62 interview Liefde voor het vak Johan GaljaardLief 4 2016 inter Kop artikel 4 2016 63 CV Vijf jaar lang was Johan Galjaard voorzitter van VNconstructeurs. Een functie die hem op het lijf geschreven is. Want met zijn aanstekelijke enthousi - asme is er welhaast geen betere ambassadeur voor het constructeursvak denkbaar. Die inzet toonde hij ook in diverse andere nevenactiviteiten en dat alles om het vak van constructeur verder te krijgen. Maar bovenal is Galjaard constructief ontwerper. Hij heeft inmiddels diverse spraakmakende ontwerpen op zijn naam staan. De verrassing was dan ook niet groot toen hij in 2014 werd verkozen tot construc - teur van het jaar. Er zijn er weinig die met nét zo veel enthousiasme en geestdrift over het constructeursvak kunnen praten als Johan Galjaard. En dan te bedenken dat hij eigenlijk helemaal geen construc - teur wilde worden. Als hij op de middelbare school moet kiezen voor een vervolgopleiding, gaat zijn voorkeur uit naar elektrotechniek. Maar hij laat zich afschrikken door de grote hoeveelheid wiskunde. Het wordt daarom zijn tweede keuze: Civiele Techniek op de TU in Delft. Grabowsky & Poort Galjaard studeert af bij professor Charles Vos op een onder - werp dat in feite nog steeds zijn aandacht krijgt: automatise - ring. Voor een afstudeerplek kan hij kiezen tussen Delta Marine Consultants, waar Vos directeur is, en Grabowsky & Poort. Beide bedrijven zijn relatief ver met automatisering. Na een goed gesprek met Dick van Dijk, kiest hij uiteindelijk voor de laatste. Hij kiest daarmee impliciet voor gebouwen in plaats van civiele constructies. Als afstudeeropdracht ontwikkelt hij een programma voor vlakke plaatvloeren dat tekensoftware koppelt aan rekensoftware. "Het was de tijd dat CAD/CAM sterk kwam opzetten. Grote aannemers hadden mainframes staan waarmee werd getekend. Ze waren op zoek naar moge - lijkheden om tekenprogramma's te koppelen aan reken-, bekis - tings- en wapeningsprogramma's. Nu, dertig jaar later, zijn we nog steeds met hetzelfde bezig. Uiteraard hebben we in de tussentijd heel veel bereikt maar het blijft een actueel onder - werp. Binnen ABT besteed ik er ook nog altijd tijd aan, want er 1 Johan Galjaard voor het Mauritshuis in Den Haagfoto: Frank van der Burg naam ir. Johan Galjaard MBA RO leeftijd 58 opleidingen TU Delft, Civiele Techniek, MBA Projectmanagement in de Bouw werkgevers Grabowsky & Poort, Arcadis, ABT nevenfuncties Voorzitter VNcon - structeurs, voorzitter Stufib, lid TGB Plenair, Voorzitter CUR-commissie Onderwaterbeton, Toetsingscommis - sie Constructeursregister, Examen - commissies PMSE/MSEng en HTI, beroepenveldcommissie HU Civiele Techniek, div. docentschappen4 2016 64 2 Delftse Poort in Rotterdamfoto: Shirley de Jong 3 Haagse Poort in Den Haagfoto: Eelco de Jong4 De Hoftoren in Den Haag volgen de Amsterdam Arena, de Hoftoren en het totale plan van de Resident in Den Haag. Niet de minste projecten, met stuk voor stuk een uitdagend constructief ontwerp. Galjaards verantwoordelijkheid wordt steeds groter. Opvallend is dat hij bij Grabowsky & Poort grotendeels het carrièrepad volgt van Dik-Gert Mans. Galjaard is constructeur van de projecten waar Mans projectleider is. Als Mans afdelingsdirecteur wordt, wordt Galjaard constructief ontwerper en het is Galjaard die Mans uiteindelijk opvolgt als afdelingsdirecteur. ABT Galjaard beleeft naar eigen zeggen een fantastische tijd bij Grabowsky & Poort, op dat moment een van de meest voor - aanstaande bureaus van Nederland. Toch waagt hij na twintig jaar de overstap naar ABT. "Ik stond op een punt waarop ik een keuze moest maken: verder gaan bij Arcadis (Grabowsky & Poort is in 1992 overgenomen door Heidemij wat later Arcadis wordt, red.), waar de situatie met name door schaal - vergroting sterk was veranderd, of op zoek gaan naar iets nieuws. Ik koos voor het laatste. Grabowsky & Poort was altijd een bureau geweest dat op techniek was georiënteerd. Maar doordat wij nu onderdeel waren van een grote organisatie, werden we van grote afstand bestuurd. Daar