Alvorens nader in te gaan op het artikel is het goed om eerst aan te geven dat op de KU Leuven reeds voor het gedeeltelijk be- zwijken van de constructie van de parkeergarage bij Eindhoven Airport, onderzoek is gestart naar de eigenschappen van het zogenoemde kritische detail. Daarnaast is het nuttig te vermelden dat in de Belgische richtlijn TV223, uitgegeven door WTCB [3] al sinds 2002 aanwijzingen zijn opgenomen over de wijze waarop het kritische detail bij essentiële afdracht over de langsvoeg moet worden uitgevoerd. Daar- bij is aangegeven dat de tralieliggers op een niet grotere afstand dan 125 mm vanaf de langsvoeg moeten zijn geplaatst (fig. 1). Dit is wezenlijk afwijkend van wat in Nederland gebruikelijk was, namelijk een tralieligger op 400 mm vanaf de naad en koppelwape- ning direct op de breedplaat geplaatst. Belgische experimentele resultaten Het artikel op www.architectura.be is een beknopte samenvatting van een publicatie van Molkens en Van Gijssel in Applied Science [4]. In dat artikel worden de resultaten van vier series van proeven beschreven. Het be- treffen series A t/m D, waarbij onder andere variaties in hoogte, breedte, hoeveelheid koppelwapening, het wel of niet toepassen van gewichtsbesparende elementen, wel of niet nabewerken bovenzijde breedplaten en de positie tralieligger zijn aangebracht. De proeven van serie A, C en D zijn uitgevoerd met een vierpuntsbuigproef, zoals dat ook in het in [5] beschreven onderzoek is gedaan. De proefstukken van serie B, die een kleine- re lengte hebben, zijn beproefd met een driepuntsbuigproef. Hierna wordt in detail ingegaan op serie A, C en D. Serie A? Bij de proefstukken van serie A is relatief gezien de grootste hoeveelheid kop- pelwapening aangebracht, 6Ø16 over een breedte van 900 mm. De lengte van deze koppelstaven is redelijk overeenkomstig wat voorheen in Nederland gebruikelijk was. Maar deze laat volgens de Belgische regelge- ving slechts een staafkracht toe tot ongeveer 75% van de vloeikracht van deze wapening. Deze proefstukken vertonen zowel wat be- KU Leuven bestudeert breedplaten en?. Op 7 januari is op de site www.architectura.be een bericht verschenen, getiteld 'KU Leuven bestudeert breedplaten ? Getest en (zeer) goed bevonden' [1]. Gegeven de breedplaatvloerenproblematiek in Nederland [2] trekt deze titel in Nederland zeker de aandacht van geïnteresseerde constructeurs. In dit artikel worden de resultaten van dit onderzoek vergeleken met de Nederlandse situatie. 16? CEMENT 2 2021 IR. GERRIE DIETEREN TNO DR.IR.ING. TOM MOLKENS KU Leuven en Sweco Belgium bv PROF.IR SIMON WIJTE Adviesbureau Hageman en TU/eauteurs 1 Afbeelding kritische detail uit [3] treft geometrie als wat betreft bezwijklast een redelijke overeenkomst met de proef - stukken 26 t/m 31 en 38 t/m 43 die in [6] zijn beschreven. Als het last-vervormingsgedrag van de proefstukken in serie A wordt bekeken, blijkt dat de proefstukken het belastingsni - veau waarbij vloei van de koppelwapening op zou gaan treden, niet halen. De bezwijk - waarde ligt lager dan de waarde die bij vloei zou worden bereikt F calc,y . Deze proefstukken bezwijken volgens de onderzoekers door slip van de wapening bij een lagere waarde dan dat in Nederland tot voor kort bij het ontwerp van het kritische detail werd aangenomen. Door Molkens is de draagkracht van de proefstukken van de serie A ook bestudeerd door de aanwezige verankering van de kop- pelwapening te beschouwen. Hierbij wordt, afwijkend van zoals in Nederland gebruike- lijk was, de verankeringslengte beschouwd vanaf de eerste tralieligger. Als met dit aspect rekening wordt gehouden, presteren de proefstukken zoals verwacht en ook in lijn met de Belgische regelgeving waar de kracht in de wapening ten gevolge van de beperkte verankering moet worden gereduceerd. Meer achtergrond met de betekenis van F calc,lap,max en F calc,lap,min is terug te vinden in [4] en [5]. Als de resultaten van proefserie A worden vergeleken met in Nederland afgeleide ge- middelde waarden voor de beschouwde