1  De bogen zijn ontworpen als een minimalistische, monoliete structuur waarbij alle componenten een naadloze constructie vormen. Foto: ir. Stefano Graziani BRUG TUSSEN TRADITIE EN VERNIEUWING Nieuwe Aarebrug, Aarau, Zwitserland 26?CEMENT?2 2025beton in beeld door ir. Kirsten Hannema MODERNE BOGENBRUG De Nieuwe Aarebrug is een duur- zaam ontworpen bogenconstructie van in het werk gestort beton. De brug ? 119 m lang, 17,5 m breed ? omvat twee rijbanen en voet- en fietspaden aan beide kanten. De vijf overspanningen, verschillend van lengte, met 44 m als hoofdoverspan- ning, rusten deels op de twee pijlers van de oude brug. De bogen zijn ontworpen als een minimalistische, monoliete structuur waarbij alle componenten ? fundering, pijlers, keermuren, bogen, wegdek, balus- trades ? een naadloze constructie vormen. De gebogen vormen keren terug in de elliptische uitsparingen die in de betonmassa van de brug- pijlers zijn gemaakt. CEMENT 2 2025 ?27beton in beeld 2 Er is alleen beton toegepast waar dat echt nodig is. Foto: ir. Stefano Graziani PROJECTGEGEVENS project Nieuwe Aarebrug, Aarau, Zwitserland ontwerp 2010 ? 2019 uitvoering 2019 ? 2023 opdrachtgever Kanton Aargau, Switzerland architect Christ & Gantenbein ontwerpteam/ adviseurs WMM Ingenieure AG, Henauer Gugler AG, August + Margrit Künzel Landschafts­ architekten bouwkosten ca. 33 miljoen CHF Met een moderne, technisch geoptimaliseerde betonnen brug over de rivier de Aare in de Zwitserse stad Aarau toont Christ&Gantenbein hoe je duurzaam kunt voortbouwen op het bestaande. Een eis van de gemeente was dat de brug moest passen op de plek van de gedateerde brug uit 1949. Ook moesten de bestaande betonnen pijlers worden hergebruikt. Beton bood volgens de architecten 'een moderne, kosteneffectieve oplossing die voldeed aan de hoge eisen voor stabiliteit, een lange levensduur en minimale onderhoudskosten'. 2 28?CEMENT?2 2025beton in beeld 5 3 Langsdoorsnede. Bron: Christ & Gantenbein 4 Dwarsdoorsneden. Bron: WMM Ingenieure AG 5 Bovenaanzicht. Bron: Christ & Gantenbein EVOLUTIE VAN BETON Toen de oude brug in 1949 werd opgeleverd, gold beton als een modern materiaal, dat de mogelijkheid bood om groot, hoog en veel te bouwen. Tegenwoordig ligt de focus ? met het oog op duurzaamheid ? op efficiëntie, lichtere constructies en materiaaloptimalisa- tie. Het gebruik van beton in deze brug draagt bij aan deze ontwikkeling, door alleen beton te gebruiken daar waar het echt nodig is. Overdimensionering is verme- den en elementen zonder constructieve functie zijn weggelaten. Het dek, de zijwan- den, de borstweringen en de bogen zijn essentiële onderdelen van de integraal ontworpen draagstructuur. De bekisting voor de onderkant van de brug kon pas worden verwijderd nadat alle elementen waren voltooid, zeggen de architecten. 3 4 CEMENT 2 2025 ?29beton in beeld 6 6 De afdruk van het ruw gezaagd larikshout geeft een uitgesproken textuur aan het beton. Foto: ir. Stefano Graziani PRECIEZE BEKISTING De bekisting van ruw gezaagd larikshout werd met grote precisie ontworpen om de elliptische vormen van de brug te maken. De afdruk van het hout geeft een uitgesproken textuur aan het beton, waarbij de richting van de planken varieert, zodat je de verschil- lende elementen in de brug subtiel herkent. De betonmix is ontwikkeld voor dit project, waarbij gele pigmenten zijn toegevoegd voor een warme toon, die aansluit bij de lokale kalkstenen gebouwen. Uiteraard moest ook rekening gehouden worden met voldoende druksterkte, vereiste milieuklassen, weer- stand tegen alkali-silicareactie (ASR) en een zo laag mogelijke krimp. Verschillende proefstukken zijn vooraf getest om de gewenste kleur en de beno- digde constructieve eigenschappen voor de brug te kunnen garanderen. 30?CEMENT?2 2025 8 7 7 Wapening. Bron: WMM Ingenieure AG 8 In het ontwerp is veel aandacht besteed aan het behoud van de vloeiende lijnen. Foto: ir. Stefano Graziani VLOEIENDE LIJNEN De uitvoering is gebaseerd op 2D-tekeningen, maar de geometrie werd tijdens het ontwerpproces ontwikkeld en gemonitord met behulp van 3D-modellen. Daarbij is veel aandacht besteed aan het behoud van de vloeiende lijnen, de oppervlaktetextuur en naadloze detaillering. In juni 2019 is eerst een hulpbrug gebouwd, waarna begin 2020 de oude brug werd afgebroken. Vervolgens is de bekisting gemaakt en werden de elementen van de nieuwe brug in fases gestort. De hulpbrug is daarna afgebroken, en de afbouwwerkzaamheden zijn in 2023 afgerond. Tegelijk kregen de wandel- en fietspaden langs de rivier een upgrade. Zo is met de bouw van de nieuwe brug een aantrekkelijke openbare ruimte gecreëerd voor het publiek dat langs de rivier wandelt, jogt en fietst. De nieuwe Aarebrug in Aarau staat uit­ gebreid beschreven en geïllustreerd op www.tektoniek.nl. Tektoniek is het kennisnetwerk voor architectuur in beton. Via lezingen, projectbezoeken, workshops, expert meetings en online communicatie wordt informatie, inspiratie en ondersteuning geboden aan (toekomstige) architecten, constructief ontwerpers, bouwkundig adviseurs en producenten. Daarbij gaat het altijd om de relatie tussen vormgeving, constructie en maakbaarheid. CEMENT 2 2025 ?31 beton in beeld