hadden we als management echt last van. Voor onszelf ging er ook steeds meer tijd en energie zitten in managementtaken. Onze kost - prijs bleef maar toenemen, ondanks de crisis. Inmiddels zijn we tien jaar verder en is Arcadis geen grote speler meer in de Nederlandse constructeurswereld. Het is een bureau met een internationale focus. Dat is natuurlijk hartstikke leuk voor is veel winst mee te behalen. Ik zeg altijd dat je elke activiteit die wordt herhaald, zou moeten automatiseren." Het afstuderen wil niet bepaald vlotten. Met een goede reden overigens. Want al snel blijkt dat er bij Grabowsky & Poort extra capaciteit nodig is voor constructeurswerk en Galjaard springt maar al te graag bij. Het afstuderen moet daardoor vooral in de avonduren gebeuren. Als hij in 1986 zijn diploma haalt, is hij al twee jaar aan het werk. Er volgt een tijd waarin hij een aantal spraakmakende projec - ten doet. Zijn eerste grote werk is de Delftse Poort in Rotter - dam, de hoogbouw van Nationale Nederlanden, gebouwd met een innovatieve hijsloods. Lang is het kantoor het hoogste van Nederland. Het eerste project waarvoor Galjaard zelf eindver - antwoordelijk is, is de Haagse Poort, het kantoor van Nationale Nederlanden dat over de Utrechtsebaan is gebouwd. Daarna foto: Frank van der Burg Constructeur van het jaar Mede door zijn inzet voor het vak is Galjaard in 2014 onderschei - den als constructeur van het jaar. Niet alleen zijn deskundigheid bij projecten werd geroemd, ook zijn brede inzet voor het constructeursvak sprak de jury aan. Hij ziet de onderscheiding vooral als een blijk van waardering en is er dan ook heel dank - baar voor. "Hoewel het niet veel voor me heeft veranderd ? ik stond toch al behoorlijk in de picture ? ben ik ongelooflijk vereerd dat ik in het rijtje sta met mensen als László Vákár en John Kraus. Dat zijn echt brijante constructeurs. We moeten wel oppassen dat het niet te veel een oeuvreprijs wordt. De onder - scheiding was en is bedoeld om mensen te prikkelen zich te onderscheiden en innovatief bezig te zijn. Daarom vind ik dat ook jongeren een kans moeten krijgen. Waarom niet een keer een constructeur die een fantastische dunne balkonplaat heeft ontworpen of een geweldige glasconstructie?" 2Lief 4 2016 inter 65 jonge ambitieuze werknemers, maar op dat moment sloot het minder goed aan bij mijn ambities. ABT was een uitstekend alternatief. Het bedrijf leek in feite erg op het oude Grabowsky & Poort: een bureau waarbij de directeuren/eigenaren zelf ook nog gewoon projecten doen. Mensen als Walter Spangenberg, Rob Nijsse en Frans van Herwijnen hebben altijd met beide benen in de vakwereld gestaan." Galjaard treedt bij ABT toe tot de sectorleiding constructies, samen met Gerard Doos en Walter Spangenberg. Die laatste zijn nu doorgestroomd tot de algemene directie. In 2012 trekt Galjaard zich terug uit het management. Er moet ruimte komen voor jonge mensen en hij wil meer tijd hebben voor projecten en nevenfuncties. "Ik was vanaf het moment dat ik afdelingsdirecteur werd bij Grabowsky & Poort, in 1996, bezig met managementtaken. Ik merkte dat dat een soort routine werd: weer een ronde functioneringsgesprekken, weer een discussie over de planning. Ik heb dat altijd met veel plezier gedaan hoor, maar was toch erg blij met de beslissing om meer tijd te krijgen voor andere zaken." Toegevoegde waarde Bij de oprichting in 2011 wordt Galjaard voorzitter van VNconstructeurs. Een tijdrovende functie, waarover duidelijke afspraken worden gemaakt met ABT. Echt moeizaam is dat niet want het vrijmaken van tijd voor nevenactiviteiten past binnen de filosofie van het bureau. "Er is binnen ABT altijd ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, innovaties en kennis - ontwikkeling. Zo zijn er op dit moment goede jonge mensen bezig met BIM, parametrisch ontwerpen, glasconstructies en 4 3Lief 4 2016 66 5 Hoofdkantoor Rabobank in Utrechtfoto: Michiel Verbeek opdrachtgever kan doen. Constructieadvies is geen commo - dity, geen doos spijkers die je zo goedkoop mogelijk