C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWapening40 cement 2008 3W a a r o m e e n n i e u w en o r m ?In 2005 verscheen de Europese be-tonstaalnorm EN 10080:2005 enwerd deze in Nederland overgeno-men als NEN-EN 10080:2005.Deze norm levert de algemene ei-sen, definities en beproevingseisenvoor de aangegeven prestatieken-merken van lasbaar betonstaal.Omdat de getalswaarden van deprestatie-eisen ontbreken, betrefthet helaas een `lege' norm. In 2007heeft de Europese Commissiehem als geharmoniseerde normteruggetrokken. Dat wil zeggen datbepaald is dat deze norm niet ge-schikt is voor CE-markering. Ditomdat onverwacht enkele landenalsnog een aantal prestatie-eigen-schappen willen toevoegen. Ditvereist aanpassing van het man-daat M115 waarin de prestatieken-merken zijn aangegeven. Ookheeft de Europese Commissievooralsnog weinig vertrouwen inde benodigde centrale registratievan de productmerken, mede doorhet grote aantal Europese beton-staalsoorten (technical classes). In-middels heeft CEN besloten de in-trekking van de overeenkomstigenationale normen op te schortentot de EN 10080:2005 is aangepast.Het kan nog flinke tijd durenvoordat er een aangepast mandaatM115 en een geharmoniseerdeEuropese norm is met CE-marke-ring. Vooral voor kleinere landendie veel in het buitenland werk-zaam zijn, zoals Nederland, is diteen nadelige zaak.De ons omringende landen heb-ben hun nationale normen inmid-dels vernieuwd en aangepast aande (niet verplichte)EN 10080:2005. Hetzij via eenbeknopte norm met verwijzingnaar EN 10080:2005 (Frankrijk enBelgi?), hetzij via een uitgebreidenorm waarin de EN10080:2005 isge?ntegreerd (Groot-Brittanni?,Duitsland). Nederland heeft omnormtechnische redenen gekozenvoor een beknopte NEN 6008:2008die verwijst naar NEN-EN10080:2005 waarvan een Neder-landse vertaling beschikbaar is.De nieuwe betonstaalnormNEN 6008:2008ir. T. Breedijk, voorzitter normcommissie NEN/Kiwa Betonstaal NEN 6008Binnenkort verschijnt de nieuwe betonstaalnorm NEN 6008:2008. De beton-staalsoorten FeB500HWL, FeB500HK en FeB500HKN uit de NEN6008:1991zijn vervallen en nieuwe klassen B500A, B500B en B500C zijn ge?ntroduceerd.Deze nieuwe betonstaalsoorten voldoen aan de Europese betonstaalnormNEN-EN 10080:2005. De nieuwe norm wordt medio dit jaar gepubliceerd enzal naar verwachting snel algemeen worden toegepast.1 |Onder: B500A; midden:B500B; boven: B500CC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWapeningcement 2008 3 41B e l a n g r i j k s t e w i j z i g i n g e nNEN 6008:1991 met wijzigingsbladA1:1997 is inmiddels sterk verou-derd. De nieuwe NEN 6008:2008levert als belangrijkste wijziginghet vervallen van de bekende code-ringen voor de zogenaamde leve-ringstoestanden HWL, HK enHKN, en de invoering van de zoge-naamde ductiliteitsklassen A, B enC. Die klassen kennen verschil-lende verhoudingen treksterkte/vloei(rek)grens (Rm/Re) en mini-mum rekeis (Agt) (tabel 1).De verhouding Rm/Reis eennieuwe eis voor het zogenaamdeverstevigingsgedrag van het beton-staal. Tezamen met de rekeis Agt(su) draagt deze zorg voor de mo-gelijke plastische vervorming vangewapend-betonconstructies. Denieuwe B500A vervangt het hui-dige FeB500HKN (koud geprofi-leerd). Een verbeterde FeB500HKNkan straks ook voldoen aan B500B.De nieuwe B500B vervangt vooralhet huidige FeB500HWL (warmge-walst) en FeB500HK (koudgerekt).Wellicht zal straks een flink deelvan het FeB500HWL ook alsB500C worden geleverd. Denieuwe B500C is in Europees ver-band vooral bedoeld voor gebiedenmet risico van aardbevingen (Itali?,Griekenland), maar kan ook zinvolzijn voor betonconstructies met kri-tische plastische scharnieren.In aansluiting op NEN-EN10080:2005 is de karakteristiekewaarde voor Rm/Reen Agtgeba-seerd op onderschrijdingskans van90 % (voor Re 95 %). Dit was inNEN6008:1991/97 voor Agt95 %en om die reden is de Agt-eis bijB500A verhoogd naar 3,0 %. VoorB500B is de rekeis verhoogd van3,25 % naar 5 %. Deze aangepasteeis levert ruimere mogelijkhedenvoor plastische scharnieren.In de NEN 6720 worden deze aan-passingen niet meer meegenomen.Wel sluiten ze aan op de Eurocode2. In