56 beton in beeld Baksteen in beton, kei in akoestiek 1 Beton gemengd met brokken baksteen, voor de juiste akoestiek in multifunctioneel concertgebouw Naast een schilderachtige binnenstad, heeft Torun in Polen er een nieuwe trekpleister bij: Concertgebouw CKK Jordanki. Het Spaanse architectenbureau Fernando Menis paste hier een innovatief beton gemengd met (gebroken) bakstenen toe, 'Picado' genoemd. Het beeldbepalende materiaal is afgestemd op de akoestische eisen voor het gebouw. Het interieur met zeer complexe geometrie, is bovendien uitermate flexibel. Onder andere een beweegbaar plafond zorgt voor een variabele akoestiek, geschikt voor zowel opera, orkestmuziek, popconcerten, theater - voorstellingen als congressen. Baksteen in beton, kei in akoestiek 6 2017 57 Barbara Heijl WijS architectuur 1 De concertzaal bevat beton gemengd met brokken baksteen, omdat baksteen geluid goed reflecteertfoto: Jakub Certowicz Baksteen in beton, kei in akoestiek 6 2017 58 beton in beeld De architect heeft het materiaal Picado zelf ontwikkeld. In CKK Jordanki zijn twee soorten gebruikt. De concertzaal bevat beton gemengd met brokken baksteen, omdat baksteen geluid goed reflecteert (foto 1). In de gemeenschappelijke ruimtes is het beton gemengd met lavasteen, omdat de poreuze lavasteen geluid beter absorbeert (foto 4). De gevel bestaat uit lichtgrijs in het werk gestort beton, afgewisseld met delen van Picado (foto 2). Het Picado-beton van CKK Jordanki is gecertificeerd door zowel het Spaanse als het Poolse Bouwonderzoeksinstituut (ITB). Tektoniek Het project Concertgebouw CKK Jordanki, staat uitgebreid beschreven en geïllustreerd op www.tektoniek.nl . Tektoniek is het kennisnetwerk voor architectuur in beton. Via lezingen, projectbezoeken, workshops, expert meetings en online communicatie wordt informatie, inspiratie en ondersteuning geboden aan (toekomstige) architecten, constructief ontwerpers, bouwkundig adviseurs en producenten. Daarbij gaat het altijd om de relatie tussen vorm - geving, constructie en maakbaarheid. 2 3 Baksteen in beton, kei in akoestiek 6 2017 59 2 De gevel bestaat uit lichtgrijs in het werk gestort beton, afgewisseld met delen van Picadofoto: Jakub Certowicz3 De Picado-elementen zijn gebouchardeerdfoto: Menis Arquitectos4 In de gemeenschappelijke ruimtes is het beton gemengd met lavasteen, waardoor het geluid beter wordt geabsorbeerdfoto: Jakub Certowicz5 Dwarsdoorsnede van het concertgebouwbron: Menis Arquitectos Constructief vraagstuk De hoofddraagconstructie van het concertgebouw is opge - bouwd uit gewapend beton en staal. De gevel bestaat uit forse spouwmuren met een totale dikte van ongeveer 1 m. Afhankelijk van de positie variëren de afmetingen van de wand. Alle betonelementen zijn op de bouw in het werk gestort. Verdere specificatie van de constructie laat de architect graag aan de verbeelding over. ? ? PROJECTGEGEVENS project Concertgebouw CKK Jordanki te Torun, Polen opdrachtgever Gemeente Torun gebruiker Gemeente Torun architect Fernando Menis, Santa Cruz Tenerife constructeur Martínez Segovia, Madrid en FORT POLSKA Sp. z o.o., Warszawa aannemer Mostostal Warszawa S.A., Acciona Infrastruktura S.A., Madrid uitvoering beton CEMEX Polska, Warszawa adviseur akoestiek Pedro Cerdá, Barcelona totaal vloeroppervlak 21,837 m 2 (bruto) periode ontwerp: 2008; start bouw: 2012; oplevering: 2015 Betonnen concert De Picado-elementen zijn gebouchardeerd door middel van pneumatische hamers (foto 3). Het ruwe oppervlak van beton met baksteen geeft een bepaalde mate van diffusie van het geluid die moeilijk te bereiken is met een ander materiaal. Voor het vervaardigen van de Picado-elementen zijn afgekeurde bakstenen gebruikt van een nabijgelegen Poolse leverancier. Samen met de onregelmatige vorm van de ruimte zorgen de wanden en het plafond voor een optimale akoestiek. Variabele akoestiek De grote concertzaal kan worden opgesplitst in meerdere kleine zalen en het hoofdpodium kan worden geopend voor buiten - concerten. De akoestiek kan per evenement worden gewijzigd met behulp van bewegende plafonddelen. Deze hebben een oppervlak variërend van 80 m 2 tot 140 m 2. Het gewicht loopt op van 11 ton tot 20 ton per deel. Ieder paneel kan, onafhankelijk van de rest, 3 tot 5 m in hoogte worden verplaatst. De nagalm - tijd wordt daardoor teruggebracht van 1,85 naar 1,4 seconden. Met extra absorptiemateriaal kan de waarde zelfs worden gereduceerd naar 1,2 seconden. Dit maakt de nagalmtijd in de zaal geschikt voor allerlei typen gebruik: 1,85 seconden voor symfonieorkesten, 1,6 seconden voor opera en 1,2 seconden voor theatervoorstellingen. 4 5 Baksteen in beton, kei in akoestiek 6 2017