In het huidige economische klimaat is de bouw meer dan ooit op zoek naar nieuwe werkwijzen en organisatievormen. De Regieraad Bouw heeft daar een aantal voorzetten voor gedaan. Hierbij horen thema´s als ketensamenwerking, faalkostenreductie, conceptueel bouwen enz. Lean Bouwen is een managementfilosofie die lijkt aan te sluiten bij deze nieuwe manier van bedrijfsvoering.
Lean Bouwen 22010 131themaArend van RandenArpa1 Lean Bouwen is afgeleid vande Lean Productie filosofievan ToyotaMethodiek leidt tot tijdwinstLean BouwenIn het huidige economische klimaat is de bouw meer dan ooit op zoeknaar nieuwe werkwijzen en organisatievormen. De Regieraad Bouw heeftdaar een aantal voorzetten voor gedaan. Hierbij horen thema?s als keten-samenwerking, faalkostenreductie, conceptueel bouwen enz. LeanBouwen is een managementfilosofie die lijkt aan te sluiten bij deze nieuwemanier van bedrijfsvoering en bevat een aantal technieken die goed zijn inte zetten bij bovenstaande thema?s in de bouw.op bouwprojecten, met hoopgevende resultaten, vooral metbetrekking tot de doorlooptijd van projecten. Projecten die metde Lean methode worden uitgevoerd hebben vaak een door-looptijdversnelling van 25 tot 50%, met een aanzienlijke reduc-tie in kostprijs tot gevolg.BasisfilosofieDe filosofie werd in 1992 voor het eerst ge?ntroduceerd met hetboek `The machine that changed the World' [1]. Hiermee verwij-zend naar de `automobiel', maar ook doelend op de `productie-machine' van Toyota. Dit bedrijf liet alle concurrentie ver achterzich door werknemers te betrekken bij de innovaties in hetbedrijf, met als doel de klant een steeds beter product te bieden.Lean gaat uit van een heldere basisdefinitie: Alle activiteitenbinnen een organisatie die rechtstreeks bijdragen aan datwaar de klant voor betaalt, is waarde; al het overige is verspil-ling. De uitdaging ligt erin iedereen binnen de organisatieactief bij te laten dragen aan enerzijds het vergroten vanLean Bouwen is afgeleid van de Lean Productie filosofie vanToyota. Dit is inmiddels in veel industri?le branches een popu-lair middel om bedrijven slagvaardiger te maken en beter telaten renderen. Arpa uit Veldhoven heeft een training ontwik-keld voor de bouw, en begeleidt sinds vier jaar bedrijven, vanopdrachtgever tot producent, bij de invoering van het LeanBouwen gedachtegoed. Er is inmiddels veel ervaring opgedaanthema2201014waarde en anderzijds het terugdringen van verspilling.Basis van de filosofie is dus het stimuleren van mensen op dewerkvloer in een continu verbeterproces. Met als gevolg een zeergoed georganiseerde werkomgeving met strak georganiseerdeprocessen. Een belangrijke methode hierbij is het verkrijgen vanzoveel mogelijk `flow' in de processen door een steeds korteredoorlooptijd na te streven. Hierdoor worden de deelnemers in hetproces `gedwongen' zaken goed op elkaar af te stemmen. Deafhankelijkheid tussen mensen en partijen, die hiermee wordtgecre?erd, vraagt om een grote betrokkenheid en bereidheid totverbetering van processen. Belangrijke voorwaarde voor dezemanier van werken is ketenintegratie, waarbij vaste teams wordengeformeerd die gezamenlijk werken aan steeds compactereprocessen, ook al werken ze bij verschillende bedrijven.De bouwIn de bouw is er lange tijd weinig gedaan met deze nieuwemanier van procesorganisatie. Dat terwijl in vele andere bran-ches de innovaties op dit gebied elkaar snel opvolgden. Ook inminder industri?le branches als de luchtvaartbranche. Mededoor de invoering van de Lean methodes maakten de prijzenhier enorme dalingen door, ten voordele van de klant. Want juistdie klant staat centraal in de hele filosofie. Mede door de crisis iser een extra stimulans gekomen om als bouwsector deze nieuwemanier van organiseren op zijn minst te overwegen. De belang-rijkste veranderingen in de bouw dankzij Lean betreffen hetgebied van ketensamenwerking: al in een vroeg stadium alleuitvoerende partijen bij elkaar brengen om samen voorberei-dingswerk en planning te maken. In plaats van voor elk project`nieuwe' partners te selecteren wordt zoveel mogelijk met vastepartijen gewerkt. Het inkoopproces verandert hierdoor wezen-lijk van inkoop naar partnermanagement. Ook voor de project-leiders en uitvoerders is er binnen het Lean werken een andererol. Zij zullen zo veel mogelijk verantwoordelijkheid bij hetteam zelf leggen en zelf meer een faciliterende rol vervullen.Onderhanden werkDe kracht van Lean zit