De Eurocodes zijn het meest uitgebreide en technisch samenhangende stelsel van normen voor het constructief en geotechnisch ontwerp in de wereld. De ontwikkeling hiervan mag als een geweldige prestatie worden beschouwd en de impact is groot: het dagelijks werk van circa 500 000 professionals in Europa wordt er door beïnvloed. Inmiddels zijn voor de diverse vakgebieden 58 normdelen, waarvan vier voor betonconstructies. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuwe generatie Eurocodes, waaronder ook Eurocode 2. Auteurs:ir. Mark Lurvink (NEN) en prof.ir. Simon Wijte (Adviesbureau ir. J.G. Hageman B.V. / TU Eindhoven)
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016 28
themathema
Op weg naar een
nieuwe generatie
Eurocodes
Het werk aan Eurocode 2 vordert
29
1 Het Havenhuis in Antwerpen, de nieuwe huisvesting
van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen
foto: William Helsen
De Eurocodes zijn het meest uitgebreide en technisch
samenhangende stelsel van normen voor het
constructief en geotechnisch ontwerp in de wereld.
De ontwikkeling hiervan mag als een geweldige
prestatie worden beschouwd en de impact is groot:
het dagelijks werk van circa 500 000 professionals in
Europa wordt er door beïnvloed. Inmiddels zijn voor
de diverse vakgebieden 58 normdelen, waarvan 4
voor betonconstructies. Momenteel wordt gewerkt
aan een nieuwe generatie Eurocodes, waaronder
ook Eurocode 2.
Ontwikkeling Eurocodes
De ontwikkeling van de Eurocodes begon in 1975. Dit was op
initiatief van de Commissie van de Europese Gemeenschap. De
Eurocodes moesten in eerste instantie als een alternatief voor
nationale (wettelijke) voorschriften fungeren, met als doel deze
uiteindelijk te vervangen. In 1989 is besloten het werk over te
dragen aan CEN, waarna de Eurocodes halverwege de jaren
negentig als voornorm zijn uitgebracht. Deze voornormen
werden maar zeer beperkt gebruikt in Nederland. Het harmo-
niseren van de bepalingsmethoden voor de constructieve
veiligheid in de bouw was geen eenvoudige opgave, gegeven
het nationale karakter van de bouw, de diverse tradities en de
variatie in veiligheidsniveaus.
Omdat het gewenste veiligheidsniveau en de bijkomende econo-
mische investering een nationale aangelegenheid betreft, is het
invullen hiervan aan de lidstaten van de Europese Unie. Dit, en
de noodzaak specifieke nationale informatie te verstrekken
omtrent de te hanteren geografische en klimatologische omstan-
digheden, maar ook nationaal te hanteren bepalingsmethoden,
vormden de aanleiding tot het gebruiken van zogenoemde
boxed values, tegenwoordig aangeduid als Nationally Determined
Parameters (NDP's). Deze waarden zijn voor ieder Europees
land beschreven in een voor dat land specifieke nationale bijlage
horende bij de betreffende normdelen.
Voorafgaand aan de publicatie van de Eurocodes als Europese
normserie in 2005, is Guidance Paper L [2] verschenen, waarin
de werkwijze met NDP's was vastgelegd. Sinds die tijd zijn er
nog enkele correctie- en wijzigingsbladen op deze Eurocode-
normen uit 2005 uitgebracht. Dit geheel van Europese Eurocode-
normen, correctie- en wijzigingsbladen en nationale bijlagen
zijn de normen voor het constructieve en geotechnische
ontwerp waar we op dit moment mee werken.
Positie in Europa
Inmiddels zijn we ruim tien jaar verder en zijn de Eurocodes
in 33 Europese landen ingevoerd en vormen ze de basis voor
het constructieve en geotechnische ontwerp. Ook buiten
Europa kennen de Eurocodes een steeds grotere marktpene-
tratie (fig. 2), met in het kielzog producten beschreven volgens
Europese productnormen en beproefd volgens Europese
beproevingsnormen.
De Eurocodes zijn, door een gelijk speelveld te creëren over
de gehele markt, een belangrijke sleutel om de Europese bouw-
sector te versterken en te harmoniseren als het aankomt op
wet- en regelgeving en concurrentievermogen. In het stuk van
de Europese Commissie aan het Europese Parlement en Raad,
getiteld 'Strategy for the sustainable competitiveness of the
construction sector and its enterprises' [4], van 31 juli 2012,
staat:
The Eurocodes constitute a set of design standards and the
Op weg naar een
nieuwe generatie
Eurocodes
1
ir. Mark Lurvink 1)
NEN
prof.ir. Simon Wijte
1)
Adviesbureau ir. J.G. Hageman B.V. /
TU Eindhoven
1) Mark Lurvink is secretaris TGB Plenair en SC7. Simon Wijte is voorzitter van
TGB Betonconstructies en lid van SC2/WG1.
