In de praktijk worden veel betonconstructies gerealiseerd die waterdicht moeten zijn, zoals kelders, tunnels en reservoirs. Beton is een poreus materiaal, waar water heel langzaam doorheen wordt getransporteerd. Door de aanwezige scheuren gaat dat transport nog veel sneller. Hoe kan een waterdichte betonconstructie worden gemaakt met een materiaal dat in principe niet waterdicht is?
16
thema
Wanneer is beton
waterdicht?
Het ontstaan, voorkomen en herstellen van scheuren in beton
In de praktijk worden veel betonconstructies gerealiseerd
die waterdicht moeten zijn, zoals kelders, tunnels en reservoirs.
Beton is een poreus materiaal, waar water heel langzaam
doorheen wordt getransporteerd. Door de aanwezige
scheuren gaat dat transport nog veel sneller. Hoe kan een
waterdichte betonconstructie worden gemaakt met een
materiaal dat in principe niet waterdicht is? Om te weten hoe waterdichte constructies moeten worden
gemaakt, is het van belang te weten hoe scheuren ontstaan en
hoe lekkages bij doorgaande scheurvorming kunnen worden
voorkomen of hersteld.
Watertransport door beton
Beton is niet waterdicht. Beton is namelijk een poreus materiaal,
waarbij door de capillaire poriën transport van vloeistof en gas
mogelijk is [1]. Deze eigenschap vormt echter geen probleem
voor de toepassing bij waterdichte constructies. Dit komt omdat
de poriestructuur van beton dicht is. Hierdoor kunnen slechts
zeer kleine hoeveelheden water passeren en gaat het transport
van water zo langzaam dat het vanuit de buitenste poriën kan
verdampen, voordat het aan het oppervlak zichtbaar wordt.
Hierdoor wordt deze vorm van watertransport door beton bij
een waterdichte constructie geaccepteerd.
Daarnaast kan transport van water plaatsvinden door de in het
thema
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
17
beton aanwezige scheuren. Water kan op deze manier de
betonconstructie binnendringen. Wanneer sprake is van een
doorgaande scheur door de gehele constructie, hoe klein ook,
kan het water van de ene naar de andere zijde van de constructie
worden getransporteerd. Dan wordt ook wel van watervoerende
scheuren gesproken en treedt lekkage op. Anders dan het
watertransport door het materiaal zelf, is watertransport als
gevolg van scheurvorming veelal niet gewenst in een waterdichte
constructie. Doorgaande scheuren in een betonconstructie
kunnen dan ook een belangrijk probleem vormen voor water-
dichte constructies.
Scheuren in het beton ontstaan door het vervormen van beton.
De verschillende oorzaken van vervormen zijn onder te
brengen in twee categorieën: belastingen en materiaaleigen-
schappen. In het navolgende zal per categorie worden uitgelegd
hoe scheuren ontstaan en wat de invloed hiervan is op een
waterdichte constructie.
Scheuren door belastingen
Als gevolg van de verschillende externe belastingen op een
betonconstructie zal deze willen vervormen. De constructie
houdt deze vervormingen vanwege zijn stijfheid tegen. Hierdoor
treden interne spanningen op. Zo zal bij buiging het beton aan
de trekzijde van de doorsnede scheuren. Om deze scheurwijdte
te beperken, wordt hier de in het ontwerp berekende hoeveelheid
wapening aangebracht. Omdat aan de andere zijde van de
constructie een drukzone aanwezig is waar het beton niet
scheurt, zal in dat geval geen doorgaande scheur optreden. Dit betekent dat het eventueel aanwezige water in dit geval niet
door een scheur naar de andere zijde van de constructie kan
komen, waardoor geen lekkage zal optreden. Hierbij moet
worden opgemerkt dat de optredende scheurwijdte zal moeten
voldoen aan de voorgeschreven scheurwijdte uit Eurocode 2
(NEN-EN 1992-1-1 [2]). In artikel 7.3.1 wordt de maximale
scheurwijdte voorgeschreven op basis van de milieuklasse.
Scheuren door materiaaleigenschappen
Behalve door belastingen kan het beton ook vervormen als
gevolg van materiaaleigenschappen van het beton zelf. Dit kan
het gevolg zijn van temperatuurverschillen of krimp.
