Hoe risicobeheersing leidt tot innovatieve oplossing IJboulevard (3): Van ontwerp naar uitvoering 1 Elementen in eindpositie 1 18? CEMENT 3 20 23 De fietsenstalling bestaat uit een betonnen bak, opgelegd op stalen buispalen (fig. 2). Voor de fietsenstal- ling is een aanvaarbescherming gereali- seerd. Eén van de toprisico's in het project was de verplaatsing en daarmee de schade van de achterliggende kapconstructie van Amsterdam Centraal en de kruisende Noord/ Zuidlijn. Om de kans op verplaatsingen te voorkomen, is ervoor gekozen de interactie met de ondergrond te minimaliseren. In het ontwerp resulteerde dit in het minimali- seren van de funderingsdruk en daarmee aantal palen. Voor de uitvoering betekende dit de keuze om geen bouwkuipen toe te passen. Dit was de belangrijkste aanzet tot het elders voorbouwen van de betonnen ele- menten voor de fietsenstalling. Het toprisico op schade door aanvaring is beheerst door de fietsenstalling en aanvaarbescherming te scheiden. De fietsenstalling kon daardoor ook lichter worden gedimensioneerd, wat niet alleen resulteerde in een slankere be- tonconstructie, maar ook in een lichtere verbinding met de palen. Uiteindelijk bleken veel maatregelen niet alleen gunstig voor de beheersing van de risico's, maar ook voor de uitvoeringsme- thode. Bovendien sloot de methode van het elders voorbouwen goed aan bij de kritische succesfactoren van de opdrachtgever, ge- richt op minimale hinder voor de omgeving tijdens de werkzaamheden. Het ontwerp van de fietsenstalling en de aanvaarbescherming is uitvoerig be- schreven in respectievelijk het artikel 'Maanlanding' achter Station Amsterdam Centraal' (Cement 2023/1) en 'Onzichtbare bescherming voor station Amsterdam Cen- traal' (Cement 2023/2). Elementen De bak voor de fietsenstalling is opgebouwd uit drie elementen: twee buitenste (elemen- ten West en Oost) en een middelste element (element Noord/Zuidlijn). De keuze om de elementen elders te bouwen had als voor- deel dat de bouwstromen 'realisatie van de elementen' en 'het aanbrengen van de paalfundatie' tegelijkertijd konden plaats- vinden, maar introduceerde ook twee grote uitdagingen. Zo mochten de elementen niet te zwaar zijn. Bij te veel diepgang zouden de elementen anders niet over de paalkoppen kunnen worden gevaren. Omdat de elemen- ten relatief licht ontworpen moesten wor- den, zouden ze in de gebruiksfase, in geval van calamiteit, kunnen gaan drijven. Dit PROJECTGEGEVENS project IJboulevard opdrachtgever Verkeer Openbare Ruimte, gemeente Amsterdam opdrachtnemer Van Hattum en Blankevoort architect VenhoevenCS ontwerp Van Hattum en Blankevoort detailengineering Van Hattum en Blankevoort en Royal Haskoning DHV ontwikkeling + levering donutoplegging Freyssinet ontwikkeling + levering DroogZetKist Van Hattum en Blankevoort i.s.m. TMS transport elementen (over land) Mammoet slepen en positioneren palen Strukton Immersion Projects oplevering december 2022 Aan de IJzijde bij Amsterdam Centraal is recent de IJ boulevard opgeleverd, met daarin geïntegreerd een nieuwe ondergrondse fietsenstalling. De drie elementen voor deze fietsenstalling zijn voorgebouwd, ingevaren en afgezonken. De gekozen uitvoeringsmethode is, net als het ontwerp, het resultaat van beheersing van toprisico's van het project en de kritische succesfactoren van de opdrachtgever. CEMENT 3 2023 ?19 D D 20 23 22 21 24 25 26 27 28 29 30 31 19 11 12 13 14 15 16 17 18 E E M1 M4 M2 M3 F M1_B4_01 M1_B4_02 M1_B1_07 M1_B1_06 M3_B1_10 M3_B1_09 M3_B1_15 M3_B1_14 M3_B1_1 1 M3_B1_13 M3_B1_12 M1_B1_04 M1_B1_05 M1_B1_03 M1_DG_1M2_DG_3 M1_DG_2 M2_DG_4 