71 beton in beeld Dick voor Mekaar Het is zaterdag 19 augustus en ik ben in de tuin aan het werk. De tuin is echt een puinhoop. In de eerste plaats omdat ik er lang niets heb gedaan vanwege de werkdruk rond het fib Symposium 2017 in Maastricht, maar ook omdat de buxusrups alle buxussen ? en ik had er veel ? bruin had gevreten. Ik weet niet hoe het met u is, maar als je zo lekker in de tuin aan het werk bent, dan heb je tijd om na te denken. Mijn ervaringen van de dag ervoor spookten door mijn hoofd. Op die vrijdag hadden we van een voorzitter van een normcommissie een minder prettige brief ontvangen over een concept Cement -artikel waarin iets staat over een norm. Ook had ik overleg gehad over de constructieve veiligheid van een nieuw school- gebouw, waar schade was geconstateerd. En in de redactievergadering, die we in de morgen hadden gehad, vroeg vakredacteur Jacques Linssen ons voor de zoveelste keer na te denken over hoe we de lezers van Cement nog beter van dienst kunnen zijn. Toen dacht ik, ik moet daar toch iets mee doen. U begrijpt, dit is een ander artikel dan wat u gewend bent in Cement . Maar degenen die me kennen, weten dat ik vaak zeg "Wie baas is bakt koekjes!". En als hoofdredacteur meen ik dit artikel te moeten kunnen bakken. "Wie baas is bakt koekjes!" In mijn werk bij Adviesbureau Hageman zie ik heel vaak dingen die in de praktijk mis zijn gegaan. Al jaren speel ik met het idee om mijn ervaringen vast te leggen in een boek. Echter, door de drukke werkzaamheden bij het bureau, de TU Delft en diverse andere bezigheden zoals die bij Cement , komt daar gewoon niks van. Inmiddels deel ik wel een aantal van mijn erva - ringen met de studenten in het vak 'Forensic Structural Engineering', dat ik sinds enkele jaren samen met collega Karel Terwel aan de TU Delft verzorg. Maar het zou toch goed zijn als ook anderen kunnen leren van wat er regelmatig in de praktijk fout gaat. "Mijn eigen rubriek, waarin ik in mijn ogen waardevolle praktijk­ ervaringen deel" Schrijven vind ik leuk. Een aantal jaren terug verzorgde ik het clubblad van mijn atletiekvereni - ging. Iedere maand bracht ik een editie uit. Na twee jaar vond ik het welletjes. Ik werkte me uit de naad, kreeg weliswaar vaak complimenten, maar regelmatig ook commentaar: "Waarom staat mijn stukje er niet in?", "Mijn uitslag ben je verge - ten", enz.. Omdat ik het schrijven voor de vereni - ging toch heel erg leuk vond, ben ik 26 juni 2011 mijn eigen krantje begonnen. Ik deed min of meer hetzelfde, maar had duidelijk aangegeven dat het mijn krantje was en kritiek niet mogelijk was. Wie het wilde hebben, kon het krijgen, maar ik bepaalde wat er in kwam (ik bakte de koekjes). Naast sportverslagen, ging ik ook op actualiteit in, deelde ik iets persoonlijks, maakte ik grapjes, enz. Ik noemde het krantje de 'Dick voor Mekaar', dat al gauw bekend stond als 'De DvM'. Vele krantjes heb ik gemaakt en het abonneebestand groeide uit naar circa 150 personen. Na 603 edities en 2293 bladzijden ben ik er op 26 juni 2016 (exact 5 jaar na de start) mee gestopt. De afstand naar mijn hardloopvrienden was te groot geworden. Door mijn knie - problemen kon ik niet meer hard - lopen en was ik geen lid meer van de atletiekvereniging. Een nieuw initiatief: Dick voor Mekaar! Waarom zo'n verhaal in Cement ? Nou, dacht ik vanmorgen in de tuin, misschien kan ik in Cement iets vergelijkbaars doen: mijn eigen rubriek, waarin ik in mijn ogen waardevolle, bij Adviesbureau Hageman opgedane praktijk- ervaringen deel. Dat geheel op mijn manier, onder