Vervorming door temperatuurverschillen
Temperatuurverschillen treden onder ander op bij het verharden
van beton. Gedurende de verhardingsfase komt bij de reactie
tussen water en cement (het hydratatieproces) warmte vrij.
Hierdoor zal een betonconstructie in de verhardingsfase opwar
-
men en daarna weer afkoelen. Wanneer de betonconstructie
afkoelt, wil deze fysiek verkorten. Het temperatuurverschil dat
optreedt (en daarmee de fysieke verkorting) is afhankelijk van
verschillende omstandigheden. Voorbeelden zijn de afmetingen
van de constructie, het seizoen waarin wordt gestort en de
samenstelling van het betonmengsel.
Vervorming door krimp
Naast opwarmen en afkoelen is het materiaal beton ook onder -
hevig aan krimp. In Eurocode 2 [2] worden twee vormen van
krimp onderscheiden: uitdrogingskrimp en autogene krimp.
Uitdrogingskrimp
Uitdrogingskrimp ontstaat wanneer vrij water dat zich in de
poriën van verhard beton bevindt, verdampt naar de omgeving.
Hierdoor treedt massaverlies op. Doordat het water wordt
onttrokken, trekken deze poriën samen en krimpt het beton.
Uitdrogingskrimp treedt op als een fysieke verkorting van een
constructiedeel vanaf het moment dat beton is verhard. Dit zal
gedurende de hele levensduur van de constructie voortduren,
waarbij de krimpsnelheid zal afnemen in de loop van de tijd.
Doordat het water aan de buitenzijde van de constructie
verdampt, is daar de krimp het grootst. De mate van uitdroging
en krimp neemt dus dieper in de constructie af.
Uitdrogingskrimp is afhankelijk van hoe open de structuur van
de poriën is. Wanneer het beton van een goede kwaliteit is, is
de structuur van de poriën dichter. Het beton houdt dan het
water dat zich in de poriën bevindt, beter vast en daarmee zal
de vervorming als gevolg van uitdrogingskrimp beperkt zijn.
Een goede kwaliteit beton met een dichte poriënstructuur
wordt gerealiseerd door een goede betonsamenstelling en een
goede nabehandeling tijdens de uitvoering.
1
ir. Frederick van Waarde
BAM Infraconsult
1 Bij toeritten van tunnels gelden waterdicht -
heidseisen voor de wanden en vloeren
foto: Mark Nelemans
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
18
onverhinder
d
verhinderd
afkoelen
opwarmen
2 Principe verhinderde vervorming wand op vloer
3 Doorgaande scheuren met lekkage in een wand; het gevolg van
verhinderde vervorming
4 Koelleidingen aangebracht in een te storten wand
wordt tegenhouden. Hierdoor ontstaan trekspanningen in de
gehele doorsnede van de wand. Wanneer de trekspanningen
groter zijn dan de op dat moment aanwezige treksterkte zal het
beton scheuren. Er ontstaan dan verticale scheuren die door -
gaand zijn door de gehele constructie.
Nadat het beton van de wand is verhard, treedt nogmaals een
vervorming op in de vorm van uitdrogingskrimp en autogene
krimp. Doorgaande scheurvorming vindt plaats wanneer
sprake is van een gelijkmatige vorm van krimp over de gehele
doorsnede van de constructie en wanneer deze wordt verhinderd.
Omdat uitdrogingskrimp zich concentreert aan de buitenzijde
van de constructie en slechts beperkt optreedt aan de binnenzijde,
is geen sprake van een gelijkmatige vorm van krimp. Hierdoor
is het risico op doorgaande scheuren bij uitdrogingskrimp
klein.
Bij autogene krimp treedt de krimp wel min of meer gelijkmatig
op over de volledige doorsnede van de constructie. Hierdoor is
het risico op doorgaande scheurvorming bij deze vorm van
krimp wel groot.
Voorkomen, herstellen en beheersen van
scheurvorming
Voor het realiseren van een waterdichte constructie zijn er twee
opties. De eerste ? en meest voor de hand liggende ? optie is
het voorkomen van doorgaande scheuren in de constructie,
waarbij wordt gezorgd dat geen scheuren als gevolg van vervor -
mingen optreden. De tweede optie is het herstellen van scheuren
in de constructie. Hierbij worden doorgaande scheuren geaccep-
teerd en wordt waterdichtheid met aanvullende maatregelen
gerealiseerd.