M2_DG_5M3_DG_7 M2_DG_6M3_DG_8 M2_B4_2 M2_B4_1 M2_B4_6 M2_B4_7 M2_B4_3 M2_B4_5 M2_B4_4 M1_O2_01 M1_O 2_02 M1_O 2_03 M1_O2_04 M1_O 2_05M2_O2_06 M2_O2_07 M2_O2_11M2_O2_12 M2_O2_13 M3_O2_14 M3_O2_15 M3_O2_16 M3_O2_17 M3_O2_18 M1_O1_01 M1_O1_02 M1_BT_24 M1_BT_23 M1_BT_17 M1_BT_19 M1_BT_18M1_BT_20 M1_BT_21M1_BT_22 M1_BT_15M1_BT_14 M1_BT_16 M1_BT_13 M1_BT_12 M1_BT_09 M1_BT_10 M1_BT_11 M1_BT_08 M1_BT_06 M1_BT_07M1_BT_05 M1_BT_03 M1_BT_01 M1_BT_04 M1_BT_02 RK_O3_35 P1_O1_03P1_O1_04 595 9 M1_F1_01 M2_EE_0 2 P1_KE_02 RK_F2_02 RK_O2_19 RK_O2_20 RK_O2_21 RK_O2_22 RK_O2_23RK_F2 _03RK_O2_24 RK_O3_25 RK _F3_04 RK_O2_28 RK_O2_29RK_O3_30 RK_F3 _05 RK_F2 _06RK_O2_31 RK_O2_32 RK_O2_33 RK_O2_34 RK_O3_36 RK_KE_07 P1_KE _01 D1 D2 D3 D5 D4 D' D' E' E' 625 0 6250 6250 6250 1000 278 3 247 6 10024 7485 5015 1850500 500 1200 380 3 374 4 625 0 1694 455 6 749 5 500 5 399 8 599 2 251 0 949 1 300 9 602 2 296 4 601 2 249 2 908 900 2100 250 0 1101 485 8 604 0 1601 10404 209 6 369 1 581 0 299 9 12500 11000 2100 900 11000 12500 12500 12500 12500 678 3 571 7 230 0 6500 500 6500 D7 6054 5276 12682 3783 Cofra+ platen uitw erking ntb 1500 11000 600 0 650 0 1500 1500 3000 4500 7642 4858 12500 6478 602214591541 1377 1623 3501 8999 1601 10899 6001 6499 80014 499 754 7 1200 D6 728 8 680 0 649 2 Tijdelijkeondersteuning Tijdel ijkeondersteuning mantelbuizenLet op!! geen ankers aanbrengen tpv m antelbuis mantelbuizenLet op!! geen ankers aanbrengen tpv m antelbuis mantelbuizenLet op!! geen ankers aanbrengen tpv m antelbuis RK_O2_27 3504 RK_O2_26M2_O2_08 E D C B A 1 23 4 5678 9 10 11 1213 14 15 1617 18 19 20 21 2223 24 2526 2728 2930 schaal:1 : 2002090 - Bovenaanzicht tijdelijke voorzieningen tbv vervoer 2. 0 betekende dat de elementen, naast een drukverbinding, ook een trekverbinding met de palen moesten krijgen. Het zo licht mogelijk houden van de elementen heeft geresulteerd in een dak- constructie met stalen liggers en een dun betonnen dek. Dit dek is los opgelegd op de wanden (behalve bij het element dat de Noord/Zuidlijn overspant). Een deel van het dak van de drie elementen is tijdens trans- port open gelaten en later, in het werk, aan- gestort (fig. 3). Het gewicht van de elementen is tijdens de ontwerp- en uitvoeringsfase continu bewaakt en waar nodig bijgestuurd. Bij over- schrijding van het eigen gewicht, en dus de diepgang, kon als beheersmaatregel een groter deel van het dak worden opengelaten tijdens het transport. Palen Als paalfundatie zijn geboorde palen met ge- sloten punt toegepast met paalpuntniveau NAP -38,50 m. De palen zijn allemaal over het water aangevoerd en vanaf een ponton aangebracht. Ze zijn met een overlengte aangebracht, zodat de bovenkant na het aanbrengen van de palen boven de waterlijn zou blijven. Het realiseren van een trekverbinding met in de elementen in te storten onderde- len was niet mogelijk. De paalposities lagen tijdens de realisatie van de elementen im- mers nog niet vast. Daarom is ervoor geko- zen de palen, na afzinken van de elementen, van binnenuit aan te boren en vervolgens de oplegging én trekverbinding tot stand te brengen. Grote uitdaging hierbij was dat de elementen droog moesten blijven, terwijl deze activiteiten ruim 4 m onder de water- spiegel plaatsvonden. Hierbij was er een 'hufterproof ' methode nodig aangezien er geen correcties of beheersmaatregelen mogelijk waren. De palen zijn opgebouwd uit spiraalge- laste buizen Ø965 x 12 mm. In de palen is een 2 Project IJboulevard: aanvaarbescherming, fietsenstalling én wandelpromenade 3 Bovenaanzicht elementen met dakopeningen ING. JURGEN CLEPHAS Technisch specialist