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016
30
2 Marktpenetratie Eurocodes [3]bron: JRC 2016
Verantwoordelijkheid Eurocodes
De Eurocodes worden opgesteld onder verantwoordelijkheid
van het Europese Normalisatieplatform CEN, door Technical
Committee CEN/TC 250. Deze commissie is een technisch
overlegorgaan met verschillende subcommissies (SC) en werk-
groepen (WG) (fig. 3 en 4), waarin per lidstaat een beperkte
afvaardiging zitting kan hebben. Voor iedere Eurocode is er
een subcommissie, zo wordt Eurocode 2 opgesteld door SC2.
De Nederlandse normatieve belangen in Europa worden in
Nederland behartigd via NEN.
Een nieuwe generatie Eurocodes
Momenteel worden de Eurocodes herzien. Dit moet resulteren
in een nieuwe uitgave van deze normbladen vanaf 2020.
Belangrijke doelstellingen bij het herzien van de Eurocodes
zijn:
- het reduceren van het aantal NDP's;
- het verbeteren van het gebruikersgemak [6];
- het actualiseren van de normen aan de laatste stand der
techniek;
- het uitvoeren van regulier onderhoud.
Ook worden nieuwe Eurocodes opgesteld voor de toepassing
van constructief glas, membrane structures en Fiber Reinforced
Polymers. Duurzaamheid, zowel in de vorm van sustainability
als durability, krijgt in de Eurocodes ook een duidelijker plek.
Zo wordt gestreefd bij alle al bestaande Eurocodes, naast de
bekende bepalingsmethoden voor het ontwerp, ook bepalings-
methoden op te stellen voor het beoordelen en versterken van
bestaande constructies (fig. 6). Tevens wordt gekeken of
klimaatveranderingen aanleiding zijn voor nieuwe voorschriften
of aanbevelingen in de Eurocodes.
Herziening van de Eurocodes wordt (gedeeltelijk) financieel
ondersteund door Mandaat M/515 van de Europese Unie. De
technische werkprogramma's voor de herziening zijn, in
aanloop naar mei 2013, in subcommissies en werkgroepen van
CEN/TC 250 voorbereid en uiteindelijk door CEN/TC 250
vastgesteld (fig. 5).
Het werk aan de herziening wordt uitgevoerd door de SC's en
Project Teams (PT's).
De Project Teams hebben de taak het aantal NDP's te verklei-
nen, het gebruikersgemak te verbeteren en nieuwe onderwer -
pen voor te bereiden. De SC's zijn verantwoordelijk voor het
begeleiden en beoordelen van het werk van de Project Teams
en het reguliere onderhoud van de Eurocode.
Project Teams (PT's)
Voor de werkzaamheden van de Project Teams zijn tussen CEN
en de leden van de Project Teams contracten overeengekomen.
most up-to-date codes of practice applicable to all principal
construction materials, all major fields of structural engineering
and a wide range of types of structures and products. It is a
flexible tool as each country has the option of adapting the
Eurocodes to their specific conditions and risk assessment
regarding climate, seismic risk, traditions, etc. The Commis-
sion strongly encourages the EU Member States to take on
board the Eurocodes as their national design codes to ensure
that buildings are disaster proofed.
In ditzelfde document is aangegeven dat de bouwsector op
Europees niveau circa 10% van het Europese Bruto 'Binnen-
landse' Product vertegenwoordigt
2) en binnen Europa verant-
woordelijk is voor 20 miljoen banen, voornamelijk in het
midden- en kleinbedrijf. Vanwege het economische belang kan
de prestatie van de bouwsector significant bijdragen aan de
algehele ontwikkeling van de economie. De sector kan signifi-
cant bijdragen aan het creëren van extra banen
3) door in te
zetten op veelbelovende gebieden zoals het verbeteren van
gebouwen en de infrastructuur, indien dit wordt ondersteund
door passend (politiek) beleid.
De Eurocodes en nationale bijlagen vormen de basis bij
(Europese) aanbestedingen ? die moeten voldoen aan de
Aanbestedingswet 2012 ? en zijn daarmee dus belangrijk
voor opdrachtgevers met een overheidsachtergrond.