In alle twee de gevallen geldt dat de scheurwijdte moet worden
beheerst zodat deze voldoet aan de maximale scheurwijdte
Autogene krimp
Autogene krimp is, net als uitdrogingskrimp, een vorm van
krimp in verhard beton. Het wordt veroorzaakt door de
consumptie van water bij het verdergaande hydratatieproces.
Het water wordt onttrokken uit de poriën door het cement dat
nog niet volledig heeft gereageerd met water. Hierdoor ontstaat
een onderdruk in deze poriën waardoor deze samentrekken en
het beton fysiek verkort. Het verschil met uitdrogingskrimp is
dat in het geval van autogene krimp het vocht niet wordt
onttrokken aan de constructie en geen massaverlies optreedt.
De mate van autogene krimp is afhankelijk van de opbouw van
de poriënstructuur in het verharde beton en de hoeveelheid
beschikbaar water in deze poriën. Externe factoren zoals
temperatuur en verdamping van water hebben geen invloed op
dit krimpingsproces. Deze vorm van krimp is uitsluitend
afhankelijk van de samenstelling van het betonmengsel,
vandaar de naam autogene krimp.
Scheurvorming door verhinderde vervorming
Wanneer de eerder beschreven verschillende vormen van
fysieke verkorting als gevolg van temperatuurverschillen en
krimp worden verhinderd, leidt dit tot trekspanningen in het
beton. Verhindering houdt in dat de vervorming wordt tegen-
gehouden. Wanneer de trekspanning groter wordt dan de op
dat moment aanwezige treksterkte van het beton, kan dit
(doorgaande) scheuren veroorzaken.
Een voorbeeld van verhindering is wanneer een wand wordt
gestort op een vloer die al is verhard. Tijdens de verhardings-
fase van de wand zal de wand opwarmen als gevolg van het
hydratatieproces. Hierna zal de wand afkoelen naar omgevings-
temperatuur waardoor de wand zal willen verkorten. De
verharde vloer is veel stijver dan de pasgestorte wand. Dit
verschil in stijfheid zorgt ervoor dat het verkorten van de wand
3 2
opwarmen afkoelen
onverhinderd
verhinderd
thema
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
19
Selfhealing
Een van de meest gangbare methoden van herstel is het mecha-
nisme 'selfhealing' [3]. Hierbij wordt in het ontwerp ervan
uitgegaan dat wanneer de scheurwijdte van de optredende
doorgaande scheur door het toepassen van extra wapening
wordt beperkt, de scheur dichtslibt als gevolg van het stromen
van water door de scheur. Selfhealing treedt op als gevolg van
voortgaande hydratatie, sedimentatie van vaste deeltjes vanuit
het water in de scheur en afzetten van kalk/carbonaat en/of
zwelling van de cementsteen. Een van de bekendste berekenings-
methoden, die van Lohmeyer [4], beschrijft op basis van de
optredende waterdruk en de dikte van het waterkerende beton-
element de maximale scheurwijdte waarbij onder bepaalde
voorwaarden een scheur weer kan dichtgroeien binnen een
periode van enkele maanden. Doorgaande scheurvorming kan
dus worden geaccepteerd in het geval dat de selfhealing werkt.
Er moet wel rekening mee worden gehouden dat voor het
optreden van selfhealing eerst water door de scheur moet
stromen en dat feitelijk lekkage moet optreden. Wanneer esthe-
tisch eisen zijn gesteld aan het beton, kan dit conflicteren met
volgens artikel 7.3.1 van Eurocode 2. Het gaat daarbij om het
beheersen van zowel de doorgaande scheuren als ook de niet-
doorgaande scheuren. Dit wordt gedaan door het aanbrengen van
wapening, waarbij de benodigde hoeveelheid wapening wordt
berekend volgens artikel 7.3.1 van Eurocode 2. Het is mogelijk de
scheurwijdte nog verder te beperken door het toepassen van
grotere hoeveelheden wapening, echter het voorkomen van
scheuren met behulp van wapening is niet mogelijk.
Voorkomen van doorgaande scheuren
Voor het voorkomen van doorgaande scheuren worden de
vervormingen als gevolg van de materiaaleigenschappen gere-
duceerd. Verhardingsbeheersing is hier een voorbeeld van.