bouwtechniek Van Hattum en Blankevoort IR. STEVEN DE VISSER Technisch manager Van Hattum en Blankevoort auteurs 2 3 20? CEMENT 3 20 23 415 330 0 -9,500 m 500 1601 70 650 650 Do ok 180mm l= 1165mm t=25mm 700 200 3500 100 stortniveau 1ste stort -5,28 1 m Bouwkundige afwerking boorgat zodanig dat er geen krimpscheuren ontstaan gedurende de ontwerp levensduur. Bouwkundige afwerking n tb. -5,100 m -3,800 m 50 3.0 3.0 definitieve oplegging tijdelijke donutoplegging knaggen stalen buis met ankerknop betonprop zand- aanvulling zandaanvulling aangebracht, waarboven de wapeningskorf met daarin geïntegreerd een stalen buis met ankerkop is afgehangen (fig. 4, 5 en 6). Deze wapeningskorven zijn met behulp van een frame en hangend aan ankerstaven op de juiste hoogte en te lood in de paal gepositioneerd (foto 7). Vervolgens is in de top van de paal een betonprop gestort met zelfverdichtend beton, tot circa 100 mm onder het niveau van de definitieve oplegging. In de palen zijn vooraf knaggen (blokdeuvels, fig. 6) voorzien voor het overbrengen van de krachten uit de betonprop naar de paal. Opleggingen De paalkop bestaat uit twee opleggingen met elk een eigen functie. De buitenste is een tij- delijke oplegging die wordt gebruikt bij 4 Doorsnede bovenzijde palen 5 Verbinding paal en vloerelementen 6 Wapening paalkop RANDVOORWAARDEN OPDRACHTGEVER De opdrachtgever heeft de vol- gende kritische succesfactoren vastgesteld als randvoorwaarde voor een succesvolle en voort- varende uitvoering van het project: - het uitvoeren van het werk zonder schade aan de omge- vingsobjecten; - een aanvaarbescherming die veiligheid borgt van de achter- liggende constructies tijdens gebruiksfase; - geen beperkingen aan de functionaliteiten in de omge- ving tijdens de uitvoering van het werk; - minimaal aantal klachten uit de omgeving tijdens de uitvoe- ring van het werk. De drie elementen zijn op een locatie in de buurt voorgebouwd, ingevaren en afgezonken 4 5 6 CEMENT 3 2023 ?21 het landen van de elementen. In verband met de vorm wordt deze de 'donutoplegging' genoemd. De functie van deze oplegging is het nivelleren van hoogteverschillen tussen de onderkant van het element en bovenkant van de oplegging, en het waterdicht maken én houden tijdens het aanbrengen van de trekverbinding. De eisen ten aanzien van waterdichtheid en belastbaarheid vereisen een bepaalde veerstijfheid van het oplegrub- ber. De oplegging moest daardoor speciaal worden ontwikkeld. De ontwikkeling van deze donutoplegging en het testen ervan is uitgevoerd in samenwerking met Freyssinet (foto 9).De tweede, binnenste oplegging, is de definitieve oplegging voor het opnemen van de drukkrachten ten gevolge van de trekver- binding element-paal. Deze definitieve op- legging moet onder alle omstandigheden onder druk blijven, ook bij bijvoorbeeld rotaties als gevolg van (kleine) verplaatsingen van de fietsenstalling. Hiervoor is de opleg- ging nagespannen met een voorspankracht van 2700 kN. Stellen opleggingen De elementen moesten tegelijk kunnen wor- den afgelaten op alle 26 palen (per element). Hierbij mochten er geen overbelasting en lekkages plaatsvinden. Daarom zijn strenge uitvoeringstoleranties gesteld aan zowel de hoogtemaatvoering van de opleggingen (+/- 2,5 mm) als de hoogtemaatvoering én oneffenheden van de onderkant van de elementen. De hoogtemaatvoering van de opleg- gingen is onmogelijk te halen met duikwerk. Het stellen moest daarom in den droge kun- nen worden uitgevoerd. Hiervoor is een ha- bitat, de zogenoemde DroogZetKist (DZK), ontwikkeld (foto 10 en 11). Hierin zijn de vol- 7 Om te voorkomen dat de elementen in de gebruiksfase zouden gaan opdrijven, was er ook een trekverbinding met de palen nodig 7 Stalen frame voor het afhangen van de wapening VIDEO Op Cementonline.nl zijn bij dit artikel een aantal interessante video's te bekijken, onder meer over het te water laten en de invaaroperatie. 