themaInnovatieve constructie voor Shanghai Tower5 201626themaInnovatieveconstructie voorShanghai TowerGedraaide toren van 632 m hoogInnovatieve constructie voor Shanghai Tower 5 2016 27In 2015 is de buitenzijde van de Shanghai Tower afgerond(foto 1), die opvalt door zijn getordeerde vorm en vooral zijnhoogte. Met 632 m hoog is de toren het hoogste gebouw inChina en het op twee na hoogste gebouw ter wereld (naBurj Khalifa in Dubai (830 m) en Tokio Skytree (634 m, zieelders in dit nummer)). Het constructief systeem is niet alle-daags: een outriggersysteem met hybride megakolommen eneen megaframe die zijn omringd door een dubbele fa?ade.De Shanghai Tower staat in het Pudong district in Shanghainabij het tweede en derde hoogste gebouw van China: ShanghaiWorld Financial Center (492 m) en de Jin Mao Tower (421 m).De Shanghai Tower beslaat een grondoppervlak van circa 30000 m2en heeft een vloeroppervlak van circa 580 000 m2,waarvan zich 410 000 m2boven maaiveld bevindt en 170 000m2onder maaiveld. Totale kosten bedragen circa 2,2 miljardAmerikaanse dollars.De 126 verdiepingen tellende toren is verdeeld in negen verticale,op elkaar gestapelde zones, met commerci?le ruimten in hetpodiumgedeelte, kantoren in de zones 2 t.m. 6, hotelkamers enappartementen in zones 7 en 8 en observatielagen in zone 9(fig. 3). De zones worden gescheiden door twee installatiever-diepingen en een vluchtveilige verdieping.De toren heeft een uniek ontwerp met een dubbelehuidfa?adewaarmee atria zijn gecre?erd over steeds twaalf tot vijftienverdiepingen. De lucht tussen beide gevelvlakken werkt als eenisolerende deken waardoor de energiekosten worden beperkt.De buitenste vliesgevel lijkt in plattegrond op een afgerondedriehoeksvorm die draait rondom de cirkelvormige plattegron-den van het gebouw die worden afgesloten door de binnenstehuid van de dubbelehuidfa?ade. (fig. 4a en 4b). De diametervan de cilinder neemt in elke hoger gelegen zone iets af.Hiermee wordt de hoogte van het gebouw extra geaccentueerd.Constructief systeemDe 632 m hoge toren (de primaire constructie is 560 m hoog)vereiste een innovatief constructief systeem om te kunnenvoldoen aan de eisen die in de Chinese bouwvoorschriften zijnvastgelegd voor een gebouw van deze hoogte in een gebied metseismische activiteit. Door ronde verdiepingsplattegronden tehanteren, kan de constructie recht omhoog gaan.Voor alle superhoogbouw is de ontwerpuitdaging om in hetontwerp van het stabiliteitssysteem rekening te houden met grotedwarskrachten en buigende momenten, het beperken van dehorizontale verplaatsingen en de optredende versnellingen.Conclusie van een onderzoek naar de mogelijke stabiliteitssyste-men, dat al in een vroeg stadium van het ontwerp is uitgevoerd,was dat het gebruik van megakolommen via outriggers verbon-den aan een centrale kernconstructie de meest eenvoudige eneconomische oplossing geeft voor hoogbouw in Azi?. Ook bij deJin Mao Tower is een dergelijk stabiliteitssysteem toegepast.11 De skyline van Shanghai met de ShanghaiTower als hoogste gebouw2 Over de hoogte verlopende kernBronDit artikel is een vertaalde bewerking van eenartikel van Ding Jiemin en Wu Honglei van TongjiArchitectural Design Group. De bewerking isgedaan door ir. Paul Lagendijk. Met dank aan XuJiang van Tongji Architectural Design Group.2?themaInnovatieve constructie voor Shanghai Tower5 2016283 Shanghai Tower, doorsnede4a en 4b standaardplattegronden5 Kern + megakolom + outriggerDe kernwanden zijn uitgevoerd in betonsterkteklasse C60. Inrandzones en extreem zwaar belaste delen van de wanden zijnstaalprofielen ingestort. Deze profielen versterken de kerncon-structie en zorgen voor een goede lastinleiding van de krachtendie de outriggers op de kern uitoefenen. Omdat de kern eencruciale rol speelt in het opnemen van verticale en horizontalebelastingen, en om het risico op bros bezwijken onder eencombinatie van grote afschuifspanningen en normaalspanningente voorkomen, is ervoor gekozen in de onderste twee zones vande kern ook nog stalen platen in te storten. Het toevoegen vandeze staalplaten verbetert de ductiliteit van de wanden en zorgtervoor dat de wanddikte kon worden gereduceerd.Megakolommen en outriggersDe kern is via diverse outriggers verbonden met acht megako-lommen (fig. 5). Deze kolommen staan in lijn met de lijven vanBetonnen kernconstructieIn de zones 1 t.m. 4 is de betonnen kern 30 m in het vierkant.In de zones 5 en 6 zijn de vier hoeken ervan afgesneden om eeneffici?nte kantoorverdieping te realiseren. In de zones 7 en 8heeft de kern een kruisvorm (fig. 2).De wanddikte van de flenzen van de kern varieert in vijf stappenvan 1200 mm aan de voet van de toren tot 500 mm bovenin. Dewanddikte van de lijven varieert in vijf stappen van 900 naar 500mm. Het is ongebruikelijk liftschachtwanden in dikte te vari?ren,maar op deze manier wordt voldaan aan een specifieke eis in deChinese normen ten aanzien van de drukspanningen in wandenten gevolge van verticale belastingen.354a4bzone 9zone 8zone 7zone 6zone 5zone 4zone 3zone 2zone 1megakolomvliesgevelmegakolom diagonaalsteigerringvormigevakwerkvloerschijfradiaal vakwerkvloerschijfmegakolomvliesgevelmegakolom diagonaalInnovatieve constructie voor Shanghai Tower 5 2016 296 De Shanghai Tower in aanbouw7 Uitwendig megaframe, outriggers enconstructief 3D-modelde trillingstijd van het gebouw terwijl de outriggers in hetbovenste gedeelte van het gebouw vooral de horizontaleverplaatsing reduceren.MegaframeLangs de omtrek van het gebouw zijn ringvormige vakwerkenvan twee verdiepingen hoog toegepast, ter hoogte van de instal-latieverdiepingen. Deze vakwerken koppelen de megakolommenwaardoor een megaframe ontstaat (fig. 7). Deze dragen ook bijaan de horizontale stijfheid en de sterkte van het gebouw.Onder zone 6 zijn vier extra kolommen toegepast op de diagona-len van het gebouw, waardoor de overspanning van deringvormige vakwerken wordt gereduceerd.Om incasseringsvermogen en torsiestijfheid te cre?ren, zijn allevakwerken uitgevoerd als kokervormige, ruimtelijke vakwer-ken. Om te kunnen functioneren als tweede systeem in eende kern: twee kolommen aan elke zijde van de kern. De mega-kolommen zijn, net als de lijven van de kern, over de volledigehoogte van het gebouw doorgezet (in tegenstelling tot deflenzen van de kern, die hogerop in het gebouw worden gemini-maliseerd). De betonnen megakolommen zijn rechthoekig vanvorm en de afmeting varieert van 5300 x 3700 mm2in zone 1tot 1900 x 2400 mm2in zone 8.Om de stijfheid en de sterkte van de megakolommen te vergro-ten, zijn gelaste stalen profielen ingestort. Het staaloppervlakvarieert van circa 4 tot circa 6% van de totale kolomdoorsnede.Meer over de kolommen verderop in dit artikel.De outriggers bestaan uit twee verdiepingen hoge stalenvakwerken. Deze vakwerken zijn toegepast op zes installatie-verdiepingen (fig. 7). De positie van de outriggers en het