20? CEMENT 2 2021 Het werk van Bruurs en Habraken toont aardig wat overeenkomsten. Zo houden ze zich beiden be- zig met innovaties en digitalisering. Maar de omgeving waarin ze werken is totaal verschillend. Habraken heeft meerdere banen en is grotendeels eigen baas (zie kader). Bruurs werkt voor een groot ingenieursbureau, Witte- veen+Bos. Aan de hand van diverse vragen probeert Bruurs de verschillen te duiden en een beeld te krijgen bij wat Habraken beweegt. Waarom ben je gaan ondernemen? Ik heb 12 jaar bij Arup gewerkt en dat vond ik geweldig. Al is er in die jaren voor mij veel veranderd. Na een peri- ode in Londen, begonnen we met drie man in Amster- dam. Toen ik stopte waren dat er zo'n 85. Er kwamen veel managementtaken bij. Dat ging ten koste van wat ik echt leuk vond: het ontwerpen. Ik had het razend druk, maar dat was het probleem niet. Het probleem was stress. Er is een groot verschil tussen het druk heb- ben en stress ervaren. Ik had vaak een beeld van een gewenst resultaat, maar de afhankelijkheid van de inzet van het gehele team leverde mij veel spanningen op. Ik liep uiteindelijk zelfs tegen het overspannen zijn aan. Er waren momenten dat ik mijn emoties niet meer onder controle had. Toen wist ik: het roer moet om. Wie is de Constructeur van het Jaar? Arjan Habraken geïnterviewd door Marijn Bruurs Eind oktober 2020 werd Arjan Habraken door VNconstructeurs uitgeroepen tot Constructeur van het Jaar. Tegelijkertijd werd Marijn Bruurs verkozen tot Talent van het Jaar. In zes afleveringen in Cement geven beiden hun visie op het vak. In deze eerste aflevering maken we nader kennis met Habraken aan de hand van een vraag- gesprek met Bruurs. Keuzes maken Een van de ideeën die ik had, was voor mezelf begin- nen. Met mijn werk op de TU had ik een goede basis voor als het mis zou gaan. Dat was erg plezierig, zeker omdat mijn vriendin op dat moment hoogzwanger was. Uiteindelijk heb ik de knoop doorgehakt en ben ik weg- gegaan bij Arup. Het was een radicale stap. En eenvou- dig vond ik het niet. Mijn hart ligt nog steeds bij Arup. Toen ik met SIDstudio begon, was dat in het be- gin behoorlijk wennen. Ik ging van projectmanager van het Stedelijk Museum naar de constructie van de dak- opbouw van een kennis. Maar ik voelde direct dat het goed was. Ik had weer controle en de rust iets op te bouwen. En inmiddels gaat het uitstekend. Ik heb de "Er is een groot verschil tussen het druk hebben en stress ervaren" Constructeur van het Jaar Arjan Habraken IR. ARJAN HABRAKEN 48 jaar WERK 2015 ? heden partner MDLX 2011 ? heden eigenaar SIDstudio 2001 ? heden universitair docent TU Eindhoven2000 ? 2011 constructief ontwerper en groepsleider Arup 1997 ? 2000 constructeur Octatube 1996 ? 1997 constructeur Goudstikker de Vries OPLEIDING1990 ? 1996 Civiele Techniek TU Delft 1998 ? 2004 Bouwkunde TU Eindhoven CEMENT 2 2021 ?21 Keuzes maken constructeur van het jaar (1) Talent van het Jaar Marijn Bruurs luxe nee te kunnen zeggen en me enkel te richten op dingen waar mijn hart ligt. Op bijzondere constructies bijvoorbeeld. Ook op de TU/e neemt mijn enthousiasme nog steeds toe. Ik kan me niet voorstellen dat er een moment komt dat ik geen les meer geef. Je werkt aan projecten over de hele wereld, welke uitdagingen brengt dat met zich mee? De manier van werken is overal anders. Dat heb ik erva- ren tijdens al de buitenlandse projecten bij Arup. Maar ook nu nog ondervind ik dat regelmatig. Denk bijvoor- beeld aan de hiërarchie in een land als Zuid-Korea, waar ik met UN Studio voor een week op werkbezoek was. Of aan Engeland waar mijn directe Nederlandse aanpak niet altijd werd gewaardeerd. Maar zelfs dichtbij in België is de wereld anders. De gesprekken voor en na een vergadering zijn er vaak belangrijker dan de be- spreking zelf. Het gaat om het vermogen je open te stellen, pas dan kun je goed en efficiënt communiceren. En uitein- delijk blijkt dat je, met wie of waar dan ook, altijd wel iets gemeenschappelijks hebt. Als je het over iemands passie hebt, zie je diegene openbloeien, hoe gereser- veerd hij of zij aanvankelijk ook was. Wat zijn de grootste veranderingen die je in je werk hebt meegemaakt? De grootste verandering zit hem in de wijze waarop we constructieve modellen maken en analyseren. We zijn van het tekenen met de hand naar 2D, naar 3D, naar parametrisch ontwerpen gegaan. Maar de echt grote verandering maken we nu mee, waarbij computers ons helpen multidisciplinaire ontwerpvarianten te genereren. Hoe zie jij het constructeursvak over 25 jaar? Dat is dan flink veranderd, en die verandering is nu al ingezet. 