wil inkopen. Uiteindelijk zijn we een urenfabriek, dus met de laagste prijs kies je voor de minste aandacht. In mijn tijd als voorzitter van VNconstructeurs heb ik opdrachtgevers veelvul - dig aangespoord niet mee te doen in het gevecht om de laagste prijs maar veel meer uit te gaan van de waarde die wij als constructeur toevoegen. Het is belangrijk te beseffen dat de kostprijs van een project voor een groot deel wordt bepaald in het voortraject. Met wat extra aandacht voor constructieadvies kun je voor een opdrachtgever miljoenen besparen." Galjaard noemt het Bestuurscentrum van Rabobank in Utrecht als voorbeeld waarbij die toegevoegde waarde heel duidelijk aan het licht is gekomen, met name ten aanzien van de bijbe - horende parkeergarage. "Na heel slim passen en meten kwamen we op het idee de parkeergarage naast, in plaats van onder de torens te plaatsen, waarvan in het oorspronkelijke ontwerp was uitgegaan. Hij moest daarmee weliswaar twee keer zo diep worden, vierlaags in plaats van tweelaags, maar het oppervlak kon veel kleiner. En toepassing van onderwater - beton was bij twee lagen toch al noodzakelijk. Het ging dus alleen om wat extra beton voor een iets dikkere vloer. Daar stond tegenover dat het aantal strekkende meter diep - wand veel kleiner was. Bovendien kon de ruimte in de parkeer - garage effectiever worden gebruikt door het ontbreken van een zware draagconstructie voor de toren. Ook logistiek waren er voordelen: er kon tegelijkertijd aan de parkeerkelder en aan de toren worden gebouwd. Al met al is er met deze oplossing veel geld bespaard. Uiteraard is dit maar een voorbeeld. Maar wat ik wil zeggen is dat deze oplossing er nooit was gekomen als wij in het voortraject niet voldoende budget en dus tijd hadden gehad. Maar krijg dat maar eens aan het verstand gepeuterd van opdrachtgevers. Gelukkig zijn er partijen die het wél goed begrijpen. Grote ontwikkelende aannemers bijvoorbeeld en particuliere opdrachtgevers. Maar de overheid niet en ook niet de opdrachtgevers die een projectmanager in de arm nemen. Die laatste groep lijkt er soms wel eens alleen maar op uit advi - seurs uit te knijpen. Dat ze zelf ook een hoop geld kosten, daar hoor je niemand over!" Toegevoegde waarde en prijsdruk zijn thema's die ook VNcon - structeurs veel bezighouden. "Het zijn niet alleen de opdracht - ultra-hogesterktebeton. Sinds kort hebben we enkele mensen zelfs helemaal vrij gemaakt voor dit soort werk. Dat is nodig om de vaart erin te houden en belangrijk voor de ontwikkeling van ons vak. We zijn hierdoor misschien een wat duurder bureau. Maar wij doen hiermee kennis op waarmee we toege - voegde waarde kunnen bieden voor opdrachtgevers. Wij kiezen dan ook bewust voor projecten waar we echt wat kunnen met die toegevoegde waarde. Projecten waarbij er puur op prijs wordt geselecteerd, zijn voor ons minder interessant. Selectie op prijs is in mijn ogen trouwens het domste wat een "Selectie op prijs is het domste wat een opdrachtgever kan doen" 5Lief 4 2016 inter 67 6 Rijksmuseum in Amsterdamfoto: Jane van Raaphorst / BAM Civiel culiere opdrachtgevers geldt dat het register nog te onbekend is. Daar moet volgens Galjaard het nodige aan worden gedaan. "Het begin van het register was veelbelovend: er is in relatief korte tijd een groot aantal registerontwerpers en -constructeurs geregis - treerd. Maar ik ben niet tevreden over hoe het zich nu ontwik - kelt. Als opdrachtgevers er niet in meegaan, zal het langzaam maar zeker een stille dood sterven. Dat zou echt een enorm gemiste kans zijn." Nevenactiviteiten Galjaard draagt in 2015 het voorzitterschap van VNconstruc - teurs over aan Paul Rijpstra van Pieters Bouwtechniek. Daarmee komt een einde aan een intensieve maar heel goede gevers die we als VNconstructeurs hiervan moeten overtuigen. Ook onze eigen achterban lijkt lang niet altijd in te zien dat prijs niet alles is. Dat je niet alleen maar moet proberen voor zo weinig mogelijk geld en dus zo weinig mogelijk tijd een project te doen. Maar bij de gemiddelde constructeur