aantaloutriggers is uitgebreid bestudeerd en geoptimaliseerd.De outriggers in het onderste gedeelte van het gebouw reduceren6 7themaInnovatieve constructie voor Shanghai Tower5 20163010 Doorsneden van megakolom11 Doorsneden van megakolom12 Doorsneden van megakolom13 Uitzicht op de Shanghai Towervanaf rivier Huangpu Jiangcale belastingen uit de twaalf tot vijftien bovengelegen vloerenaf aan de acht megakolommen en vier diagonaalkolommenonder zone 6. Dit zorgt voor een zo groot mogelijke normaal-kracht in de megakolommen als tegenwicht voor de trekkrachtendoor wind en seismische belastingen. Het is cruciaal dat debetonnen megakolommen op druk belast blijven omdat zelfseen beperkte netto trekkracht tot een significant verlies aanstijfheid zou leiden.De kolommen langs de buitenomtrek hebben door de onder-steuning door de ringvormige vakwerken kleinere afmetingen.Ook de verticale verkortingsverschillen zijn geminimaliseerd,omdat alleen de megakolommen (en de betonnen kern)ononderbroken doorgaan naar de fundering.Fundering en diepwandenOm het gewicht van het gebouw en de optredende momenten doorwind en aardbevingen op funderingsniveau te weerstaan, is eendoor palen ondersteunde funderingsplaat toegepast. Om de verti-cale belastingen vanuit de kern en de megakolommen te kunnenverdelen over de 955 toegepaste palen is de plaat circa 6 m dik.Op basis van proefpalen op de projectlocatie is ervoor gekozenduaal systeem voor het weerstaan van aardbevingen, zijn dezevakwerken zo ontworpen dat 20% van de totale dwarskracht bijaardbevingen kan worden opgenomen.VerdiepingsvloerenOm de benodigde bekisting te beperken, de bouwsnelheid tevergroten en het gewicht van de toren te reduceren, is gekozenvoor staalplaatbetonvloeren. Een lager gebouwgewicht leidtimmers tot een reductie van de funderingskosten en de seismi-sche belastingen. Het ontwerp van de staalplaatbetonvloer isbepaald door sterkte, stijfheid, brandwerendheid, schijfwerkingen de akoestische eisen. Op de standaardverdiepingen is devloerdikte 155 mm; op de technieklagen 200 mm. In beide situ-aties is de vloeroverspanning 3500 mm. De vloerliggers zijnuitgevoerd als staalbetonliggers. De liggerhoogte is afgestemdop de aanwezige overspanning.De draagstructuur van de verdiepingsvloeren bestaat verder uitstalen liggers en kolommen langs de buitenomtrek (fig. 8). Dekolom-ligger-verbinding is semi-stijf uitgevoerd zodat ookaxiale krachten kunnen worden overgedragen.De kolommen worden ondersteund door de eerder genoemderingvormige vakwerken. Deze vakwerken dragen dus de verti-810 12118 Ringvormig megaframe en vloerconstructieop standaardkantoorverdieping9 Berekende langs- en dwarswindbelastinggebaseerd op Chinese normenSamengesteldestaaldoorsnede(??n element) alswapening instaalbetonkolom-men in zone 1~6Samengesteldstaaldoorsnedeals wapeningin staalbeton-kolommen inzone 7~8Oplossing metmeerdere, kleinestaaldoorsnedenin staalbetonko-lommen9verdiepingenwindbelasting [kN]langswindbelastingdwarswindbelasting1401201008060402000 500 1000 20001500Innovatieve constructie voor Shanghai Tower 5 2016 31Het windtunnellaboratorium van de Western Ontario Univer-sity heeft een prognose gedaan voor de windbelasting onderstormcondities. De maatgevende van de twee bepaalde windbe-lastingen is in het ontwerp aangehouden.Ontwerpparameters seismische belastingBij het ontwerp op aardbevingen kan worden uitgegaan vaneen referentieperiode van 50 jaar en van 100 jaar. Voor iederereferentieperiode worden drie niveaus gedefinieerd:frequente aardbeving (geeft geen schade aan het gebouw),gemiddelde aardbeving (leidt tot minimale, reparabeleschade) en zeldzame aardbeving (geen instorting). Bij deaangehouden referentieperiode is de kans op overschrijding(POE = probability of exceedance) 63,2% voor de frequenteaardbeving, 10% voor de gemiddelde aardbeving en 2 ? 