Vehardingsbeheersing
Om doorgaande scheuren te voorkomen, moeten de vervormin-
gen die optreden in de verhardingsfase worden gereduceerd. Dit
kan door de temperatuurverschillen die optreden tijdens deze
fase te beperken en daarmee de optredende vervormingen en
spanningen te reduceren, de zogenoemde verhardingsbeheer-
sing. Een vorm van verhardingsbeheersing is het koelen van
beton. Tijdens de verhardingsfase wordt door koelbuizen ? die
worden ingestort in het verhardende beton ? koud water geleid,
waardoor de temperaturen in het verhardende beton lager
worden gehouden. De temperatuurverschillen worden hierdoor
lager. Zo wordt ervoor gezorgd dat de optredende spanningen
als gevolg van verhindering niet groter worden dan de dan
aanwezige treksterkte. Hierdoor ontstaan dus geen (door -
gaande) scheuren.
Voorkomen van scheuren door krimp
Het voorkomen van vervormingen als gevolg van krimp is
helaas wat ingewikkelder. In het geval van uitdrogingskrimp
kan ervoor worden gezorgd dat de poriestructuur van goede
kwaliteit is door het aandacht besteden aan een goed beton-
mengsel en het goed nabehandelen van het verhardende beton.
Hierdoor verdampt minder water en wordt de mate van uitdro-
gingskrimp zo veel mogelijk beperkt.
In het geval van autogene krimp kan er als het beton is gestort
niets meer actief worden gedaan om de mate van autogene
krimp te reduceren. De samenstelling van het betonmengsel
bepaalt de mate van autogene krimp. Van tevoren kan worden
bepaald welke mate van autogene krimp kan worden verwacht.
Herstellen van doorgaande scheuren
Wanneer doorgaande scheuren ontstaan, kan lekkage worden
voorkomen door die scheuren te herstellen. Hiermee kan al in
het ontwerp rekening worden gehouden. Dit herstel kan op
verschillende manieren.
4
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
20
5a
5b
5 Selfhealing door middel van bacteriën in beton:
(a) de scheur vóór en (b) nadat deze is gedicht
foto's: Henk Jonkers, TU Delft
Afsluiten wateraanvoer
Een andere methode is het afsluiten van de wateraanvoer naar de
doorgaande scheur door middel van het afplakken van de beton-
constructie aan de grond-/waterzijde met een waterafsluitend
membraan. Deze methode wordt veelal toegepast in de woning-
bouw voor kelders. Doordat de watertoevoer naar de scheur is
afgesloten, komt er geen water meer in de scheur. Wanneer de
scheurwijdte aan de niet-grondzijde voldoet aan milieuklasse
en esthetische eisen, kan in dat geval dus doorgaande scheur-
vorming worden geaccepteerd. De methode van afplakken moet
praktisch wel uitvoerbaar zijn. In de bouwfase moeten de
wanden bijvoorbeeld aan de grondzijde toegankelijk zijn.
Injecteren
Verder kan lekkage worden voorkomen door injecteren. Hierbij
worden doorgaande scheuren ? vóór of nadat lekkage optreedt
? gevuld met een kunsthars die de scheur afsluit. Om injectie
goed mogelijk te maken, wordt als vuistregel in de praktijk een
minimale scheurwijdte van 0,2 mm aangehouden als benodigd
om de injectievloeistof goed in de scheur te krijgen. Hierbij
moet worden bedacht dat bijvoorbeeld de methode van self-
healing streeft naar een scheurwijdte die kleiner is dan 0,2 mm.
Het kan dus voorkomen dat wanneer de selfhealing niet goed
heeft gewerkt, de scheuren daarna niet goed meer kunnen
worden geïnjecteerd omdat de scheurwijdte al te veel is beperkt.
Het injecteren van scheuren is in de praktijk een corrigerende
maatregel en geldt niet als uitgangspunt bij het ontwerp. Het
injecteren wordt alleen toegepast wanneer scheuren niet aan
de vereiste scheurwijdte voldoen of wanneer scheuren water -
voerend worden.
Voorspanning
Het is ook mogelijk lekkage bij doorgaande scheuren te voor -
komen met behulp van voorspannen. Deze methode, waarbij
een drukspanning in de betonconstructie wordt aangebracht,
wordt bijvoorbeeld toegepast bij opslagtanks voor vloeistoffen.
Door het aanbrengen van de drukspanning worden de eventuele
doorgaande scheuren dichtgedrukt en wordt lekkage voorkomen.