2) In Nederland ligt het aandeel van de bouwsector aan het
Bruto Binnenlands Product enkele procenten hoger dan
het Europese niveau.
3) Geschat wordt dat door de bouwsector 275 000 nieuwe
banen kunnen worden gecreëerd [5].
2
EU-EFTA MS
Expressed interest in the Eurocodes
thema
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016
31
Management GroupChairman: S. Denton
Chairman's Advisory
Panel(s) CEN/TC 250
Structural Eurocodes
Chairman: S. Denton Vice Chair: M. Fardis
Secretary: T. Wilkins [BSI]
CEN PM: G. Ascensao
NEN M/515 lead: M. Lurvink CEN/TC 250
Coordination Group
Chairman: S. Denton
Secretary: T. Wilkins [BSI]
Horizontal Group Bridges Convenor: P. Croce
Horizontal Group Fire Convenor: B. Zhao
WG 1 Policy and guidelines
Convenor: J. Moore [UK]
Other Tier 1 WG's
WG 2 Existing Structures
Convenor: P. Lüchinger [SNV]
WG 4 Fibre reinforced polymer
Convenor: L. Ascione [UNI]
WG 5 Membrane Structures
Convenor: M. Mollaert [NBN]
WG 6 Robustness
Convenor: R. Van der Pluijm [NEN]
CEN/TC 250 Subcommittees
SC 10 - EN 1990
Chairman: P. Formichi
Secretary: V. Meløysund [SN]
SC 1 - EN 1991
Chairman: N. Malakatas
Secretary: J. Brunner [DIN]
SC 2 - EN 1992
Chairman: H. Ganz
Secretary: A. Schleifer [DIN]
SC 3 - EN 1993
Chairman: U. Kuhlmann
Secretary: S. Kempa [DIN]
SC 4 - EN 1994
Chairman: G. Couchman
Secretary: J. Duncan [BSI]
SC 5 - EN 1995
Chairman: S. Winter
Secretary: A. Stenmark [SIS] SC 6 - EN 1996
Chairman: R. Van der Pluijm
Secretary: P. Rauh [DIN]
SC 7 - EN 1997
Chairman: A. Bond Secretary: M. Lurvink [NEN]
SC 8 - EN 1998
Chairman: P. Bisch
Secretary: E. Coelho [IPQ]
SC 9 - EN 1999
Chairman: F. Mazzolani Secretary: R. Sægrov [SN]
SC 11 - EN 'Structural Glass'
Chairman: M. Feldmann
Secretary: S. Tiedtke [DIN]
3 Organisatie CEN/TC 250; Nb: subcommissies kunnen werkgroepen onder zich
hebben, die op hun beurt weer taakgroepen kunnen bevatten; deze substruc-
turen zijn voor het overzicht weggelaten
4 Vereenvoudigde weergave organisatie en relaties CEN, NEN en Project Teams
Subcommissies (SC's)
Parallel aan het tot stand komen van deze Project Teams zijn
door de verschillende SC's, ten behoeve van het reguliere
onderhoud, commentaren bij eindgebruikers in Europa
opgevraagd. Voor het verzamelen van het Nederlandse
commentaar heeft NEN de normen ter commentaar op
www.normontwerpen.nen.nl geplaatst. De hierop ingekomen
commentaren zijn beoordeeld door de betreffende Nederlandse
TGB-commissies en een deel daarvan is vervolgens als Neder -
lands commentaar bij de SC's ingediend. Deze commentaren
worden nu in het kader van regulier onderhoud door de SC's
meegewogen bij het opstellen van de volgende generatie van
de normen.
Het technisch inhoudelijke werk voor de herziening wordt dus
vooral uitgevoerd in de Europese SC's en daaronder ressorte-
rende WG's. Dit werk houdt in enerzijds het actief meedenken
en reviewen van het werk van de Project Teams, anderzijds het
opstellen van reacties op de ontvangen commentaren. Ervaring
leert dat via een proactieve aanwezigheid bij vergaderingen van
de SC's en WG's en investeringen van tijd en geld in tekstvoor -
stellen en het beschikbaar maken van achtergronden, de meeste
invloed kan worden uitgeoefend op de ontwikkeling van de
Eurocodes. Dit heeft veel meer effect dan naderhand reageren
op voldragen voorstellen vanuit de Europese SC's. Het borgt
ook dat vroegtijdig kennis wordt opgedaan van de redenen
waarom en op welke wijze met welke afwegingen de norm tot
stand is gekomen.