3%voor de zeldzame aardbeving. De herhalingstijden voorfrequente, gemiddelde en zeldzame aardbeving voor zowel 50jaar als 100 jaar zijn weergegeven in tabel 1. Voor hetconstructief ontwerp wordt in China normaal gesproken eenreferentieperiode van 50 jaar aangehouden; zo ook bij hetontwerp van de Shanghai Tower.Voor de diverse aardbevingsscenario's is het maximum van delocatiespecifieke resultaten en de genormeerde waarden in hetontwerp toegepast. Het ontwerpresponsspectrum kan wordengezien als de omhullende van beide scenario's. Bij het ultiemescenario treden horizontale verplaatsingen van 2,75 m op.86 m lange in het werk gestorte betonpalen met een diametervan 1000 mm toe te passen. Het draagvermogen van de palenbedraagt 10 560 kN. Puntinjectie en schachtinjectie zijn toege-past om het draagvermogen te vergroten.Als begrenzing van de bouwput zijn diepwanden met een diktevan 1200 mm toegepast. In de eindfase vormen de diepwandeneen deel van de fundering. Omdat de diepte van de kelderongeveer 25 m is, was het te ontgraven volume aan grondenorm en daaraan gekoppeld ook de bouwtijd.Omdat de Shanghai Tower superhoogbouw is, is de funderings-plaat in deze grote ontgraving aangebracht. Om die reden is detoren traditioneel bottom-up gebouwd. Voor de podiumcon-structie rondom de hoogbouw, waar ??n paal per kolom konworden toegepast, was het mogelijk om top-down te bouwen,waarbij de bovenbouw is gerealiseerd terwijl de ontgraving noggaande was.Ontwerpparameters windbelastingDe asymmetrische vorm van het gebouw, de verjongende afme-tingen naar boven toe en de afgeronde hoeken be?nvloeden degrootte van de windbelasting. Voor de windbelasting is bij hetontwerp op sterkte gerekend met een herhalingstijd van 100jaar. Daarbij hoort een windsnelheid van 50 m/s en 2%demping. Voor het ontwerp op stijfheid is uitgegaan van eenherhalingstijd van 50 jaar. De corresponderende windsnelheidis 47 m/s; voor de demping is een waarde van 4% aangehouden.Voor het comfort is een herhalingstijd van 1 jaar in combinatiemet de invloed van een tyfoon aangehouden, met 1% demping.Op basis van de Chinese normen voor hoogbouw is met devolgende parameters gerekend: vormfactor 1,0, het Strouhal-getal 0,15 (op basis waarvan kan worden bepaald bij welkefrequentie vortextrillingen kunnen optreden) en de demping4%. Voor de basiswinddruk is 0,6 kN/m2op 10 m boven maaiveldaangehouden. De langs- en dwarswindbelasting op de toren,zoals ontleend aan de normen, zijn weergegeven in figuur 9.Tabel 1: Herhalingstijd voor het ontwerp op aardbevingen bij verschillende referentieperiodenreferentieperiode(jaren)ontwerp op aardbevingfrequente aardbeving gemiddelde aardbeving zeldzame aardbeving(POE 63.2%) (POE 10%) (POE 2.5%)50 50 475 1975100 100 950 395013Innovatieve constructie voor Shanghai Tower5 201632themalassen van ??n doorsnede. De hoeveelheid laswerk is daar-door beperkt en de kwaliteit is beter te garanderen.3. Bij de variant met meerdere staalprofielen kunnen de outrig-gers niet tegelijkertijd aan alle staalprofielen worden bevestigd:alleen