eigen verantwoordelijkheid en zonder enige status. Daarmee moet het toch mogelijk zijn om iets voor u, als lezers te doen. En dan kan ik er misschien ook wel de naam 'Dick voor Mekaar' aan hangen, want uiteindelijk doe ik het voor jullie! Ik heb het idee besproken met Jacques, de redactie en mijn compagnon bij Adviesbureau Hageman, prof. Simon Wijte. Zij juichten het initiatief toe. Inmiddels heb ik een aantal edities voorbereid. Daarbij put ik uit ervaringen bij ons bureau. Maar, als het wordt gewaardeerd, kan ik in de toekomst misschien ook ervaringen van anderen aan de orde stellen. "Geheel op mijn manier, onder eigen verantwoordelijkheid en zonder enige status" De eerste 'Dick voor Mekaar' gaat over vorst - schade. Er zijn veel vormen van vorstschade en veel daarvan zullen later aan de orde komen. Als eerste behandel ik vorstschade bij stalen kolommen. Ik beperkt me dus niet alleen tot beton! ? Dick Hordijk 8 2017 Dick voor Mekaar 72 Het lijkt erop dat stalen kolommen in de utiliteits- en woningbouw de laatste jaren meer en meer ook buiten worden toegepast (foto 1). Op zich prima natuurlijk, maar pas op met regenwater bij kokerprofielen. Water vindt bijna altijd wel zijn weg: ook al ben je er vrij zeker van dat er geen water in de kolom kan lopen, dan gebeurt dat misschien toch wel via een verbinding. Dat lijkt op het eerste gezicht geen probleem, maar is dat bij de eerste volgende flinke vorst- periode mogelijk wel! Als er water in de kolom staat, zal dat bij vorst bevriezen. Dat gaat gepaard met uitzetten en als gevolg zal de rechthoekige kolom vervormen en meer en meer de vorm van een ronde kolom aannemen. Zoals mijn collega Simon Wijte altijd zegt: "Van de natuur win je het niet!" Dat vervormen van de kolom gaat gepaard met spanning in de kolomwand en uiteindelijk kan de kolom in een hoek scheuren. Als de vorst dan voorbij is, loopt het water er vanzelf uit. De moraal van het verhaal: houd rekening met de kans dat water in de kolom kan lopen en maak een uitwateringsgaatje aan de onderzijde. En ja, probeer ook te voorkomen dat water in de kolom kan lopen. De winter is nog maar net begonnen. Hebt u ooit ook te maken gehad met een buitentoepassing van stalen kokervormige kolommen, bedenk dan nog even of er ook ontwateringsgaatjes zijn toegepast. Of controleer het nog even voor de zekerheid. U hebt nu nog de gelegenheid om het water eruit te laten lopen en een potentiële vorst - schade deze, of een toekomstige winter, te voorkomen. ? Dick voor Mekaar (1) Pas op met buiten toegepaste stalen kokervormige kolommen! Eén van de vele schades waar we bij Advies­ bureau Hageman mee te maken krijgen, is vorstschade. De winters zijn niet zo streng meer en flinke vorst komt nog maar zelden voor. Maar als het weer eens wat strenger vriest, komen ze er zeker weer aan, de vorstschade gevallen. Het komt in diverse situaties voor, maar hier wil ik die met betrekking tot stalen kokervormige kolommen behandelen. 1 beton in beeld Dick voor Mekaar Dick voor Mekaar beton in beeld 8 2017 73 + - - + - + - + Dick voor M ekaar In de rubriek Dick voor Mekaar deelt onze hoofdredacteur Dick Hordijk praktijk ervaringen die hij opdoet met schade onderzoek bij Adviesbureau ir. J.G. Hageman B.V. Hij doet dat geheel op zijn manier, onder eigen verantwoor - delijkheid en zonder enige status. 1 Stalen kokervormige kolom in de buitenlucht2 Bij vorst zet de kolom uit (a), ontstaan spanningen (b) en kan de kolom gaan scheuren (c)3 Water stroomt door ontwateringsgaatje uit de kolom 2a 2b 2c 3 8 2017 Dick voor Mekaar