Het werk aan Eurocode 2 vordert
Werkgroep 1 (WG1)
De werkzaamheden voor het herzien van de huidige Eurocode 2
zijn al begonnen in 2012. Door SC2 is toen werkgroep 1 (WG1)
ingesteld met de taak de herzieningswerkzaamheden te coördi-
neren en teksten te redigeren. In deze werkgroep mogen alle
landen die lid zijn van CEN zich laten vertegenwoordigen. TGB
Betonconstructies is ook vertegenwoordigd in deze werkgroep.
Voorzitter van deze werkgroep is de Noor Steinar Leivestad.
WG1 komt circa viermaal per jaar bij elkaar.
Naast de geformuleerde doelstellingen wordt getracht bij de
revisie van Eurocode 2 de omvang van de norm zo beperkt
mogelijk te houden. Het is duidelijk dat de voor de herziening
geformuleerde doelen zich niet altijd eenvoudig laten verenigen
en de tijd zal leren in hoeverre alle doelen succesvol kunnen
worden bereikt.
In SC2 is voorgesteld de huidige delen EN 1992-2 (bruggen) en
EN 1992-3 (constructies voor het opslaan van (vloei)stoffen) op
te nemen in het algemene deel EN 1992-1-1. Daarmee zouden
deel 2 en 3 dan kunnen komen te vervallen en de relevante regels
NEN is hierbij voor CEN de uitvoerende partij. Vanwege het
onderlinge verband tussen de verschillende normdelen van de
Eurocodes, wordt het werk van de Project Teams niet voor alle
normdelen tegelijk uitgevoerd maar wordt het in vier, elkaar
deels overlappende fasen uitgevoerd. De eerste fase hiervan is
reeds begonnen. De start van de tweede fase wordt verwacht
voor de zomer van dit jaar. Meer informatie hierover kan
worden gevonden op www.nen.nl/eurocodes2020.
3
4
CEN NEN
CEN/TC 250
Structural Eurocodes
CEN/TC 250/SC 2 Beton
Werkorganisatie
werkgroepen en taak-
groepen t.b.v. opstellen, herzien en beoordelen
van tekstvoorstellen voor volgende generatie Eurocodes
NormcommissieTGB Plenair
Normsubcommissie
TGB Betonconstructies
Werkgroepen
NEN M/515 lead
Project Teams
opstellen tekstvoorstellen nieuwe onderwerpen
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016
32
5 Response to Mandate M/515 ( Werkprogramma herziening Eurocodes)
6 Werkprogramma CEN/TC 250
7 Mercedes Benz Museum in Stuttgart
foto: Julian Herzog
Voor deze taakgroepen heeft WG1 doelen beschreven. Dit doel
verschilt per taakgroep en kan bestaan uit het opstellen van een
rapport dat kan worden uitgegeven als een JRC 'Scientific and
Policy Report' (vergelijkbaar met een CUR-rapport), een tekst
voor een annex bij Eurocode 2 of teksten voor hoofdstukken in
Eurocode 2. De werkzaamheden van TG10 Duurzaamheid
worden uitgevoerd in samenwerking met CEN/TC 104, de
Europese normcommissie die verantwoordelijk is voor EN 206,
de norm voor beton, en EN 13670, de norm voor de uitvoering
van betonconstructies. Zo wordt getracht een betere afstemming
te krijgen tussen Eurocode 2 en EN 206.
Inhoudelijke wijzigingen
In de verzameling van door WG1 ontvangen commentaren op
Eurocode 2 is een aantal onderwerpen dat eruit springt wat
betreft het aantal ontvangen commentaren. Dit zijn:
- dwarskracht en pons;
- scheurvorming;
- detaillering van wapening.
Uit de commentaren blijkt dat bij de detaillering van wapening
enkele regels leiden tot fors langere verankerings- en overlap-
lengten dan in een groot aantal landen gebruikelijk was.
Daarom is binnen WG1, aanvullend naast de genoemde taak-
groepen, een ad-hocgroep gevormd om te proberen op een
onderbouwde wijze te komen tot regels die meer aansluiten bij
de diverse oudere regels van de verschillende landen.
daarvan worden opgenomen in het nieuwe deel EN 1992-1-1. In
dat deel kan dan mogelijk worden volstaan met een beperkte
annex voor bruggen en voor scheurvorming in jong beton. Door
WG1 wordt op dit moment, overeenkomstig dit voorstel, gewerkt
aan deel 1-1. In een latere fase zal door SC2 worden beoordeeld
of dit in een werkbare norm resulteert. Daarnaast dient dit ook
door TC 250 te worden beoordeeld omdat dit afwijkt van de
organisatie van de Eurocodes. Hierin hebben namelijk veel delen
2 betrekking op aanvullende regels voor bruggen.