Met het toepassen van voorspanning zullen de eisen op het
gebied van duurzaamheid ? vanwege de aanwezigheid van
voorspanwapening ? sterk toenemen. Ook is het toepassen van
voorspanning veel duurder dan gewone wapening.
Schematische weergave
Het is duidelijk dat voor het realiseren van een waterdichte
constructie rekening moet worden gehouden met de verschil -
lende oorzaken van scheuren. Daarnaast is het van belang dat
er voldoende kennis is om scheuren in de betonconstructie te
voorkomen, te beheersen of te herstellen. Dit alles is onderge-
bracht in een schema in figuur 7.
de methode selfhealing. In de praktijk is er geen garantie dat
selfhealing de scheuren volledig zal afsluiten. Het is dus moge-
lijk dat de scheuren uiteindelijk watervoerend blijven.
Een nieuwe ontwikkeling op het gebied van selfhealing is het
zelfherstellend beton met behulp van bacteriën [5] (zie kader).
Deze bacteriën zijn in het beton aanwezig en vormen in een
hoge pH-omgeving kalksteen wanneer water de scheur binnen-
komt. Zo laten de bacteriën de scheur dichtgroeien. De bacte-
riën kunnen in al lekkende scheuren worden gebracht, maar
kunnen ook al in het beton worden meegemengd. Wanneer het
beton dan scheurt en er water door de scheuren gaat stromen,
kunnen de bacteriën aan de slag om de scheur weer af te
sluiten.
thema
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
21
6
6 Aanbrengen van een waterafsluitende laag op betonfoto: Kimmenade
constructie bij het ontwerp, het beste uitgangspunt is dat door -
gaande scheuren worden voorkomen. Wanneer tijdens de
uitvoering blijkt dat er alsnog doorgaande scheuren optreden,
kan ervoor worden gekozen een van de herstelmaatregelen toe
te passen om alsnog waterdichtheid te realiseren. Hierbij moet
worden gedacht aan injecteren of afplakken.
In dit schema is de oorzaak van vervorming opgesplitst in materi-
aaleigenschappen en belasting. In het geval van belastingen zullen
scheuren worden geaccepteerd en met het aanbrengen van mini-
male wapening zal de scheurwijdte worden beperkt. In dit geval is
er een drukzone aanwezig en betreft het dus niet-doorgaande
scheuren. De maximale scheurwijdte w
max moet hierbij voldoen
aan de geldende levensduur, esthetische en functionele eisen.
In het geval van vervormingen als gevolg van materiaaleigen-
schappen zijn er twee mogelijkheden: voorkomen en herstellen.
Bij verhardingsbeheersing wordt voorkomen dat er scheuren
optreden en is het gevolg dus w = 0. In het geval van herstellen
worden doorgaande scheuren geaccepteerd en worden de
verschillende maatregelen genomen om lekkage tegen te gaan.
De scheurwijdte w
max van de doorgaande scheuren die als
gevolg van de genomen maatregel niet meer watervoerend zijn,
zal in deze gevallen moeten voldoen aan de geldende levens -
duur, esthetische en functionele eisen.
Op basis van het schema en de eerder beschreven ervaringen
wordt het duidelijk dat in het geval van een waterdichte beton-
Zelfherstellend beton
Meer over zelfherstellend beton staat
in het artikel 'Zelfherstel bewezen in
de praktijk' elders in dit nummer. Online is er meer te
vinden op www.cementonline.nl/zelfheling. Zie ook
Betoniek Standaard 14/24 ? 'Hoera, mijn beton klust
zelf ' en 13/18 ? 'Zelfherstellend beton'. Deze nummers
zijn te raadplegen op www.betoniek.nl.
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
227
Schematische weergave oorzaken scheuren
genomen om de lekkage te beperken of te voorkomen.
- Dichtheidsklasse 0: De bepalingen in 7.3.1 van NEN-EN
1992-1-1 mogen worden aangehouden. (Scheuren en
lekkage zijn geaccepteerd maar mogen het functioneren, het
aanzicht en de duurzaamheid van de betonconstructie niet
negatief beïnvloeden.)
- Dichtheidsklasse 1: De bepalingen in 7.3.1 van NEN-EN 1992-1-1 mogen worden aangehouden, in het geval dat geen
doorgaande scheuren aanwezig zijn en de breedte van de
drukzone dient ten minste x
min te zijn. In het geval van door -
gaande scheuren, moeten deze voldoen aan w
k (hierbij wordt
van selfhealing uitgegaan).