22? CEMENT 3 20 23 8 Detail opleggingen op paalkop 9 Testopstelling donutoplegging 10 en 11 Inzet DroogZetKist gende werkzaamheden op ruim 4 m onder de waterstand uitgevoerd: afbranden van de overlengte van de buis- paal; monteren en stellen van de tijdelijke donut- oplegging en definitieve oplegging; aangieten van de opleggingen. In verband met de vereiste doorlooptijd van één paal per dag, zijn twee DZK's ingezet. Door de DZK hydraulisch om de paal te klemmen, is deze doorlooptijd met gemak gehaald. Het waterdicht afsluiten is gereali- seerd door gebruik te maken van een pneu- matisch bediend afsluitprofiel. De DZK is in samenwerking met TMS ontwikkeld en ook getest als onderdeel van het vereiste CE-keurmerk. Omdat het werken in de DZK kan worden aangemerkt als werken in een besloten ruimte, is uitgebreid getest en geoe- fend met het kunnen weghalen van een on- wel geworden persoon. Afdichten oplegging Tijdens het landen van de elementen op de paalfundatie zouden de donutopleggingen, als gevolg van het toenemen van de belas- ting, worden ingedrukt. Aangezien de opleg- gingen aan de binnenzijde open waren, en dus gevuld met water, zou dit water tijdens het afdichten van de oplegging nergens heen kunnen. Tevens was er bewijs nodig voor het waterdicht zijn van de opleggingen alvorens gaten Ø240 mm door de vloer te boren. Hiervoor zijn, nadat de palen zijn geplaatst en ingemeten en hun positie dus vast lag, voor het invaren van de elementen gaten 8 9 10 11 CEMENT 3 2023 ?23 Ø30 mm door de vloer geboord en afgedicht met afsluiters. Deze afsluiters zijn voorzien van een (doorzichtige) waterslang die met zijn bovenkant, boven het waterpeil in het IJ, aan het dak is vastgemaakt (foto 12). Hiermee kon tijdens het landen het overtol- lige water uit de oplegging zijn weg naar bui- ten vinden, en kon, met een extra aftap, op een eenvoudige manier worden gecontroleerd of de opleggingen écht waterdicht waren. Definitieve verbinding Nadat de elementen op hun fundatie waren afgelaten, kon er nog niet meteen worden gestart met de definitieve paalverbinding. De elementen zijn, om opvangen van toleranties en het manoeuvreren ter plaatse mogelijk te maken, geplaatst met een onderlinge tussen- ruimte van circa 1 m. Om onderling geen verplaatsing meer te krijgen ná aanbrengen paalverbinding, moest het water in de deze ruimte eerst worden weggepompt. Hiervoor zijn in beide voegen sluitvoegkisten geplaatst, zoals dat ook wordt gedaan bij afzinktunnels. Deze sluitvoegkist is ook gebruikt om de vloer en wanden tussen de elementen onderling te realiseren. Na het plaatsen van de elementen en het plaatsen van de sluitvoegkisten, kon worden begonnen met het aanbrengen van de defi- nitieve verbinding. Hiervoor is eerst, over het al bestaande gat van Ø30 mm, een gat Ø100 mm geboord om het hart van de bij de paal ingestorte ankerbus te lokaliseren en de detailmaatvoering zo nodig aan te passen. Vervolgens is over dit gat het definitieve gat van Ø240 mm geboord en de deksel van de ankerbus doorboord en verwijderd. Hierna konden de ankerstaven Ø73 mm en de dook (t.b.v. overbrengen horizontaalkrachten) worden aangebracht en gesteld. Na vrijgave is de holle ruimte tussen de oplegging en het dookelement aangegoten met krimparme mortel. Ook hier is eerst