C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 2000 8 57Het ontwerp van de `Oval Tower'isvanhetarchitectenbureauSkid-more, Owens en Merrill, Archi-tects uit Londen. De vloeiendvormgegeven en slanke toren zalin totaal 100 m hoog worden met25 verdiepingen en zal in totaalover circa 25 000 m2netto kan-toorruimte beschikken (foto 1).Debovensteverdiepingwordteentechnische verdieping. De dwars-doorsnede is ovaalvormig, meteen lengte van ruim 53 m en eenmaximale breedte van bijna 27 m.De toren rijst met twee anderekantoortorens op uit de onder-grondse parkeergarage van eenwoonwinkelcentrum.Voor de buitengevel is gekozenvoor een aluminium vliesgevelmet daartussen raamstroken,voorzien van isolatieglas. Als extraaccent zullen op de vliesgevel ver-ticalealuminium`vinnen'wordenaangebracht.De bezoekers kunnen vanafstraatniveau en vanuit de onder-liggende parkeergarage het ge-bouw betreden. De entree wordtroyaal, met vides over drie bouw-lagenenzaltoegangbiedentotzesliften, drie `low-rise' en drie `high-rise'. Alle kantoorruimten zijninmiddels verhuurd aan ABN-AMRO.Nieuw hoogtepunt in het centrumgebied Amsterdam Zuid-OostDe `Oval Tower'ing. S.J. Eijgenraam, Bureau S.E., GoudaIn het centrumgebied Amsterdam Zuid-Oost verrijst thans naast het voetbal-stadion ArenA, als onderdeel van het woonwinkelcentrum Villa ArenA, alweereen hoogbouwproject in Nederland: de 100 m hoge `Oval Tower'. Bij de bouwvan deze kantoortoren is een nieuw type vloer toegepast, de polyplaatvloer.Dit artikel beschrijft in het kort het architectonisch ontwerp, waarna wordtingegaan op de draagconstructie en de uitvoering van de toren.2 |Dwarsdoorsnede `OvalTower'1 |`Oval Tower' alsmaquetteC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 2000 858C o n s t r u c t i e f o n t w e r pIn het najaar van 1997 gaf deOntwikkelingsmaatschappij Cen-trumgebied Amsterdam Zuid-Oost (OMC) een `design & build'-opdracht aan de bouwcombinatieBAM Utiliteitsbouw en BallastNedam Utiliteitsbouw voor hetrealiseren van dit project op basisvan het bouwkundig ontwerp vanhet architectenbureau. Tezamenmet de constructeur, Ingenieurs-bureau Zonneveld te Rotterdam,heeft de bouwcombinatie vervol-gens intensief gestudeerd op dekeuze van de draagconstructie incombinatie met de methode vanuitvoering. De slankheid van hetgebouw en de vorm van de platte-grondspeeldenbijdezekeuzeeendoorslaggevende rol.Bij hoge (en slanke) gebouwen ishet stijfheidscriterium vrijwelaltijd maatgevend. Het materiaalwordt het meest effici?nt gebruiktindien zoveel mogelijk verticalebelasting wordt afgedragen aanconstructie-elementen die destijfheid van een gebouw verzor-gen. Voorts beperken hoogwaar-dige materialen het constructie-3 | Bevestiging van de borst-wering aan de gevelkolomen van de polyplaatvloeraan de borstwering(figuur boven)4 | Opbouw betonnen kernmet zelfklimmendebekisting (foto links)5 | Monteren gevelelementen(foto rechts)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 2000 8 59oppervlak ter plaatse van deonderste verdiepingen.Uiteindelijk is voor de volgendedraagconstructie gekozen (fig. 2):? Een stijve, in het werkgestorte, betonnen kern vancirca 10 x 20 m2. Hierin zijnde liftschachten, de trappen-huizen en de natte ruimtenondergebracht.? Een prefab gevel, bestaandeuit iets naar binnen geplaatsteprefab-betonnen kolommen,? 650 mm, met aan dezekolommen bevestigdedragende prefab-betonnenborstweringselementen.? Verzwaarde stroken op breed-plaatelementen in de lengteasvan het gebouw, aan weers-zijden van de kern steunendop een ter plaatse gestortekolom ? 