de middelste drie kunnen worden gekoppeld; debuitenste zes profielen kunnen niet rechtstreeks wordenaangesloten, en leveren dus geen directe bijdrage aan dekrachtswerking. In de kolomdoorsnede met ??n groot staal-profiel daarentegen kunnen de outriggers en de ringvormigevakwerken rechtstreeks worden verbonden met het ingestortestaalprofiel en kan rechtstreeks kracht worden afgedragen opde volledige staaldoorsnede in de megakolommen.Op basis van de voorgaande analyse is gekozen voor de variantmet ??n groot samengesteld staalprofiel in de betonnenmegakolommen. In de zones 7 en 8 is de afmeting van de staal-doorsnede, net als de betondoorsnede van de megakolommen,gereduceerd (figuur 12).Effectieve lengteEr zijn 3D eindige-elementenmodellen gemaakt om de krachts-werking in de megaframes in de zones 1 t.m. 8 te doorgronden(fig. 15). Alle knikmodellen laten buiging om de zwakke as vande kolomdoorsnede zien.De co?ffici?nt voor het bepalen van de effectieve lengte van deOntwerp megakolommenVergelijking van de lay-out wapeningIn de betonnen megakolommen is gebruikgemaakt van eencombinatie van traditioneel wapeningsstaal en staalprofielenals wapening. De toegepaste betonsterkteklasse varieert vanC50 tot C70; als constructiestaal is Q345 respectievelijk Q390toegepast (de getalwaarde staat voor de vloeigrens).Er is een vergelijking gemaakt tussen kolommen met meerdere,kleine staalprofielen (fig. 10) en kolommen met ??n grootsamengesteld staalprofiel (fig. 11). Hierbij gelden de volgendeoverwegingen:1.Met beide configuraties kan de axiale kracht effectief wordenopgenomen, maar schade in het verleden opgetreden bij aard-bevingen in Japan laat zien dat de ductiliteit en de integriteitvan de oplossing met ??n groot staalprofiel significant beter is.2.De configuratie met de meerdere staalprofielen leidt totlastige maatvoering door de veelheid aan elementen. Ditvraagt ook veel laswerk en mede daardoor een langere bouw-tijd, waarbij bovendien de kwaliteit van de uitvoering lastigeris te garanderen. De kolomdoorsnede met ??n groot staalpro-fiel kan in de fabriek worden gelast en vraagt slechts hetTabel 2: Effectieve lengte van megakolommenzone zone hoog-te [m]buigstijfheid kniklast effectievelengte [m]EI [kNm2] Pcr[kN]4 70,2 364 ? 106 3,04 * 106 34,34 0,493 70,2 467 * 106 4,31 * 106 32,69 0,472 65,7 707 * 106 6,88 * 106 31,86 0,481 37,8 966 * 106 20,44 * 106 21,6 0,571415a 15bInnovatieve constructie voor Shanghai Tower 5 2016 3318a Eindige-elementenmodel van staalbetonkolom: beton18b Eindige-elementenmodel van staalbetonkolom: ingestort profielstaal18c Eindige-elementenmodel van staalbetonkolom: wapeningskorf18d Eindige-elementenmodel van staalbetonkolom: composiete kolomdoorsnededat de megakolommen een ductiliteitsfactor (de verhoudingtussen de maximale vervorming bij bezwijken en de maximalevervorming waarbij vloeien optreedt) van 2,81 hebben.Als de grenstoestand wordt bereikt, kan het omhullende betongeen extra weerstand meer leveren, omdat de beugels vloeienen de betondrukspanning significant afneemt. Op dat momentmegakolommen in de diverse zones is weergegeven in tabel 2.Deze co?ffici?nten vari?ren van 0,4 tot 0,6. De megakolommen inde lagere zone van het gebouw hebben een relatief grote lineairestijfheid en ontlenen in mindere mate steun aan omliggendeelementen. Hierdoor zijn de co?ffici?nten voor de effectieve lengtegroter dan voor de kolommen in de hogere zones van het