ir.J. POORT en ir. H. GRABOWSKY directeuren van het Ingenieursbureau Grabowsky en Poort N.V.Landskantoor Otrabanda te Willemstad (Cura?ao)In september van het afgelopen ?aar is inWillemstad op Cura?ao het LandskantoorOtrabanda in gebruik genomen. Otrabandabetekent Overzijde' en is een stadsdeel vanCura?ao. Het kantoor is gebouwd ten be-hoeve van de in dat stadsdeel gevestigdeopenbare diensten.De architectuur is opgezet door de firmaPetrona & Croes N.V. te Aruba. De construc-tie werd geadviseerd en berekend door hetingenieursbureau Grabowsky & Poort N.V. te's-Gravenhage. De uitvoering werd verzorgddoor de Cura?aose Dok Maatschappij N.Vonder toezicht van de LandsgebouwendienstDe architect heeft de functie van het gebouvvin de architectuur ervan tot uitdrkking willerbrengen, waardoor hij -- zowel in architecto-nisch als in constructief opzicht -- tot een op-vallend ontwerp is gekomen.In het gebouw zijn ondergebracht:? een postkantoor op de begane grond;? de Landsloterij en het bureau Bouwkredietop de eerste verdieping;? de kantoren van de Landsgebouwendiensten het bureau Jeugdzorg op de tweedeverdieping.Het vooraanzicht van het gebouw wordt be-heerst door een grote boog, waaruit naarvoren en naar achteren cilindervormige over-kappingen van respectievelijk 11 m en 7 muitkragen. Deze boog is de voornaamste on-dersteuningsconstructie van het voorste ge-deelte van het gebouw. De naar voren uit deboog uitkragende cilindervormige schaal isop foto 1 en 2 duidelijk te zien. Deze schaalvormt het dak van de met glas afgeschermdetrekkingszaal van de Landsloterij.De publieke tribune is van buiten af bereik-baar via een flauw hellende opgang, zo ont-worpen ten behoeve van de bejaarde vrou-306Cement XVII (1965) Nr. 5wen die in het algemeen voor de verkoopvan de loten zorgen.Het gebouw is geheel uitgevoerd als beton-skelet, met uitzondering van de vlakke daken,die geconstrueerd zijn met behulp van stalenbalken. Aan de onderzijde zijn deze balkenbeschermd door een brandwerend plafond.De dakvloer op de balken bestaat uit gegal-vaniseerde golfplaten, waarop 5 cm beton metkrimpwapening.Ter isolatie zijn op deze 5 cm dikke beton-laag 5 cm heraklith en vier lagen dakvilt metgrind aangebracht.De constructie van de boog en de uitkragen-de schalen vragen bijzondere aandacht.De boog ondersteunt de schaaldaken, deglaspui en een deel van het vlakke dak.Bovendien is de eerste verdiepingsvloer eraanopgehangen door middel van stalen staven0 45 mm, 2 m hart op hart (fig. 4).De betonstijlen in de glaspui zijn geprefabri-ceerd, hebben een doorsnede van 12 ? 42 cmen een onderlinge afstand van 55 cm hart ophart. Zij dragen de voorzijde van het dak.De boog is gefundeerd op een rotsachtigebodem, waarvan de verweerde lagen verwij-derd zijn, zodat dus op een gedeeltelijke in-klemming gerekend moest worden.Veiligheidshalve zijn in de fundering nogacht trekstaven 0 40 mm aangebracht voorhet opnemen van de horizontale krachten.Tevens bevindt zich een horizontale trek-stang ter hoogte van de eerste verdiepings-vloer.De boogconstructie is in principe dus vier-voudig statisch onbepaald.De pijl van de boog is 11,50 m, de overspan-ning ca. 28 m en de topdoorsnede 60 ? 120cm.iement XVII (1965) Nr. 5 307De grootste optredende normaalkracht is300 tf en de maximale excentriciteit van dedruklijn 40 cm. Deze excentriciteit treedt opbij eenzijdige nuttige belasting.De afmetingen van de boog zijn voor onzebegrippen vrij zwaar, doch de plaatselijkebouwvoorschriften laten in het beton slechtseen trekspanning toe van 50 kgf/cm2en inhet staal van 1200 kgf/cm2.Een berekening van de te verwachten door-zakking toonde aan dat het wenselijk was deboog een zeeg van 2 cm te geven.De spanningen ten gevolge van temperatuur-veranderingen werden in rekening gebracht.Het aan de voorzijde van de boog uitkragen-de schaaldak is op een niet gebruikelijke wijzeondersteund. Normaal wordt de ondersteu-ning gerealiseerd door middel van twee eifid-schotten aan de gebogen randen van deschaal. Bij deze schaal echter wordt de on-dersteuning langs een der gebogen randengevormd door een stijve boog die een eind-schot vervangt. Aan de gebogen rand aan deandere zijde is geen eindschot aanwezig, deschaal is daar vrij uitkragend, terwijl onge-veer halverwege een tussenondersteuningaanwezig is door middel van een spant meteen betrekkelijk slappe gebogen bovenregelzonder trekstang (fig. 5).Deze ondersteuningsboog wordt door deschaal in hoofdzaak tangentiaal belast,waarbij echter vervormingen van de boog,zowel in tangentiale als in radiale richtingenoptreden, temeer daar de poten die de boogondersteunen in horizontale richting als be-trekkelijk slap zijn te beschouwen.Naast genoemde verplaatsingen treden even-eens verplaatsingen van de boog op in derichting van de rechte beschrijvingen van hetschaaldak, dus loodrecht op het vlak van degebogen ligger. Ter plaatse van de groteboog is aangenomen dat de punten van deschaal zich in geen enkele richting kunnenverplaatsen.Het is duidelijk, dat het gedrag van deze op-leggingen verdisconteerd moet worden in deberekening van de schaal door het invoerenvan ge?igende aannamen der randvoorwaar-den.In eerste instantie zijn de spanningen in deschaal bepaald met behulp van de mem-braantheorie, waarna langs de rechte randeneen randstoring is gesuperponeerd. Deschaal achter de boog is op eenzelfde wijzeberekend, waarbij opgemerkt kan wordendat daar de ondersteunende eindboog welvan een trekband is voorzien ?fig. 6).De berekening der schalen is eveneens uit-gevoerd met behulp van een benaderendevouwschaalberekening volgens een methodedie eerder door ir. H. G r a b o w s k y in ditblad werd gepubliceerd*, en tot vrijwel de-zelfde resultaten leidt als de bovengenoemdemembraantheorie. Opvallend was daarbij hetgoede inzicht in het gedrag en de eigen-schappen van de schaal, dat met behulpvan deze methode werd verkregen.Ten slotte zij vermeld dat de samenwerkingtussen de ontwerper op Aruba en de con-structeur in Nederland geheel 'per post' ge-schiedde. Een duidelijke en systematische* Cement, XII (1960) Nr. 7, blz. 617-623f/g. 5. enkele doorsneden over de naar voren uitkragende cilindervormige betonschaalfig. 6. doorsnede over de naar achteren uitkragende betonschaalformulering van de vragen, de wederzijdsewensen en een vlotte beantwoording daarvan,leidden tot een samenwerking die het moge-lijk maakte de berekeningen en tekeningenin een zelfs voor normale omstandighedenzeer korte tijd te maken. Dit project heeftons geleerd dat een samenwerking op groafstand tussen verschillende partijen zeivruchtdragend kan zijn, mits de juiste insteling en het juiste begrip van de typisclmoeilijkheden van zulk een samenwerking ballen aanwezig is.308 Cement XVII (1965) Nr.