een testopstelling (met doorzichtig perspex) gemaakt om de vereiste minimale vullings- graad aantoonbaar te maken (foto 13). Transport elementen Behalve de oplossing voor de oplegging op de palen, zoals in het voorgaande deel be- schreven, was ook het transport vanaf de voorbouwlocatie naar de projectlocatie zeer uitdagend. Na het voorbouwen op een afzon- Als oplossing voor een tijdelijke en definitieve oplegging is een soort rubber 'donutoplegging' ontwikkeld 12 13 12 Afsluiter in de vloer 13 Perspex 1:1 testopstelling ten behoeve van aangieten opleggingen 24? CEMENT 3 20 23 derlijke locatie zijn de elementen via SPMT's naar een afzinkponton vervoerd (Roll-On), waarna ze zijn afgezonken (Float-Off, samen heet dit de RoFLo-operatie). Vervolgens zijn ze naar een parkeerlocatie gevaren en van daaruit naar hun definitieve plek gevaren, alwaar ze zijn afgelaten. Voorbouw De elementen zijn voorgebouwd op het terrein van TMA Logistics in het Westelijk Havengebied (foto 14). De keuze voor deze locatie had diverse voordelen. De toelaatbare maaiv eldbelasting was hoog (tot 200 kPa). Verder bevond zich hier een diepe en vol - doende grote insteekhaven (Alaskahaven). Deze ha ven ligt dicht bij de projectlocatie, waardoor geen transport over zee was vereist. De elementen zijn op een steigeronder- steuning voorgebouwd, circa 1,50 m boven maaiveld. Deze ondersteuning is zodanig ontworpen dat hij deels kon worden gede- monteerd om ruimte te maken voor de SPMT's. Omdat het terrein in verband met afwatering verkantingen heeft, zijn de stroken waar nodig uitgevuld om zo binnen het slag- bereik van de SPMT's te blijven (1,20-1,80 m). Bij de indeling van deze stroken moest met de volgende aspecten rekening worden ge- houden: voldoende ruimte voor de benodigde assen, maar ook voldoende oppervlak voor spreiding naar ondergrond; krachtverdeling en inleiding in de elementen; aanwezige bolders langs de kade van de Alaskahaven; verdeling van de afzetconstructie op het afzinkponton. De positie van de grillage (tijdelijke ondersteuningspunten op het ponton) moest boven de hoofdspanten zijn gepositioneerd, moest voor de drie elementen hetzelfde zijn én mocht geen clash hebben met de positie van de SPMT's. Hierdoor was het bijvoorbeeld niet mogelijk de afzetpunten te positioneren onder de sterke punten van de elementen (de wanden) en moesten de vloeren worden versterkt ter plaatse van deze grillage. Genoemde aspecten zorgden voor een inte- ressante puzzel. Voor het zwaarste element (7100 ton) zijn uiteindelijk 12 aslijnen met in totaal 236 assen ingezet. Als laatste voor- bereiding zijn de buitenste elementen 14 14 Terrein TMA-Logistics en Alaskahaven met de drie elementen CEMENT 3 2023 ?25 (elementen West en Oost) aan één zijde en het middelste element (element Noord/Zuid- lijn) aan beide zijden voorzien van tijdelijke kopschotten (foto 15). Transport naar het afzinkponton (Roll-On) Tijdens een non-stop operatie van negen dagen zijn de drie elementen één voor één van hun ondersteuning opgepakt en met SPMT's naar het afzinkponton gebracht (Roll-On, foto 16). Tijdens het oppakken van de elementen moesten deze binnen een vooraf opgestelde 'envelop' van maximale vervormingen blijven. Tussen de kraanbaan en kade was geen bovenbelasting toegestaan, waardoor deze ruimte met behulp van schotten moest worden overbrugd. Tijdens het oprijden van het ponton moest deze binnen een maximaal toegestane dwarsverkanting (list) blijven. Dit vereiste nauwkeurige afstemming tussen oprijden en contraballasten. Tot slot moes- ten de elementen binnen een zeer strakke tolerantie