gebouw.Draagvermogen megakolommenVoor het analyseren van het draagvermogen van de megako-lommen is de eindige-elementenmethode gebruikt. Hetgebruikte model is weergegeven in figuur 16. Het draagvermo-gen waarbij de doorsnede begint te vloeien, bepaald doorbuigende momenten in twee richtingen en normaalkracht, kanruimtelijk worden weergegeven. Wanneer de optredende belas-tingen binnen het ruimtelijke figuur vallen, is de doorsnede instaat de optredende krachten op te nemen. Figuur 17 laat hetdraagvermogen van de megakolommen in zone 1 zien bijbelastingcombinaties met frequente en gemiddelde aardbevin-gen. Hieruit blijkt dat de megakolommen zich bij dezebelastingcombinaties, zoals vereist, nog elastisch gedragen.Ductiliteitsanalyse van megakolommenHet ductiliteitsgedrag van de megakolommen heeft grote invloedop het gedrag van het gebouw bij seismische belastingen. Voorde analyse van dit gedrag is het eindige-elementenprogrammaABAQUS gebruikt. De megakolommen bestaan uit drie delen:beton, staalprofielen en wapening. Het gedrag is gebaseerd op degeometrie en de verdeling zoals weergegeven in figuur 18.Hierbij is de megakolom gebruikt met de grootste uitnuttings-graad op normaalkracht in de belastingcombinatie met defrequente aardbevingsbelasting. De normaalkracht is bij deanalyse constant gehouden. De ductiliteitscurve die de relatie laatzien tussen het buigend moment om de sterke as en de krommingis weergegeven in figuur 19. Op basis van analyse is vastgesteld16 1718d18b 18c18a14 De imposante hoogte van 632 m van de Shanghai Tower, na realisatie15 Deelmodel megaframe (links: niet vervormd; rechts: knikvervorming)16 Analyse van draagvermogen megakolommen: rekenmodel megakolom17 Analyse van draagvermogen megakolommen: controle draagvermogen megakolomlangswapening ingestort staalprofielbetondekkingopgesloten gedeelte betondoorsnede12009003000600600300-300600 -6000-300300-600-600-3000P(MN)Mxx(MN.m)Myy(MN.m)themaInnovatieve constructie voor Shanghai Tower5 20163419 Ductiliteitscurve van megakolom20 Steunconstructie vliesgevel21 Montage vliesgevel120? verdraait en geleidelijk verjongt. De wisselende afstandtussen de beide huiden van de gevel cre?ert een atrium met eenenorm volume, dat in verticale richting begint op de onderstevloer van iedere gebouwzone en eindigt ter plaatse van debovengelegen technieklagen (foto 20 en 21). De grote enwisselende afstand van de buitenhuid tot de feitelijke hoofd-draagconstructie, samen met de draaiende en verjongendegeometrie in superhoogbouw, vereiste een unieke hulpconstructieom de gevel te kunnen steunen. Deze hulpconstructie moet eenrobuuste steun zijn voor de buitenhuid van de gevel om zowelverticale als horizontale belastingen af te dragen aan de hoofd-draagconstructie, maar ook eenvoudig te monteren en slank inafmetingen zijn om de visuele belemmering vanuit de atria ende kantoren tot een minimum te beperken.Op basis van deze uitgangspunten is door de adviseurconstructies, de architect en de geveladviseur een studie gedaannaar diverse alternatieven.Het gekozen system is gebaseerd op een aantal hoepelvormigeringen met een kamvorm die rondom de binnenconstructievan de toren draaien. De ringen worden met radiale, horizontaleprofielen op de juiste afstand ten opzichte van de binnencon-structie gehouden, zodat de gewenste contour ontstaat. Deringen bestaan uit buisprofielen met een diameter van 356 mm.Naarmate men hoger in het gebouw komt, draait de ring