- Dichtheidsklasse 2: Doorgaande scheuren door de constructie moeten worden voorkomen tenzij geschikte maatregelen zijn
genomen (afplakken, extra voegen). De breedte van de druk-
zone dient ten minste x
min te zijn.
- Dichtheidsklasse 3: Speciale maatregelen zullen moeten worden genomen om waterdichtheid te garanderen (afplak -
ken of voorspannen). De breedte van de drukzone dient ten
minste x
min te zijn.
De waarden van w
k en x min worden in de norm toegelicht.
De verschillende dichtheidsklassen en maatregelen zijn samen -
gevat in een schema in figuur 8.
Specificeren van waterdichtheid
Om de eisen ten aanzien van waterdichtheid exacter te kunnen
beschrijven, kunnen ze worden gespecificeerd met dichtheids-
klassen volgens deel 3 van Eurocode 2 (NEN-EN 1992-3 [6]).
De dichtheidsklassen beschrijven welke mate van lekkage is
geaccepteerd. In het document worden ook maatregelen
beschreven die noodzakelijk zijn voor het behalen van de
gespecificeerde dichtheidsklasse. Deel 3 van Eurocode 2 is
specifiek geschreven voor constructies voor het keren en
opslaan van stoffen. De clausules die gaan over het keren van
vloeistoffen kunnen echter ook worden gebruikt voor andere
soorten constructies waar waterdichtheid is vereist.
Hieronder zijn de verschillende dichtheidsklassen gegeven en
hoe deze zijn omschreven in de norm.
- Dichtheidsklasse 0: Enige mate van lekkage aanvaardbaar of lekkage van vloeistoffen is irrelevant.
- Dichtheidsklasse 1: Lekkage moet beperkt blijven tot een kleine hoeveelheid, enkele donkere of vochtplekken zijn aanvaardbaar.
- Dichtheidsklasse 2: Eventuele minimale lekkage is toelaatbaar. Donkere en/of vochtplekken zijn niet acceptabel.
- Dichtheidsklasse 3: Geen lekkage toegestaan.
Bij elke dichtheidsklasse wordt aangegeven welke mate van
scheuren is geaccepteerd en welke maatregelen moeten worden
7
w = 0 Scheurvorming
Herstellen
(lekkage stoppen)
Waterdichtheid
Voorspannen Afplakken
Voorkomen
Beheersen
w
min
wmax wmax wmax
wmax
Injecteren LevensduurFunctie
Esthetiek Zonder
drukzone Met
drukzone
Verharding
beheersing Selfhealing
(Lohmeyer) ?
min voorkomen
bros bezwijken Vervorming
door belasting
(bijv. grond- en
waterbelasting tegen wanden)
Vervorming
door materiaal
eigenschappen
(krimp, temperatuur -
verschil)
thema
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
23
8 Stroomdiagram dichtheidsklasse
artikel 7.3.1 van NEN-EN 1992-3 [7]
schreven er geen doorgaande scheuren zijn toegestaan. Dit
betekent dat in dat geval voor het realiseren van een duurzame,
waterdichte constructie het uitgangspunt moet zijn dat door -
gaande scheuren in de betonconstructie moeten worden voor -
komen. Wanneer doorgaande scheuren toch aanwezig zijn in
een constructie die waterdicht moet zijn, zijn er verschillende
mogelijkheden om lekkage te voorkomen en toch een water -
dichte constructie te realiseren.
?
?
LITERATUUR
1 Wegen, G.J.L., van der, Waterdichtheid van beton: de theorie.
Cement 2005/6.
2 NEN-EN 1992-1-1 Eurocode 2: Ontwerp en berekening van beton-
constructies ? Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen.
3 Breugel, K. van, Self-Healing en vloeistofdichtheid. Cement 2003/7.
4 Lohmeyer, G., Ebeling, K. Weiße Wannen ? einfach und sicher. Verlag
Bau+Technik, Düsseldorf 2006.
5 Hoera, mijn beton klust zelf!. Betoniek Standaard 14/24.
6 NEN-EN 1992-3 Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betoncon-
structies ? Deel 3: Constructies voor keren en opslaan van stoffen.
