themaFotorasters in beton2201132themaFotorastersVeel betonoppervlakken hebben eengladde en vlakke uitstraling. Breng je erenige structuur in, dan begint het opper-vlak te leven. Dat is al helemaal het gevalals zonnestand en schaduwwerking ervat op krijgen. Met structuurmatten kanelk gewenst beeld in 3D op een beton-oppervlak worden overgebracht. Sindskort lukt dat ook met fotobeelden.Praktijktoepassing bij Universiteit Paul Sabatier in ToulouseFotorasters in beton 22011 331 Projectie van foto's op gevel-beeld foto: Herv? Abbadiein beton1Fotorasters in beton2201134themaPraktijktoepassing in ToulouseAan de zuidelijke stadsrand van Toulouse ligt de universiteitPaul Sabatier, de grootste wetenschappelijke universiteit in hetzuidwesten van Frankrijk. De bibliotheek dateerde uit de jaren70 en was niet meer toegerust op de gestegen studentenaantal-len en de voorwaarden die een modern media- en informatie-centrum stelt. Besloten werd het bestaande gebouw uit tebreiden.De uitbreiding van de bibliotheek past naadloos bij hetbestaande gebouw en volgt uit de rechthoekige plattegrond vande campus. Boven de geheel met glas beklede begane grondzweeft een rechthoekige bovenbouw, waarvan de buitengewonegeveltextuur elke bezoeker en voorbijganger direct opvalt.Afhankelijk van de inval van het zonlicht en de waarnemings-hoek worden verschillende foto's zichtbaar; deze foto's symboli-seren de hier ondergebrachte wetenschappelijke faculteiten ende in Toulouse aanwezige industrie.Acht verschillende foto's werden geselecteerd. Elke foto is inmodules van telkens 2,4 x 1,2 m onderverdeeld. De beeld-grootte varieerde van ??n module (bijv. `E = MC2', foto 4) totacht modules (bijv. `Marie Curie'). Een gedetailleerd gevelplanbepaalde de exacte configuratie van de gevel en bevatte zowelcomplete foto's alsook herhalingen van een enkele fotomodule.Zo ontstond de gelijkenis met een onbegrensde fotocollage. InBasis voor deze nieuwe toepassing is de techniek van het fotorasteren. De variaties in resolutie die een digitale foto kenmer-ken, worden vertaald naar een fijne dan wel grove oppervlakte-structuur. Zo lijkt het net of er een foto op het beton is gepro-jecteerd.De techniek verloopt geheel computergestuurd. Een beeldwordt ingescand en omgezet in 256 grijswaarden. Uit deverkregen grijswaarden worden bewerkingsgegevens gegene-reerd, waarmee de aansturing van een speciale CNC-freesma-chine wordt geregeld. Het beeld wordt in plaatmateriaalgefreesd. Het uitgefreesde model fungeert vervolgens als posi-tief voor de uit elastisch materiaal te vervaardigen matrijs. Deelasticiteit, kwaliteit en reproduceerbaarheid van de matrijsmaken het proces economisch haalbaar. Het resultaat: eenperfect gelijkend beeld op het betonoppervlak.De toepassingsmogelijkheden zijn legio, want bijna elk beelddat met de huidige grafische technieken kan worden vastge-legd, kan als voorbeeld dienen. Door de digitale informatie vanhet voorbeeld te verschalen, kunnen matrijzen van elke grootteworden vervaardigd. De enige begrenzing vormen demaximum afmeting van het verkrijgbare plaatmateriaal en hetmaximum bewerkingsoppervlak van de freesmachine. Overi-gens kunnen verschillende deelplaten tot weer een groter beeldof beelddeel worden samengevoegd.2Fotorasters in beton 22011 352 Detailopname van een beton-element foto: Herv? Abbadie3 Afhankelijk van lichtinval enwaarnemingshoek is het beeldmeer of minder zichtbaar4 Uitgefreesd model dat als dia-positief diende voor de te vervaar-digen rubber matrijs foto: Reckli5 Bekisting waarin rubber matrijs isingelegd foto: Recklitotaal 36 verschillende elastische fotorastermatrijzen zijn voordit project aan de prefab-betonfabriek geleverd.De betonelementen zijn maximaal 6 modules hoog en eenmodule breed (7,2 m x 2,4 m). Om een zo flexibel mogelijkeindeling van gevelelementen te verkrijgen, werden de 36matrijzen elk op aparte houten bladen vastgelijmd. Vervolgenswerden de matrijzen volgens vooraf bepaalde patronen in debekisting aangebracht (foto 5). Tussen de individuele matrijzenwerden profiellijsten aangebracht, zodat de modules metschijnvoegen werden geaccentueerd. Henk WapperomSpel van licht en schaduwNet als elke andere structuur komt ook de fotorasterstructuur tot leven door hetlicht- en schaduwspel op de gevel. Schuin invallend zonlicht maakt een in hetbeton geprojecteerde foto duidelijker waarneembaar dan zonlicht dat frontaalop het beeld schijnt of totale schaduw. Het zonlicht dat zich gedurende de dagover de gevel voortbeweegt, leidt zo tot afwisselende beeldeffecten. Bij eenbinnentoepassing kan kunstlicht voor hetzelfde effect zorgen.Het reli?fachtige oppervlak van het fotoraster is alleen herkenbaar door deeffecten van licht en schaduw. Het beeld wordt beter of slechter zichtbaarafhankelijk van de wisselende positie die de waarnemer en/of de zon tenopzichte van elkaar en het beeld innemen. Bij schuin invallend licht vormenzich schaduwen in het verlengde van het oppervlak van de insnijding (grijzearcering). Vanuit een positie loodrecht op het geveloppervlak is het motief zogoed waarneembaar (fig. 3a).De schaduw die te zien is vanuit een positie nagenoeg in het verlengde van delichtinval (met de zon in de rug), is een stuk kleiner (fig. 3b). Het beeld wordtdaarmee ook minder zichtbaar. Stap je door de zonrichting heen, dan verdwijnthet beeld zelfs.Als het zonlicht loodrecht op het geveloppervlak invalt, is het beeld vanaf geenenkele positie zichtbaar (fig. 3c). PROJECTGEGEVENSproject Uitbereiding bibliotheek UniversiteitPaul Sabatier in Toulousearchitect Espagno ? Milano architectescconstructeur SLHleverancier matrijzen Reckli3c3b3a4 5