25 jaar is ver weg, ik denk dat ons vak er over 5 jaar al heel anders uitziet. Externe factoren, zoals het gebrek aan grondstoffen, de noodzakelijke beperking van CO?-emissies en stikstof en de veranderende samen- leving vragen om andere bouwwerken. We moeten veel meer samenhang vinden tussen disciplines en alle fasen in het bouwproces. Het vak wordt alleen maar breder en dat dwingt tot meer integratie. Wij als constructeurs moeten meer buiten ons eigen vakgebied gaan denken door na te gaan wat een constructie kan bijdragen aan andere disciplines. Met een alsmaar groter wordend web, wordt de spin in dat web steeds belangrijker. Constructeurs spe- len hierbij een cruciale rol. De vraag is of de term con- structeur uiteindelijk nog wel dekkend zal zijn. Daarnaast zal automatisering ons werkproces enorm veranderen en neemt de computer steeds meer berekeningen over. Dit is overigens ook gevaarlijk. Hoe houden we de constructieve veiligheid gewaarborgd met steeds complexere structuren en blackbox-uitwer- kingen? Blijft de constructeur wel een constructeur of is het een IT-specialist? Dat laatste hoop ik niet. IT'ers en constructeurs moeten elkaar versterken, nooit ver- vangen. Had je ooit verwacht dat je twee robots in het Structures Lab op TU/e zou hebben staan? Als we kijken waar onze interesse ligt op de TU/e en wat we met robots kunnen bereiken, was de aanschaf van de robots logisch. De voorbeelden die we zien bij andere universiteiten versterken dit alleen maar. Ik heb mezelf De nieuwe vleugel van het Stedelijk Museum Amsterdam, foto: John Lewis Marshall / Wikipedia 22? CEMENT 2 2021 voor de aanschaf ingezet, zodat we deze ontwikkelslag zo snel mogelijk konden opstarten. Studenten vinden het ook enorm interessant om hiermee te werken. Maar we moeten het in perspectief zien. Bij andere faculteiten op de TU/e zijn ze bezig met het WK voetbal met robots terwijl wij nog stenen aan het stapelen zijn. We hebben nog een interessante ontwikkeling te gaan, niet alleen in de productie maar zeker ook in de automatisering op de bouwplaats. Wanneer besefte je dat duurzaamheid een van de belangrijkste aspecten is van het constructeursvak? Als je de bouw vergelijkt met andere industrieën, schrik je hoe ver we op dit terrein achterliggen. Maar misschien nog wel belangrijker is het besef hoeveel impact de bouw op de natuur en het welzijn van mensen heeft. Ik voel me soms best schuldig over wat wij als bouw in het verleden hebben neergezet. Dat er bij mij tijdens mijn studie niet al een belletje is gaan rinkelen! Welke belangrijke veranderingen in het onderwijs zou je graag zien? Een milieulastberekening moet, naast de controle op sterkte en stijfheid, standaard onderdeel worden van het ontwerpproces. En dat begint in het onderwijs. Er moet ook integraler naar ontwerpen worden gekeken. Prestaties van de constructie kunnen niet afzonderlijk worden beoordeeld. Het kan goed zijn dat een mate- riaal dat voor de constructie niet het meest ideaal is, dat voor het gebouw als geheel wel is, rekening hou- dend met alle disciplines. In die zin moeten we onze studenten breder opleiden. Maar er moet ook ruimte zijn voor specialismen. Hierbij zal de samenwerking met andere faculteiten deze ontwikkeling op ons vak - gebied enorm versterken en zal het studenten in staat stellen om vergaande innovaties mogelijk te maken. Verder vind ik dat de manier van lesgeven en toetsen beter kan, ook al kost het veel energie. We