7 Stufib-rapport 16: Massieve (zware) betonconstructies.
Het schema van de dichtheidsklassen volgens de Eurocode
vertoont veel overeenkomsten met het schema op basis van de
ervaringen uit de praktijk. Ook in het geval van de dichtheids-
klassen wordt aangeraden om voor het realiseren van een
waterdichte constructie aan te houden dat doorgaande scheu-
ren worden voorkomen.
Conclusie
Wanneer een betonconstructie wordt gerealiseerd, moet bij
aanvang van het ontwerp worden nagedacht over hoe om te
gaan met scheurvorming. Daarbij is het van belang inzicht te
hebben in het verschil tussen wel en niet-doorgaande scheuren
en te begrijpen dat de oorzaak van deze twee typen scheuren
verschillend is. In het geval dat er geen waterdichtheidseis
geldt, kunnen doorgaande scheuren in een betonconstructie
worden geaccepteerd, zolang de scheurwijdte van de scheur
voldoet aan de maximale scheurwijdte uit Eurocode 2.
Wanneer de constructie waterdicht moet zijn, is de mate
waarin enige vorm van lekkage kan worden geaccepteerd bepa-
lend voor de vraag of doorgaande scheuren wel of niet kunnen
worden geaccepteerd. Voor de omschrijving van de mate van
lekkage kan worden gebruik-gemaakt van de dichtheidsklassen
volgens NEN-EN 1992-3. Duidelijk is dat wanneer dichtheids-
klasse 3 en 2 (en in mindere mate ook bij 1) wordt voorge-
Vloeistofkerende
constructie of eisen aan doorgaande scheurvorming
EindeDoorgaande scheurvorming
voorkomen
Begin
Scheurvorming acceptabel, eis aan maximale
scheurwijdte berekende wapening akkoord? Maatregelen zijn nodig
om waterdichtheid te bereiken.
Doorgaande scheuren
moeten worden
voorkomen tenzij
maat regelen (lining
of minimale drukzone, zie NB 1992-3) zijn voorzien Dichtheidsklasse 3:
lekkage niet toegestaan
Scheurwijdte -
berekening volgens 7.3.1 van NEN-EN 1992-1-1
Scheurwijdte
-
berekening volgens 7.3.1 van NEN-EN 1992-1-1 Maximale scheurwijdte
van doorgaande
scheuren in NB 1992-3. Bij drukzone en geen
doorgaande scheuren
scheurwijdteberekening volgens 7.3.1 van
NEN-EN 1992-1-1 Dichtheidsklasse 2:
lekkage minimaal,
ontsierende donkere
en/of vochtige plekken zijn niet acceptabel
Dichtheidsklasse 1:
lekkage beperkt tot kleine hoeveelheid,
donkere en/of vochtige plekken zijn acceptabel
Dichtheidsklasse 0:
Enige mate van lekkage
is acceptabel of lekkage is irrelevant Dichtheidsklasse volgens NEN-EN 1992-3
Ja
Nee
8
Wanneer is beton waterdicht? 1 2016
Reacties
Henk Zuidema - Sweco 09 september 2024 10:32
Een kleine aanvulling: Wanneer sprake is van wisselende belastingen (bijv. door jaarlijkse temperatuurwisseling, waarbij de drukzone zich afwisselend aan boven en onderzijde bevindt) moet uitgegaan worden van doorgaande scheuren tenzij aangetoond kan worden dat een gedeelte van de doorsnede altijd onder druk staat. Dit geldt in ieder geval voor TC2 en TC3 (NEN-EN 1992-3 (112) en indirect ook voor TC1 (NEN-EN 1992-3 (111) verwijst naar (112)).
Aart-Jan Schouten - Van Hattum en Blankevoort 02 mei 2017 22:53
Is het beste artikel!
Marga van Es - BAM Infra Nederland B.V. 02 mei 2017 07:24
Ik kies voor het beste artikel nr. 1 'Wanneer is beton waterdicht?'
Peter Mathlener - Ipcon 01 mei 2017 15:09
Ik kies voor het beste artikel nr. 1, Wanneer is beton waterdicht?
Elma van der Steen - BAM Infra Nederland 01 mei 2017 13:54
Ik kies voor het beste artikel nr. 1 'Wanneer is beton waterdicht?'
H. Post - BAM Infra 01 mei 2017 09:27
Ik kies voor het beste artikel 'Wanneer is beton waterdicht?'