Taakgroepen (TG's)
Om te komen tot een goed onderbouwde revisie van Eurocode 2
heeft WG1 een aantal processen in gang gezet. Naast het
genoemde opvragen van commentaar op de huidige Eurocode 2
zijn op diverse deelgebieden taakgroepen (TG) ingesteld:
TG1 Versterken en wapeningen van betonconstructies met
vezelversterkte polymeren
TG2 Staalvezelbeton
TG3 Beoordeling van bestaande constructies
TG4 Dwarskracht, pons en wringing
TG5 Brand
TG6 Bepaling van de krachtsverdeling
TG7 Tijdsafhankelijk gedrag van betonconstructies
TG8 Vermoeiing
TG9 Bruggen
TG10 Duurzaamheid
Nederlandse deskundigen zijn lid van een aantal van deze TG's.
EN 1990 EN 1991 EN 1992 EN 1993 EN 1994 EN 1995 EN 1996 EN 1997 EN 1998 EN 1999 glas
Fiber Reinforced Polymers membrane structures
incasseringsvermogen
beoordeling bestaande constructies
klimaatverandering (sustainability)
gebruikersgemak
6 5
thema
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016
33
Om de Nederlandse belangen bij de ontwikkeling van de Eurocodes
te borgen, om aangehaakt te blijven bij de toekomstige ontwikke-
lingen en kennis op te blijven doen van Europese normering
rondom constructieve veiligheid, is het voor de Nederlandse prak-
tijk noodzaak actief deel te nemen aan de betreffende Europese
normsubcommissie en Europese werkgroepen.
?
?
LITERATUUR
1 NEN-EN 1990+A1+A1/C2:2011 (nl).
2 Guidance Paper L (concerning the Construction Products
Directive ? 89/106/EEC), Application and use of Eurocodes,
Version 27 November 2003.
3 S. Dimova, M.L. Sousa, S. Iannaccone, A. Pinto, JRC activities
in support to policies and standards for construction, 50th
Meeting of CEN/TC250 CG, Joint Research Centre, Berlin,
3-4 March 2016.
4 Communication from the commission to the European
Parliament and the council, Strategy for the sustainable
competitiveness of the construction sector and its enter-
prises, {SWD(2012) 236 final}, COM(2012) 433 final, Brussels,
31 July 2012.
5 Skills Supply and demand in Europe, Medium term forecast
up to 2020, CEDEFOP, European Centre for the Development
of Vocational Training, Publications Office of the European
Union, Luxembourg, 2010.
6 CEN/TC 250 Position paper on enhancing ease of use of the
Structural Eurocodes, CEN/TC 250/N 1239, 31 January 2015.
Sinds het najaar van 2015 is ook het Project Team met zijn
werkzaamheden voor EN 1992-1-1 begonnen. Het PT, waarvan
de Zwitser Aurelio Muttoni voorzitter is, zal zich naast het
reduceren van het aantal NDP's en het verbeteren van de bruik-
baarheid bezighouden met de volgende onderwerpen:
- durability;
- beschouwing van de constructieve veiligheid bij het toepassen
van berekeningen op basis van niet-lineair materiaalgedrag;
- size-effecten bij rotatiecapaciteit, dwarskracht en pons;
- scheurvorming in jong beton.
Tot slot
Het is de verwachting dat een eerste volledig concept van de
herziene versie van EN 1992-1-1 in 2018 beschikbaar zal zijn
voor het leveren van commentaar door de verschillende
landen. Na beoordeling en eventueel verwerking van dit
commentaar zal de herziene Eurocode 2 waarschijnlijk vanaf
2020 beschikbaar zijn voor toepassing in de praktijk.
Ankers in betonconstructies
Naast het hiervoor beschreven proces wordt door SC2/WG2 op
dit moment gewerkt aan het opstellen van EN 1992-4, een norm
voor de toepassing van ankers in betonconstructies, die de CEN/
TS1992-4-reeks moet gaan vervangen. Deze norm zal in de loop
van dit jaar voor instemming aan de verschillende lidstaten
worden voorgelegd.
7
Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes 3 2016
Reacties