me- chanismen, zoals beschreven in paragraaf 5.5 van [7] door Dieteren en Wijte, blijkt dat deze mechanismen een weerstand voorspellen van een gelijke orde van grootte als bij deze proef - stukken is waargenomen. Met andere woor - den: de in België uitgevoerde experimenten onderschrijven de constatering dat de wijze waarop het kritische detail in het verleden in Nederland ontworpen werd, niet juist is. Serie C en D? Uit het last-vervormingsgedrag van de proefstukken van de series C en D blijkt dat bij deze proefstukken in alle geval - len vloei van de koppelwapening wordt be- reikt (voor serie C zie fig. 3). Bij de meeste van deze proeven is de tralieligger op 95 mm van de naad geplaatst. Bij één proefstuk (C04) is deze afstand groter. Bij het betreffen - de proefstuk staat een equivalente tralielig - ger (draadstangen met gelijke doorsnede sectie) op 400 mm vanaf de naad en is de koppelwapening Ø16 over een lengte van 520 mm voorbij deze tralieligger doorgezet, waarna deze nog eens voorzien werd van een haak. De andere zijde van de voeg werd voorzien van twee achter elkaar geplaatste tralieliggers, met de eerste op 95 mm van de voeg om aan die zijde delaminatie te vermij- den. De lengte van de koppelwapening Ø16 is 920 mm vanaf de naad. Dit is beduidend gro- ter dan in Nederland gebruikelijk was. Als de proefstukken uit de series C en D, dus ook proefstuk C04, analytisch worden be- schouwd volgens de in Nederland beschreven mechanismen [7], wordt ook gevonden dat het optreden van vloeien van de koppelwa - pening het bepalende bezwijkmechanisme is. De belangrijkste reden hiervoor is dat bij de betreffende proefstukken de hoeveelheid koppelwapening relatief beperkt is en dat 1 Vanuit een 'oud' Nederlands perspectief presteren de proef stukken niet naar verwachting CEMENT 2 2021 ?17 deze koppelwapening over een voldoende lengte voorbij de tralieligger is doorgezet en/ of bijkomend voorzien werd van haken. België - Nederland Vanuit een Belgisch perspectief, waarbij al gedurende meerdere jaren rekening wordt gehouden met de effecten van een beperkte verankering, presteren de proefstukken van de KU Leuven dus naar verwachting. Vanuit een 'oud' Nederlands perspectief, waarbij de verankeringslengte van de koppelwapening vanaf de naad tussen de breedplaten werd bedacht en bij voldoende lengte vloeien van deze wapening werd aangenomen, preste- ren deze proefstukken niet naar verwach - ting en bevestigen de proefstukken dat wat in [2] en [6] reeds is beschreven. Op dit moment wordt zowel in België als in Nederland onderzoek uitgevoerd naar de weerstand van breedplaatvloeren bij het kritische detail. In België wordt hierbij voor- al gekeken naar de verankering van de kop- pelwapening en bijdrage van de tralieligger, terwijl in Nederland met name de weerstand van het aansluitvlak wordt beschouwd. Uit een vergelijking van beide methoden op basis van de in [4] en [7] beschreven proefstukken blijkt dat de verschillen in resultaten tussen beide benaderingen niet groot zijn en dat er vooralsnog geen reden is om de modellen aan te passen. Het onderzoek zal worden voortge- zet, waarbij de uitwisseling van gegevens en theorieën tussen de onderzoekers een bijdra - ge zal leveren aan het verbeteren van het in - zicht in het gedrag van het kritische detail. 2 Last-vervormingsgedrag proefstukken A-serie [4] 3 Last-vervormingsgedrag C-serie proefstukken [4] LITERATUUR 1?https://www.architectura.be/nl/ nieuws/50491/ku-leuven-bestudeert- breedplaten---getest-en-zeer-goed- bevonden. 2?Vambersky, J., Walraven, J., Salet, Th., Vrijling, H., Hordijk, D. en Vrouwenvelder, A., De breedplaatvloerenproblematiek uitgelicht. Cement 2020/4. 3?TV 223, Draagvloeren in niet- industriële gebouwen, WTCB, Brussel, 2002. 4?Molkens, T. en Gysel, A. van, Structural Behavior of Floor Systems Made by Floor Plates - Mechanical Model Based on Test Results. Applied Science 2021, vol 11(2). 5?Molkens, T. en Gysel, A. van, Behaviour of joints in lattice plank profiles with voiding elements. fib symposium, Krakau, 2019. 