850 mm.? Voor de verdiepingsvloeren isin eerste instantie gedacht aanholle voorgespannen kanaal-plaatvloeren. Later is echterbesloten de zogenoemde poly-plaatvloer (zie kader) toe tepassen. Deze heeft een diktevan 210 mm en een druklaagvan 60 mm. De polyplaatvloerdraagt in ??n richting: van deverzwaarde strook in de leng-teas van het gebouw of van debetonnen kern naar de beton-nen borstwering in de gevel(fig. 3).FunderingDe toren is gefundeerd op 185VIBRO-palen ? 508 mm en ? 560mm met een lengte vari?rend van20 m tot ruim 25 m. De dikte vandefunderingsvloerbedraagtonderde kern 1500 mm; onder de restvan het gebouw 400 mm.StabiliteitDe stabiliteit van de toren wordtverzorgd door de betonnen kernin samenwerking met de gevel-kolommen. Daartoe zijn zoge-noemde `abutments' en `outrig-gers' ontworpen. De `abutments'bestaan uit een aantal betonwan-den op de funderingsvloer en de`outriggers' uit een staalconstruc-tie in de technische ruimte op debovenste verdieping van de toren.De `outriggers' zijn overdrachts-constructies, waardoor de gevel-kolommen stijf aan de kernworden verbonden. Hierdoor kandekernnietvervormenalseenvrijuitkragendekoker;de`outriggers'willen met de kern mee vervor-men, maar worden hierin verhin-derd door de gevelkolommen.Hierdoor ontstaan trek- en druk-krachtenindegevelkolommenenworden de vervormingen van deconstructie aanzienlijk geredu-ceerd. Het resultaat is een zeerstijve constructie met relatiefslanke elementen.VloerenBij de keuze van de verdiepings-vloeren waren de belangrijksteoverwegingen:? geschikt voor een overspan-ning van 8,10 m;? de windbelasting uit de gevelmoet door schijfwerking vande vloer worden overgedragenop de stabiliteitskern;? het eigen gewicht en de diktevan de vloer dienen te wordenbeperkt om een minimaleverdiepingshoogte te kunnenrealiseren (de gevel is een duurelement).De polyplaatvloer, een variant op6 | Plaatsen ondersteu-ningen voor polyplaat-elementenPolyplaat vloerDe polyplaatvloer is een breedplaatelement met tralieliggers,waarop in de fabriek gewichtsbesparende elementen van poly-styreen zijn aangebracht. Ter plaatse van de tralieliggers zijn,eveneens in de fabriek, met verdichtingsvrije beton smallebalkjes gestort, waardoor extra stijfheid wordt verkregen bijtransport, montage en afstorten. De gewichtsreductie is circa30% ten opzichte van een met gewone breedplaatelementengemaakte vloer.De polyplaatvloer is een vloertype dat de belastingen in ??nrichting, de langsrichting, afdraagt. Dit type is toegepast bijde `Oval Tower' (foto 7 en 8).Voor deze toepassing is de vloer door TNO Bouw op brand-werendheid onderzocht.Hieruit is gebleken dat de polyplaatvloer met een dikte van270 mm zonder verdere maatregelen een brandwerendheid,wat de scheidende functie betreft, van ten minste 60 minutenheeft.Wat de brandwerendheid met betrekking tot de dragendefunctie, het buigend moment, betreft, zal deze niet binnen 60minuten op buiging bezwijken indien ter plaatse van hetinklemmingsmoment aan de zijde van de stijve kern warm-gewalst betonstaal wordt toegepast.De polyplaatvloer heeft voldoende verticale dwarskracht-wapening om de optredende dwarskracht na 60 minutenbrand op te kunnen nemen.C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 2000 860de breedplaatvloer met gewichts-besparende elementen van poly-styreen, bood hiervoor de oplos-sing. Door besparing op het eigengewicht is met deze vloer de ge-wenste overspanning van 8,10 mgoed te realiseren.Een in het werk gestorte druklaagvoorziet in de benodigde schijf-werking van de vloer, terwijl doorhet toepassen van een monolietevloerafwerkingeenbelangrijkege-wichtsbesparingwordtverkregen.Degeringevloerdiktevan270mmmet in het middengebied een ver-zwaardestrookvanslechts350mmbiedt voldoende ruimte