hem wellicht in de eenvoud. Mensenstaan centraal en doorlooptijd is voor iedereen zichtbaar enlevert direct resultaat. De doorlooptijdverkorting heeft ookinteressante financi?le voordelen. Gedurende het project wordtdoor alle betrokken partijen geld gestoken in het onderhandenwerk. Het geld zit als het ware `vast' in het proces. Dit geldkomt pas weer vrij wanneer het project is opgeleverd. Als je ??n2Lean Bouwen 22010 15Het gedachtegoed vergt op sommige vlakken wel een anderemanier van denken en waarnemen. Mensen zijn snel geneigdenergie te steken in zogenaamde suboptimalisatie. Bijvoorbeeldhet maken van grote batches, hoeveelheden producten van hetzelfde soort, zorgt voor enorme tussenvoorraden en dus onder-handen werk. Het liefst maken we kozijnen voor een heel werkvan 100 woningen in ??n gang. Dat geeft immers minderomstelkosten. Het lijkt zo logisch, omdat de nadelen veelminder zichtbaar zijn dan de voordelen.Lean PlanningArpa besteedt ook aandacht aan Lean Planning. Dit is eenmethode uit de Lean filosofie waarbij alle betrokken partijenvoor de realisatie van een project gezamenlijk een planningmaken voor het werk. Alle werkzaamheden worden per partijop dagniveau ingepland door de betrokkenen zelf. Hiervoorwordt meestal gewerkt met grote planningsvellen op de muurdie vol worden geplakt met gekleurde post-it briefjes, iederepartij een eigen kleur. De planning is korter dan een traditio-neel proces en op deze manier zijn de verschillende deelnemersveel meer betrokken bij het project. Lean planning is ??n vande technieken uit de Lean `gereedschapkist' die steeds brederwordt toegepast in de bouw. Doel van de methode is de verant-woordelijkheid dichter naar de werkvloer te brengen en hetproces sneller te laten verlopen: Flow! slag diep de keten inkijkt, gaat het al snel om een enormbedrag. Bijvoorbeeld de heipalen in een project. Die moeten degehele bouwtijd worden `voorgefinancierd'. De heier krijgt weleerder betaald, en de aannemer heeft wellicht al een eerstetermijn verstuurd, maar de opdrachtgever zal ze moeten finan-cieren. In een tijd dat geld volop beschikbaar is, levert dit geenprobleem op, maar in de huidige tijd kan dit zorgen voor uitstelof zelfs afstel. Daarnaast levert een snellere bouwtijd ookminder bouwplaatskosten op.Dat dit de laatste jaren weinig aandacht heeft gehad in bijvoor-beeld de woningbouw kwam naar voren in een onderzoek datvorig jaar werd gepubliceerd in de Cobouw. Hieruit bleek dedoorlooptijd voor een woning, van start bouw tot oplevering,de afgelopen 10 jaar met ongeveer een factor 1,5 langer wasgeworden. Op deze manier legt de bouw als sector een enormbeslag op ge?nvesteerd vermogen. Of, positief bekeken, geeft ditde bouw een enorme kans om juist in deze tijd te scoren.VoorbereidingstijdOm de bouwtijd te verkorten komt er ook steeds meer vraagnaar innovaties op productgebied. Hierbij gaat het niet alleenom het verkorten van de bouwtijd op locatie, maar de bouwtijdin het gehele proces, ook het eventuele prefab. Als immers degeprefabriceerde componenten al weken v??r de daadwerke-lijke bouw (assemblage) worden gefabriceerd, is dit ook onder-handen werk. Dit geldt ook voor engineerings- en werkvoorbe-reidingsuren die in het werk worden gestopt. Al deze urenvormen een enorm `verborgen' vermogen in onderhandenwerk. Vaak worden deze activiteiten uitgesmeerd over een langetijd. Door partijen in een vroeg stadium bij elkaar te brengenen het tekenwerk liefst gezamenlijk in ??n ruimte te latenplaatsvinden kan de doorlooptijd van dit voorbereidend werkenorm worden versneld. Op deze manier is de voorbereidingvan projecten van acht weken soms zelfs teruggebracht tot eenpaar dagen. De kwaliteit van het opgeleverde tekenwerk washoger, het plezier groter en de klant plukte de vruchten.ImplementatieNa vier jaar pionieren lijkt Lean Bouwen voor de branche genoegvoordelen te hebben. Dit heeft dan ook tot gevolg dat de inte-resse voor deze manier van werken snel toeneemt. Ook grotebedrijven als Dura Vermeer, Ballast Nedam en BAM hebben defilosofie omarmt en zijn druk bezig deze te implementeren inhun processen.2 De zogenoemde Lego Game is onderdeel van eenkadertraining Lean Bouwen3 Bij Lean Planning wordt meestal gewerkt met groteplanningsvellen op de muur, die vol worden geplaktmet gekleurde post-it briefjes liteRAtuuR1 Womack, J.P., Roos, D., Jones, D.T., The machine thatchanged the World. Free Press.2 www.leanbouwen.nl3
Reacties