van enkele millimeters op hun ondersteuning worden afgelaten. Voor het ballasten van de elementen, nodig voor het aflaten op de paalfundatie, zijn met grond gevulde big bags en watertanks toegepast 15 Kopschotten 16 Roll-On element Oost naar afzinkponton 15 16 26? CEMENT 3 20 23 Afzinken elementen (Float-Off) Na het aflaten van een element op de onder- steuning van het afzinkponton, het onderuit rijden van de SPMT's en verwijderen van de oprijkleppen, kon worden gestart met het afzinkproces (Float-Off, foto 17). Hierbij moesten de vervormingen van het afzink- ponton ten gevolge van het innemen van ballastwater binnen van tevoren gestelde waarden blijven (door ongelijke stijfheids- verhoudingen van het afzinkponton en het element zou, tot het water zou worden ge- raakt, elke vervorming van het afzinkponton ook een vervorming van het element beteke- nen). Verder mocht de stabiliteit in langs- én dwarsrichting van het ponton en element op geen enkel moment in gevaar komen.Ook deze twee punten resulteerden in een lastige puzzel en leverde spectaculaire plaatjes op, aangezien dit betekende dat de elementen de waterlijn moesten doorsnijden met een langshelling van ruim 4%. Nadat elk element dreef en voldoende los van zijn ondersteuning was, zijn ze naar hun parkeerlocatie in de Amerikahaven ge- varen en vervolgens geparkeerd (foto 18). Parkeerfase De parkeerfase, die tien dagen in beslag nam, is voorzien om de RoFLo en het trans- port naar de projectlocatie onafhankelijk van elkaar en dus, qua planning, beheers- baarder te maken. Deze periode kon ook worden gebruikt om de elementen zodanig te trimmen dat ze waterpas in het water zouden liggen. Omdat de CoG (Centre of Gravity) en CoB (Centre of Buoyancy) niet op hetzelfde punt in het element zitten, ligt het element per definitie niet waterpas in het water. Met behulp van trimballast zijn de elementen waterpas getrimd. Bovendien konden dan eventuele lekkages in wanden en vloer worden gerepa- reerd. Gelukkig zijn in de elementen zelf geen watervoerende scheuren geconsta- teerd, waardoor er geen reparaties noodza- kelijk waren. Wel is bij één kopschot een iets groter dan aanvaardbare lekkage geconsta- teerd. Deze is hersteld. Op de parkeerlocatie zijn de laatste voorbereidingen voor het transport naar de projectlocatie uitgevoerd, zoals installatie van lieren, hekwerken en afzettingen, 17 Float-Off element Oost 17 CEMENT 3 2023 ?27 verlichting en watertanks (ten behoeve van ballasten, zie verderop). Bij een eventueel onverwacht grotere diepgang van een ele- ment gaf deze periode bovendien de moge- lijkheid om dan een invaarvenster te bepa- len, zodat bij een hoge waterstand (hoger dan NAP -0,40) in kon worden gevaren. Gewichtsbewaking Zoals eerder genoemd, is er een relatie tus- sen het gewicht van de elementen (en daar- mee de diepgang) en de bovenkant van de paalkoppen. Het vrijboord van de elementen is in de eindfase ruim 1 m, waardoor het aan- vaardbaar was een deel van het dak, tijdens transport, open te laten en zo gewicht te besparen zodat de elementen óver de paal- koppen heen konden worden ingevaren. De theoretisch gewenste kielspeling was 0,30 m bij een lage waterstand van NAP -0,50. Dei- ning en golfslag zouden echter centimeters van deze speling afsnoepen. Hetzelfde gold voor een hoger gewicht van het element dan voorzien. Dat luisterde nauw aangezien voor bijvoorbeeld het element Noord/Zuidlijn een afwijking van 0,2% (12,6 ton meer) 1 cm meer diepgang zou betekenen. Na het vaststellen van de theoretische hoeveelheden na de UO fase, is er tijdens de uitvoering continu bewaakt