voor detechnische installaties.U i t v o e r i n gMet de uitvoering is begonnen injuni 1999.Per verdieping werd de cyclustijdop vijf werkdagen gesteld, het-geen goed te realiseren was. Hetmaken van de betonnen kern wasmaatgevend.De toren is gebouwd in de bouw-put van het woonwinkelcentrum,waardoor er nauwelijks ruimtevoor opslag van bouwmaterialenwas. De logistiek vroeg bij ditproject dus extra aandacht. Erwerd zoveel mogelijk vanaf devrachtauto gemonteerd en vooralle leveringen gold `just in time'en `fit for use'.Evenals bij de Millenniumtorenin Rotterdam, die door dezelfdebouwcombinatieisgebouwd,werdde in het werk te storten betonnenkern uitgevoerd met behulp vaneen zelfklimmende kernbekisting.Het beton B 45 voor de kern werdmet een vaste pompinstallatiegestort.De prefab-betonnen gevelkolom-men werden verspringend overtwee verdiepingen aangebracht,waardoor per cyclus, in plaats van18, slechts 9 kolommen moestenworden gesteld.Deprefab-betonnengevelelemen-ten werden op betonnen consolesaan de gevelkolommen geplaatst.Doordatdestelvoorzieningenvoorde montage van deze elementenreeds op de gevelkolommen wa-renaangebracht,washetmogelijkde elementen voor een halve ver-dieping direct vanaf de vrachtautoin twee uur tijd te monteren.Na de montage van de borstwe-ringselementenwerdendeonder-steuningen voor de polyplaat-vloerelementen geplaatst (foto 6),de elementen aangebracht (foto 7en 8), de stekkenbakken bij kernen borstweringen uitgebogen, devloerwapening gevlochten en tenslotte de vloer gestort (foto 9).De wapening is geleverd en aan-gebracht door de producent vande polyplaatvloer.Opdevloeriseenverhoogdecom-putervloer voorzien.Ongeveer zes lagen onder deruwbouw wordt het gebouw glas-en waterdicht gemaakt.Met behulp van hefsteigers wor-den de raamstroken tussen deborstweringselementen gemon-teerd (foto 10). Het geheel wordtwind-enwaterdichtgemaaktdoorafdichtingsslabben in de alumi-nium randprofielen te drukkenen met klemprofielen aan hetbeton vast te zetten.De afbouwwerkzaamheden zijnin augustus 2000 gestart; volgensplanning zal de kantoortoren inoktober 2001 voor ingebruiknameworden opgeleverd. s7-8 | Montage polyplaatelementen in de `Oval Tower'C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 2000 8 61Projectgegevensopdrachtgever:Ontwikkelingsmaatschappij Centrum-gebied Amsterdam Zuid-Oost (OMC),Bunnikarchitect:Skidmore, Owens & Merrill, Inc. (SOM),Londen i.s.m. Van Overhagen PickkersLuger Architecten, Utrechtconstructeur:Ingenieursbureau Zonneveld,Rotterdamhoofdaannemer:Bouwcombinatie Zuid Oost bestaandeuit BAM Utiliteitsbouw, Bunnik enBallast Nedam Utiliteitsbouw, Utrechtleveranciers prefab beton:Omnia Plaatvloer, Coevorden enHoco Beton, Weertleverancier bekisting:Doka Nederland, Ossleverancier aluminium vliesgevel:Van Dool Constructies, De LierPolyritsvloerEen nieuwe ontwikkeling op depolyplaatvloer is de polyritsvloer.De polyritsvloer draagt de belas-tingen in langs- en dwarsrichtingaf. In dwarsrichting kan de dwars-krachtcapaciteit namelijk eenvou-dig worden vergroot door minderpolystyreen aan te brengen, waar-door `blokken' in plaats vanstroken ontstaan. Daarvoor is eengoede verbinding tussen de platenonderling noodzakelijk.De dwarswapening wordt hier door betonlassen volledig met de voegwapening gekoppeld. Deze verbinding wordtdoor beugels, onderling verbonden door wapeningsstaven, tot stand gebracht. De geprefabriceerde wapeningskorfwordt in het werk aangebracht in de uitsparingen van de polystyreenstroken. Dit vloertype dankt zijn naam aandeze ritssluitingachtige constructie.9 | Storten en afwerken verdiepingsvloer10 | Monteren raamstroken tussen borstweringselementen