6?Wijte, S. en Dieteren, G., Rekenregels beoordeling bestaande breedplaatvloeren. Cement 2019/4. 7?Wijte, S., Onderzoek constructieve veiligheid breedplaatvloeren in bestaande utiliteitsgebouwen ? Voorstellen voor en achtergronden bij rekenregels voor beoordeling van bestaande bouw. Adviesbureau Hageman rapport 9780-1-0, 2019. 2 3 18? CEMENT 2 2021 Verschillen tussen België en Nederland Voor de voeg tussen breedplaten, waarbij een positief buigend moment moet worden overgedragen (aange- duid met 'kritisch detail'), kunnen de volgende belang - rijke verschillen tussen de tot voor kort gangbare ont- werppraktijk in Nederland en België worden benoemd: De lengte van de koppelstaven was in België groter dan in Nederland. De eerste tralieligger stond in België dichter bij de naad tussen de breedplaten dan in Nederland. In figuur 1 en 2 zijn de verschillen in het kritische detail voor koppelwapening Ø12 grafisch getoond. Volgens de huidige gedeelde inzichten moet erop wor- den gerekend dat bij belasten delaminatie in het aan - sluitvlak in het gebied tussen de naad en de tralieligger optreedt, waardoor de verankering van de koppelwape- ning, of de overlappingslas tussen de koppelwapening en de breedplaatwapening, pas kan beginnen vanaf de eerste tralieligger. Dit betekent dat de beschikbare lengte voor deze verankering/overlapping in België significant groter is dan in Nederland in het geval van bestaande bouw. De sterkte van het kritische detail, uit- gevoerd op basis van de Belgische gewoonte is zodoende onbetwist beter dan het kritische detail uitgevoerd over- eenkomstig de Nederlandse gewoonte. Om een indicatie te geven van de orde van grootte van het verschil in capaciteit van de verbinding, is met de in Nederland ontwikkelde modellen ([7] in het voor- gaande artikel) de rekenwaarde van de maximale capa - citeit van de koppelwapening in het kritische detail be- paald. Daarbij is gevonden dat voor koppelwapening Ø12-100, waarvoor een vloeikracht van 492 kN/m geldt, met het Belgische detail een capaciteit van 492 kN/m (100% van de vloeikracht) wordt gevonden, daar waar dat voor het Nederlandse detail 190 kN/m (38% van de vloeikracht) is. Naast het feit dat er een significant verschil bestaat in sterkte van de verbinding, is de breedplaatvloeren - problematiek in België minder groot, omdat: het in twee richtingen afdragen van belasting bij breedplaatvloeren eerder uitzondering is dan algemeen gebruik; vanwege de korte afstand van de tralieligger tot de naad, de koppelwapening vrijwel altijd door de tralielig - ger steekt, waarbij in Nederland bij kleinere diameters het einde van de koppelwapening ook voor de tralielig - ger kan liggen. Blik op de breedplaatvloerenpraktijk in België en Nederland Naschrift bij artikel 'KU Leuven bestudeert breedplaten en?' Wat in het artikel 'KU Leuven bestudeert breedplaten en?' op de vorige pagina's mogelijk nog onvoldoende naar voren komt, is dat er een met name in het verleden een wezenlijk verschil zat tussen de gangbare ontwerppraktijk van breedplaatvloeren in Nederland en België. Daardoor kent met name de praktijk in België minder kritische toepassingen in de bestaande voorraad. fig. 1 Kritisch detail volgens de gangbare ontwerppraktijk in België fig. 2 Kritisch detail volgens de gangbare ontwerppraktijk in Nederland MEER OP CEMENT- ONLINE.NL Op Cementonline. nl staat een artikel waarin de hier- naast beschreven verschillen in de tot voor kort gangbare ont - werppraktijk in respectievelijk België en Neder- land nader zijn toegelicht. Uit dat artikel blijkt ook dat de auteurs uit beide landen, na een logisch con- vergentieproces in de afgelopen jaren, op één lijn zitten als het gaat om de huidige kennis van en inzichten in een goede detaillering van voegen in een breedplaatvloer. In de beide landen worden de onder- zoeken voortgezet en de resultaten regelmatig uitge- wisseld. Als de gelegenheid daar is, zullen bevindin- gen via Cement worden gedeeld met de praktijk. Tom Molkens, Gerrie Dieteren, Simon Wijte CEMENT 2 2021 ?19