, kp=15,9MN/m/m Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 34 8 8 Dwars over de bouwkuip is een spoorbrug met middensteunpunt aangebracht Omdat in de tweede bouwkuip (moot 2/3) een stalen hulpbrug staat, is hier een zeer onregelmatig palenpatroon aanwezig. Dit komt voornamelijk voor rondom het steunpunt van deze brug. Hierdoor is geen strook van een meter te vinden die als ligger met verende steunpunten kan dienen. Daarom is de volledige onderwaterbetonvloer in een 3D-plaatberekening uitgevoerd. Door de veel geringere normaaldruk ten opzichte van de start- schacht ontstaat een groot aantal gebieden waar de toelaatbare spanning in het onderwaterbeton wordt overschreden. Daarom is op veel plaatsen wapening toegepast. Het voordeel van wape- ning is, dat deze kan worden aangebracht op die plaatsen waar dit nodig is. In de berekening is ervan uitgegaan, dat de doorsnede zal scheuren. Aangehouden is een stijfheid E van 15 000 N/mm². Er is getoetst volgens CUR-Aanbeveling 77. ontstaan grote buigende momenten in de onderwaterbeton- vloer die niet opneembaar zijn. Daarom is een mantelbuis Ø762 om de buis 508 gezet om het onderwaterbeton los te houden van deze buis. De bovenzijde van deze buis is tevens op NAP -5,0 m gehouden, hetgeen overeenkomt met de ontlast- buizen aan de zijkant van de bouwkuip. Metingen hebben aangetoond dat het middensteunpunt ongeveer 15 mm omhoog is gekomen. Deze vervorming geeft aan dat er terecht maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat er een belasting op de onderwaterbetonvloer wordt uitgeoefend. Berekening onderwaterbeton Het onderwaterbeton is toegepast in de twee bouwkuipen aan de oostzijde (moot 1, resp. moot 2+3). De eerste kuip (moot 1) is een symmetrische kuip met schoorstempels (fig. 2). Dit onderwaterbeton is dan ook berekend als een ligger met verende ondersteuning. In deze kuip is een regelmatig palen- patroon aanwezig. thema Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013 35 9 9 3D-berekening gebieden moment hoger dan capaciteit Volgens CUR-Aanbeveling 77: x = 3 × (h min ? 2 ? M rep ? N 'rep) x toel.w = 100 mm bij een waterdruk p < 150 kN/m² ? ' b = 2 × N ' rep ? x f ' b;rep = 18 N/mm² M rep;x = N ' rep × (h min ? 2 ? x ? 3) = N ' rep × (659 ? 2 ? 100 ? 3) M rep;s'b = N ' rep × (h min ? 2 ? (2 × N ' rep ? 3 × f ' b;rep )) = N ' rep × (659 ? 2 ? (2 × N ' rep ? 3 × 18)) In tabel 5 worden de maximaal opneembare momenten weer - gegeven. In de 3D-berekening (fig. 9) worden de gebieden bepaald waarvan het moment hoger is dan de capaciteit. Deze gebieden zijn van wapening voorzien. Dit is zowel aan de onderzijde als ook aan de bovenzijde vastgesteld. Slot In het project kanaalkruising Sluiskil is op de diepste delen onderwaterbeton toegepast. Buiten de normale waterdruk waren een aantal extra invloeden van toepassing. Dit waren zwelling van de Boomse Klei en kruising met een hulpbrug voor de trein met daardoor een zeer onregelmatig palenpa- troon in de bouwkuip. Door het toepassen van de observational method in de bouw- kuip en de HDPE mantelbuis om de Gewi-paal, zijn deze externe invloeden op de planning teruggebracht tot nul. Hier - door kon de zeer krappe planning worden gehaald om op tijd de TBM te kunnen starten voor het boorproces. ? UGT Voor de dwarsrichting zijn de maximaal opneembare momen- ten bepaald volgens CUR-Aanbeveling 77 §8.2.1. Eis bezwijkmechanisme A: ? b;d < f b ? 1,25 f b ? 1,25 = 0,92 N/mm² ? b = 6 × M d ? h min² ? N ' d ? h min Mu = (0,92 + N' d ? 659) × 659² ? 6 Eis bezwijkmechanisme B: Md < Mu M u = N ' d × (h gem ? 2 ? tol onder ? (2 ? 3 × N ' d ? f ' b)) h gem = 800 mm tol onder = 100 mm f ' b = 15 N/mm² De maximaal opneembare momenten zijn in tabel 4 weergege- ven. BGT korte richting (dwars) De BGT moet volgens CUR-Aanbeveling 77 §8.2.2 worden getoetst. Eis 1: ? b < f b ? als er geen scheurvorming optreedt (uitgangs- punt: wel scheurvorming!) Eis 2: x > x toel.w ?' b < f ' rep Tabel 4 Maximaal opneembare momenten sectie locatie N' d Mu;A Mu;B Md;max Mu;d wapening nodig? E=15000 Ø20-250 [kN] [kNm] [kNm] [kNm] [kNm] [ja/nee] dwars D1 dwars- boven 632136172 252 405 ja dwars- onder 245 jaTabel 5 Maximaal opneembare momenten sectie locatie N' rep Mrep;x Mrep;?'b Mrep;max wapening toepassen? E=15000 [kN] [kNm] [kNm] [kNm] [ja/nee] dwars D1 dwars- boven 702208213 239 ja dwars- onder 246 ja ? PROJeCtGeGe Vens project Sluiskiltunnel opdrachtgever BV Kanaal Kruising Sluiskil iov Provincie Zeeland opdrachtnemer De bouwcombinatie [CBT ], gevormd door BAM, TBI, Wayss & Freytag Ingenieurbau en Croon ? LiteRA tuuR 1 COB, Eindrapport F21?E-02-083, Meten en interpreteren van zwel in een bouwput, Startschacht oost Sophiaspoortunnel. Bijzondere belastingen op onderwaterbeton 3 2013