op hoeveelhe- den en is van elk stort ook meerdere malen de volumieke massa van de betonspecie bepaald. Transport over water Na de parkeerfase zijn de drie elementen één voor éen, op 29 november en op 2 en 5 december 2021, vanaf de Amerikahaven naar de projectlocatie getransporteerd (foto 19). Deze data zijn afgestemd op de aankomst en afvaart van cruiseschepen, aangezien het transport niet gelijktijdig mocht plaats vinden. Op de projectlocatie zijn de elementen met behulp van lieren naar de kant verhaald en tegen positioneringsframes getrokken zodat ze in x-y positie op +/-10 mm goed lagen. 18 19 18 Parkeerfase van de drie elementen 19 Invaren element West met op het dak de (lege) watertanks 28? CEMENT 3 20 23 MEER ARTIKELEN OVER IJBOULEVARD Dit is het vierde artikel over het project IJboulevard in Cement. Eerder zijn verschenen: - Duurzaamheid leidend bij IJboulevard, Cement 2021/3; - 'Maanlanding' achter Station Amsterdam Centraal, Cement 2023/1; - Onzichtbare bescherming voor station Amsterdam Cen- traal, Cement 2023/2. Aflaten elementen op paalfundatie Elk element is, na te zijn gepositioneerd, af- gelaten op zijn paalfundatie. Hiervoor was ballast nodig. Bij zinktunnels gebeurt dit met ballastwater. Maar om de paalverbinding van binnenuit te kunnen realiseren, moesten deze bereikbaar blijven, waardoor er te weinig op- pervlak overbleef om met water voldoende ballastgewicht te realiseren. Tevens moest er een zekere overdruk worden gerealiseerd tot de definitieve paalverbinding was aangebracht. Deze overdruk was nodig voor voldoende en gegarandeerde afdichting op de opleggingen. En de overdruk moest voorkomen dat de ele- menten zouden gaan drijven als gevolg van (extreem) hoge waterstanden en hoge golven door langsvarende schepen. Daarom is geko- zen voor de toepassing van 1 m³ big bags à 1,5 ton (foto 20). Per element is zo 1500-1800 ton ballast aangebracht. De big bags zijn per twee stuks ingehesen en vervolgens met een hef - truck naar hun positie gebracht, volgens een zorgvuldig opgesteld werkplan. Het aflaten van de elementen op de paalfundatie gebeurde in vier stappen: 1?aanbrengen ballastzakken totdat het ele- ment zich circa 80 mm boven de opleggin- gen bevond; 2?vullen van de op het dak geplaatste water- tanks zodat het element gecontroleerd en waterpas kon landen. Voorafgaand aan deze stap zijn eerst alle afsluiters opengezet, om te voorkomen dat water zich in de donut zou opsluiten; 3?vervolg aanbrengen ballast en gefaseerd leeg laten lopen van de watertanks. Water- tanks overzetten naar volgend element; 4?aanbrengen ballast ten behoeve van creë- ren voldoende overdruk. Na deze stappen zijn de elementen tijdelijk horizontaal gefixeerd naar de kades, totdat het ruwe betonwerk gereed was. Afrondende werkzaamheden ruwbouw Voordat met de afbouw van de fietsenstalling kon worden begonnen, moesten de volgende werkzaamheden zijn afgerond: de twee sluitvoegen (vloer en wanden) rea- liseren (volgens de gebruikelijke methode voor afzinktunnels); kopschotten verwijderen en open gedeelte dak storten; aanbrengen definitieve paalverbinding (zoals eerder beschreven). Tijdens deze werkzaamheden is ook de aan- vaarbescherming gerealiseerd. Stick to the plan Na een korte en intensieve tender- en ont- werpfase is een gecompliceerd deel van het project succesvol gerealiseerd en is het zelfs ruim een half jaar eerder opgeleverd. Belang - rijke succesfactoren, zoals oog hebben voor de zorg van de klant, de juiste mensen op de juiste plek en stick to the plan, hebben zich hierbij bewezen. 20 20 Aanbrengen ballast CEMENT 3 2023 ?29