1  Het Kunstdepot in Muharraq met betonafdrukken als dragende gevel- en plafondelementen BOUWEN MET betonnen 'fot o 's ' Kunstdepot, Muharraq, Bahrein 68? CEMENT 1 20 22 beton in beeld door ir. Kirsten Hannema f oto's en figuren Studio Anne Holtrop UNIEKE ELEMENTEN Naast esthetische kwaliteit was duur- zaamheid een argument om de betonnen elementen op locatie in het zand te gieten; het scheelt in bekistingsmateriaal en energie voor transport. Het gewicht dat de bouwkraan kon tillen, de afmetingen van het smalle, langgerekte kavel en de speci- fieke plek binnen de gebouwcompositie waren bepalend voor de afmetingen van de prefab panelen. Voor de productie zijn kuilen op het terrein gegraven, afgetimmerd met een houten frame. Na het plaatsen van het wapeningsstaal, werd de kuil vol beton gegoten en glad afgestreken. De afmetingen van de circa 60 cm dikke panelen varieert van 1,7 en 2,3 tot 5,3 m bij een hoogte van 3,3 m. De hoeveelheid wapening verschilt afhankelijk van de positie in de gevel of het plafond. Uitein- delijk is elk van de 85 panelen ? 41 voor de gevel, 44 voor de plafonds - uniek. CEMENT 1 2022 ?69 beton in beeld 2 Elementen zijn zonder bekisting in zand gegoten PROJECTGEGEVENSproject 35 Green Corner Building, art collection storage and archive Muharraq, Bahrein architect Studio Anne Holtrop lokale ingenieur Ismail Khonji Associates constructieadvies Mario Monotti advies Art Foundry Kemner aannemer GCT draagconstructie in het werk gestort beton betonmengsel standaard portlandcement, lokaal gewassen zeezand, standaard toeslagmateriaal gevelelementen in zand gegoten prefab beton ontwerp 2018-2019 uitvoering 2019-2020 Beton is voor architect Anne Holtrop meer dan een bouwproduct: het is een middel om plekken ervaarbaar te maken. Voor zijn tentoonstelling Batara (Arabisch voor 'uithakken'), in 2010, experimenteerde hij met beton dat zonder bekisting in zand gegoten wordt. Zo ontstonden 3D-foto's van de grond, die hij verwerkte in een open paviljoen. Het ontwerp voor het kunstdepot in de Bahreinse stad Muharraq borduurt daarop voort. Hier gebruikte Holtrop de afdrukken als dragende gevel- en plafondelementen. 2 70? CEMENT 1 20 22 beton in beeld 3 Voor de productie zijn kuilen op het terrein gegraven die zijn afgetimmerd met een houten frame 4 Het ruwe plafond en holle aluminium luiken FLEXIBILITEIT IN DAGLICHT Het kunstdepot staat tegen- over een straathoek met een v erticale tuin; vandaar de naam 35 Green Corner Buil - ding. De bijzondere, rotsach- tige voor- en kopgevels van het depot sluit en mooi daarbij aan. De fundering, kern en achtergevel, die tegen een parkeergarage staat, zijn van in het werk gestort beton gemaakt. De opdrachtgever wilde de flexibilteit om het archief te gebruiken voor tentoonstellingen, kantoor - werk en ontvangst van klant en. Daarom moest het daglicht in alle ruimtes regel - baar zijn. De architect cr eëerde gevelopeningen door een aantal panelen weg te laten. Om de kunst te beschermen tegen daglicht, worden aluminium luiken voor het glas geschoven. Deze (holle) luiken en de toegangs - deur zijn, net als de betonele- menten, gegoten in zand. 3 4 CEMENT 1 2022 ?71 beton in beeld 5 Per verdieping werden eerst de wanden en vloeren in het werk gestort, waarna de prefab panelen op hun plek in de gevel en het plafond werden gehesen MAAKPROCES Samen met constructeur Mario Monotti zijn het ont- werp voor de betonpanelen en het maakproces op locatie uitgewerkt. Per verdieping werden eerst de wanden en vloeren in het werk gestort, waarna de prefab panelen ? die tegelijk met het storten van wanden en vloeren werden gegoten ? op hun plek in de gevel en het plafond werden gehesen. De inrichting van de bouw- en werkplaats, de constructie van de vier verdiepingen en de inrichting van het depot duurden bij elkaar een jaar. 5 72? CEMENT 1 20 22 06-BC-11 D-3 a b 1 2 W-2 250 1000 250 1750 250 1900 1270 3155 260 4850 260 3000 1270 905 3000 400100 W-4 3405 250 11930 3250 1900 1740 200 3210 06-BC-12 05-BC-03 1 2 6 Horizontale (a) en verticale (b) doorsnede van (deel van) het gebouw 7 Elke keer als er een prefab paneel uit zijn mal werd getild, was het weer een verrassing hoe dit eruit zou zien VERRASSINGEN Voor projectarchitect Maitham Almubarak was het moeilijkste onderdeel de communicatie naar de bouw- vakkers. Zij zijn immers gewend om te werken met een vooropgesteld beeld en vaste afmetingen. Het doel van dit project was juist om een gebouw te maken waarvan je vooraf niet precies weet hoe het eruit zal zien. Met schaalmodellen en proeven bepaalden de ontwerpers vooraf de para- meters waaraan ze zich bij het gieten zouden houden. Elke keer als er een prefab paneel opgetild werd uit zijn mal en op zijn plek gezet, ervoer Almubarak een moment van ? aangename ? verrassing. 35 Green Corner Building staat uitgebreid beschreven en geïllus- treerd op www.tektoniek.nl. Tektoniek is het kennisnetwerk voor architectuur in beton. Via lezingen, projectbezoeken, workshops, expert meetings en online commu- nicatie wordt informatie, inspiratie en ondersteuning geboden aan (toekomstige) architecten, con- structief ontwerpers, bouwkundig adviseurs en producenten. Daarbij gaat het altijd om de relatie tussen vormgeving, constructie en maak - baarheid. 6b 6a 7 CEMENT 1 2022 ?73 beton in beeld