gaan nu uit van een leerfase en een toetsfase die ein- digt met een beoordeling. Maar je leert pas echt als je weet wat je fout hebt gedaan. Nu weten studenten dat vaak niet en nemen ze foutieve kennis mee. Dat is bijzonder kwalijk. Wat is je advies voor jonge en aankomende constructeurs? Verdiep je goed in alle mogelijkheden die het vak te bieden heeft, dat zijn er heel veel. En breng een dui- delijke focus aan. Wil je specialist worden of juist breed en verbindend actief zijn? Ga daarbij vooral uit van je waar je passie ligt. Verder adviseer ik studenten stage te lopen bij een bedrijf. Het geeft je veel meer inzicht in het vak. En je kunt het zien als een lange sollicitatieperiode. Ook de keuze voor je afstudeer- onderwerp is heel belangrijk; dat geeft richting aan de start van je carrière. "Ik voel me soms schuldig over wat wij als bouw in het verleden hebben neergezet" Ontwerpstudie voor een flexibel, in de tijd aanpasbaar hybride woonconcept, bron: MDLX CEMENT 2 2021 ?23 Wanneer is een constructief ontwerp voor jou geslaagd? Het bouwwerk is niet het doel op zich, maar een middel om mensen hun doel te laten bereiken. We moeten dus gebouwen maken waarin mensen zich comfortabel voe- len, hun werk kunnen doen, sociale contacten kunnen onderhouden. Het kan ook zijn dat een bouwwerk iets losmaakt bij mensen, dat het ze raakt. Wanneer een ge- bouw niet als losstaand object wordt gezien, maar als iets dat een beleving faciliteert, dan is het voor mij ge- slaagd. Het constructief ontwerp moet aansluiten op de visie van de architect om dit mogelijk te maken. Verder speelt duurzaamheid natuurlijk een steeds grotere rol. Al is het niet zo dat je met biobased materi- alen automatisch een goed gebouw hebt. Een biobased gebouw zonder functie is niet duurzaam. Waarom hecht je veel waarde aan het vroeg kiezen voor een bouwmethode? Een goed ontwerp houdt rekening met bouw- en productiemethode. Daarmee worden veel risico's voor- komen. Niet alleen technische risico's, maar ook op het gebied van planning en bouwkosten. Een vooraf goed overwogen productie- en bouwmethode zal bo- vendien resulteren in een verlaging van materiaalge- bruik, afval, bouwfouten en ongevallen. Te vaak maakt een constructeur een analyse van alleen de eindfase en moet de aannemer de bouwfasering berekenen. Terwijl de uiteindelijk interne krachtswerking mede wordt bepaald door de bouwmethodiek. Dat is niet los te koppelen. Waarom ben jij verkozen tot Constructeur van het Jaar? Als je naar de criteria kijkt ? met thema's als innovatie, maatschappelijke relevantie, onderzoek, kennisover- dracht en ondernemerschap ? voldoe ik aan het plaatje. Maar ik heb me wel afgevraagd of dat de titel Con- structeur van het Jaar rechtvaardigt. Er zijn collega's die op bepaalde punten veel beter zijn dan ik. Met andere criteria hadden zij de titel misschien verdiend. Neemt niet weg dat ik er heel blij mee ben. Ik merk dat er meer interesse is in mijn visie op de bouw en dat ik voor steeds grotere projecten word gevraagd. Misschien dat deze titel die ontwikkeling nog verder versterkt.? Bij de renovatie van EDGE Amsterdam West werd een lichte koepel- constructie boven de binnentuin gerealiseerd, foto: Gerard Tesselaar DRIE BANEN Habraken heeft drie banen. Die zeggen eigenlijk al veel over wie hij is. Zijn passies en interesses komen erin samen. Globaal zijn ze samen te vatten tot ontwerpen en lesgeven. Bij SIDstudio adviseert hij over bijzondere lichtgewicht constructies, bij MDLX houdt hij zich bezig met modulaire houtconstructies en op de TU/e doet hij aan onderzoek en draagt hij zijn kennis en kunde over aan een nieuwe generatie ingenieurs. Er is een duidelijke rode draad te ontdekken: duurzaamheid. Wel zijn er ver- schillende focuspunten. Bij SIDstudio heeft Habraken een adviserende rol bin- nen ontwerpteams, bij MDLX is hij verantwoordelijk voor het hele proces, van ontwerp, productie en uitvoering tot hergebruik en op de TU gaat het vooral om innovatie en kennisdeling. constructeur van het jaar (1)