betonberekeningen hoevendeze aanpassingen vooralsnog ookniet te worden meegenomen. Im-mers ook nu wordt bij toepassingvan FeB 500 HWL en HK meestalgeen rekening gehouden met dehogere rekeis van 3,25 %.NEN-EN 10080:2005 beoogt voorde herkenbaarheid van de (vele)betonstaalsoorten een product-wals-merk (productnummer) vergelijk-baar met het bestaande fabrieks-walsmerk. Echter zonder deCE-markering is dit vooralsnog vande baan. Vooral ter wille van deeenvoudige herkenbaarheid op debouwplaats is voor NEN 6008:2008de gebruikelijke herkenbaarheiddoor de profilering van het beton-staal gehandhaafd door de huidige2 |Wapening volgens nieu-we norm is internatio-naal al leverbaarbetonstaalsoort FeB500HKN B500A FeB500HWLFeB500HKB500B B500C (nieuw)Re(MPa) 500 500 500 500 500Rm/Re - 1,05 - 1,08 1,15 ? 1,35Agt(%) 2,75 3,0 3,25 5,0 7,5Tabel 1 |Vergelijking NEN6008:1991/97 en :2008 (ingekort)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWapening42 cement 2008 3toe te passen profileringen van debetonstaalsoorten B500A, B500B enB500C in de norm aan te geven.Uit de tabel blijkt dat zowel geribdals gedeukt betonstaal voldoet aande conform NEN 6720 verwachteaanhechtingseigenschappen mitsvoldaan wordt aan de respectievelijkvereiste profielfactor fRen fP. Tenbehoeve van de vanaf rol gerichteproducten zijn voor de rollen ver-hoogde waarden voor Agten fR/Pingevoerd (reserve).De vermoeiingssterkte is overgeno-men uit de recent verschenenDIN488:2008 met eisen bij 1 mil-joen wisselingen gebaseerd op sta-tistisch onderbouwde beproevingen(ontbreekt in NEN-EN 10080:2005).Betonstaal volgens NEN6008:2008wordt vrijwel uitsluitend en bijvoorkeur geproduceerd als gecertifi-ceerd betonstaal als beschreven inNEN-EN 10080:2005. NEN6008:2008 bevat niettemin eeninformatieve bijlage A voor beton-staal dat eventueel als partij terkeuring wordt aangeboden. nbetonstaalsoort B500A B500B B500C type gespecificeerdewaarde met onder/over-schrijdingskans p(W = 90%)oppervlak glad, gedeukt ofgeribdgedeukt of geribd geribdleveringsvorm rollen, staven, gepuntlastewapeningsnetten en tralieliggersrollen, staven, gepuntlastewapeningsnettennominale middellijn(mm)4 ? 16 6 ? 50 6 ? 50 nvtmin. vloei/rekgrens Re(MPa)500 500 500Re,act/Re,nom< 1,25karakteristiek,p = 0,95min. verhouding Rm/Re 1,05 a1,08 1,15 c; < 1,35 karakteristiek,p = 0,90min. rek bij max. belas-ting Agt(%)3,0 a,b5,0 b7,5 b,ckarakteristiek,p = 0,90min. vermoeiings-sterkte 2ad(MPa)100 d 28 mm: 175d > 28 mm: 145d 28 mm: 175d > 28 mm: 145karakteristiekp = 0,95, W= 75%buigbaarheid (max.doorndiameter)bij enkele buig d 16 mm: 3d, d > 16 mm: 5dbij keuring terugbuig 16: 3d, > 16 25: 8d, > 25: 10dminimummin. afschuifkracht- gepuntl.wap. Fs- tralieligger eFw/d(kN)0,25 An Re0,25 Ao/b Re,o/bof0.6 Ad Re,d0,25 An Re0,25 Ao/b Re,o/bof0,6 Ad Re,d0,25 An Renvtminimumtolerantie nominalemiddellijn (%)+/- 4,5 +/- 4,5 +/- 4,5 minimum en maximumchem. samenstelling(massa %)C < 0,22, etc.Ceq< 0,50C < 0,22, etcCeq< 0,50C < 0,22, etcCeq< 0,50maximummin. relatieve opp.dwars-rib(deuk),fR/Pfd = 4,0 ? 6,0: 0,039 d = 9,0 ? 10,5: 0,052d = 6,5 ? 8,5: 0,045 d = 11,0 ? 50 : 0,056minimuma) Rm/Re1,03 en Agt 2,0 voor middellijnen 5,5 mmb) Agt voor rollen + 0,5 %c) Rm/Re min. 1,13 en Agt 7,0 % voor middellijnen 12 mmd) Maximum spanningsrimpel 2a bij bovenspanning 0,6Rek (300 MPa) en 1 miljoen spanningswisselingen.Voor gepuntlaste wapeningsnetten B500B en B500C bedraagt 2a minimaal 100 MPa. Voor vanaf rol gerichteproducten bedraagt 2a mininmaal 100 MPa, tenzij voor de toegepaste maximale diameter en betreffenderichtmachine(type) statistisch een hogere waarde ( 175 MPa) is aangetoond.e) Bij tralieliggers moeten de onderstaven voldoen aan B500A en/of B500B met de fR/P-eis. De bovenstaven endiagonalen mogen betonstaal zijn met alleen de eisen van Re, d en de chemische samenstelling.f) Voor rollen fR (geribd) + 15 %, fP (gedeukt) + 5 %. Geen eis voor zwak geprofileerd/gedeukt betonstaal (tralieliggers).3 |Nog dit jaar zal denieuwe norm de oudevervangenTabel 2 |Overzichtstabel NEN 6008:2008 (ingekort)Meer informatie bijt.breedijk@kpnplanet.nl entaco.vandenbroek@nen.nl