steedseen aantal graden en wordt de diameter van de ring geleidelijkkleiner, waardoor de bijzondere vorm van de buitengevel isontstaan.verkeert het interne gedeelte van de betondoorsnede onderalzijdige druk en neemt het grote drukspanningen op. Dankzijhet vloeien van het staal hebben de elementen een goede ener-giedissipatie en hebben de megakolommen voldoendeductiliteit om aan de seismische eisen te voldoen.Het plastische gedrag van de verschillende delen van de door-snede bij de grenstoestand is weergegeven in figuur 22 en 23.Achterconstructie vliesgevelDe Shanghai Tower wordt omgeven door een unieke dubbele-huidfa?ade ? een externe huid die naar boven toe in totaliteit1920 21moment[MNm]kromming70060050040030020010000 0,005 0,01 0,015 0,02Innovatieve constructie voor Shanghai Tower 5 2016 3523a Verdeling spanning langswapening23b Verdeling spanning beugelsTop drieMet de afronding van de bouw eind 2015 komt de ShanghaiTower definitief in de top 3 van hoogste gebouwen ter wereld.Voor hoe lang is sterk de vraag. Door de razendsnelle ontwik-kelingen in China en het Midden-Oosten zou dit weleens vankorte duur kunnen zijn. Duidelijk is wel dat de toren met zijnbijzondere constructie een nieuw prototype vormt voorsuperhoogbouw over de hele wereld. PROJECTGEGEVENSproject: Shanghai Towerontwikkelaar/eigenaar: Shanghai Tower Construction &Development CO. Ltd. (Shanghai, China)architect: Gensler (New York, Verenigde Staten)lokale ontwerporganisatie: Architectural Design andResearch Institute of Tonji University (Shanghai, China)adviseur constructies: Thornton Tomasetti Inc. (New York,Verenigde Staten)adviseur installaties: Cosentini Associates (New York,Verenigde Staten)hoofdaannemer: Shanghai Construction (Shanghai, China)adviseur wind engineering: Rowan Williams Davies andIrwin Inc. (Ontario, Canada)adviseur brandveiligheid: Rolf Jensen & Associates (NewYork, Verenigde Staten)De horizontale krachten loodrecht op de gevel worden via deradiale profielen afgedragen op de achtergelegen vloeren. Hori-zontale krachten in het vlak van de gevel (bijvoorbeeld doortorsie van het gebouw) worden afgedragen door horizontalekruisverbanden in de driehoekige insnoering en verbindingenhalverwege de gevelvlakken. Verticale belastingen worden perzone opgehangen aan de ringvormige vakwerkconstructies terplaatse van de technieklagen. Door de hangstaven te splitsen intwee elementen neemt de visuele breedte af en ontstaat erincasseringsvermogen voor het geval een van de staven nietzou functioneren. Door het toepassen van trekstaven zijn deafmetingen beperkt. Om te waarborgen dat de staven altijd optrek zijn belast, is de onderste ring gevuld met beton. Foto 20en 21 laten de dubbelehuidfa?ade en de hulpconstructie zien.Uitvoeringsproces constructieve bovenbouwDe uitvoering van de constructie van de Shanghai Tower isgesplitst in drie delen: de betonnen kernwanden, de megako-lommen plus de vloer rondom de kern en de vloer binnen dekern. Tijdens de uitvoering van de ringvormige vakwerkcon-structies was het bouwtempo van de staalconstructie relatieflaag en nam het verschil in voortgang met de kernconstructietoe. Bij het koppelen van de outriggers aan de kernconstructiewas de voortgang bij de kernconstructie relatief traag en namende verschillen in voortgang weer af. Deze cycli herhaalden zichtotdat het gebouw op hoogte was.22a22b 23b23a22a Verdeling betonspanning22b Verdeling spanning ingestort profielstaal