ontbreekt het vertrouwen dat ze goed kunnen uitleggen waarom een hogere prijs rechtvaardig is. Er moet echt iets veranderen aan die cultuur, want anders blijven de prijzen in een negatieve spiraal bewegen. Natuurlijk maken wij ons ook wel eens schuldig aan een te lage prijs, eerlijk is eerlijk. Vooral als we een project echt graag willen doen. Maar we zijn wel heel kritisch en proberen onze rug te rechten. En wat blijkt: het levert helemaal niet minder werk op. Je moet wel durven variëren in het soort werk dat je doet. Zo schuiven wij op richting infrastructuur en pakken we een onderwerp als aardbeving aan." Constructieve veiligheid De lage prijs heeft volgens Galjaard uiteindelijk een negatief effect op de constructieve veiligheid, net als versnippering van taken en verantwoordelijkheden. "Door die versnippering zijn de risico's enorm toegenomen. Op zichzelf zou die versnippering nog niet eens zo'n groot probleem zijn, als niet ook de controle zo achteruit was gehold. Er komen nauwelijks nog mensen op de bouw die inzicht hebben in constructieve zaken. Maar voor de veiligheid is het van wezenlijk belang dat iemand die controle op zich neemt, bijvoorbeeld de hoofdconstructeur van vroeger. Gelukkig gaat er de laatste jaren heel veel aandacht uit naar constructieve veiligheid. En al die aandacht is niet voor niets geweest. Het besef dat het de verkeerde kant op ging is aan het groeien, vooral onder grote bouwers. Bouwers zien namelijk als eerste wat er fout kan gaan. De komst van nieuwe, geïntegreerde contractvormen heeft ook een positief effect. Bij dergelijke contracten ontstaat er meer ruimte voor advies en controle." De inspanningen hebben geleid tot onder meer het 'Compen - dium constructieve veiligheid', de governance code 'Veiligheid in de bouw' en het Constructeursregister. Bij dat register heeft Galjaard mede aan de wieg gestaan, maar de resultaten vallen volgens hem nog een beetje tegen. "Mijn overtuiging is dat een opdrachtgever beter af is met een RC (Registerconstructeur) of een RO (Registerontwerper), zowel qua veiligheid als qua kosten. Maar nog altijd worden ze niet voorgeschreven. De overheid, zoals Rijkswaterstaat, ProRail en Rijksvastgoedbedrijf, zou hierin een veel prominentere rol moeten spelen. Deze organisaties zijn nota bene vertegenwoordigd in de stuurgroep van het register. Maar ze doen er niets mee. Dat terwijl het ze geen cent zou kosten. Maar de overheid vindt dat zij zich niet mag bemoeien met de keuze van adviseurs en dat kwaliteit de verantwoordelijk - heid van de markt is. 'We schrijven ook geen specifieke auto's voor', hoor je ze dan zeggen. Maar ze vergeten er dan wel bij te zeggen dat auto's wel verplicht APK worden gekeurd." Voor parti - "Het Rijksmuseum is misschien wel het mooiste project dat je als Nederlandse constructeur kunt doen" 6Lief 4 2016 68 7 Mauritshuisfoto: Ivo Hoekstra / Mauritshuis Den Haag8 Bourla Schouwburg in Antwerpen tijd bij de vereniging. "Het begin is gemaakt. We staan nu duidelijk op de kaart. Paul Rijpstra en zijn medebestuursgeno - ten hebben een schone taak de vereniging nog een stap verder te brengen." Zijn inspanningen voor VNconstructeurs staan niet op zich - zelf. Galjaard heeft zich altijd ingezet voor activiteiten buiten het vak. Dat ligt hem overduidelijk, onder meer omdat hij zo makkelijk communiceert. "Ik was nooit een briljante student. Theoretische vakken als mechanica en wiskunde lagen me niet echt goed. Eigenlijk ging ik pas bij de mondelinge tenta - mens goede cijfers halen. Ik heb altijd een brede belangstel - ling gehad. Dat maakt ook dat je in het ontwerpproces ziet wat er speelt voor architect, opdrachtgever en installatieadvi - seur. En dat je op gelijk niveau kunt communiceren. Juist door die brede blik kom je verder in je vak. Daar heb ik eigenlijk al vanaf het begin van mijn loopbaan energie in gestoken. Al heel jong werd ik lid van Stuvo (samen met Stupré overgegaan in Stufib, red.). Dat werd ook gestimuleerd door hoogleraren uit die tijd: Hogeslag, Bruggeling en Vos. En ik ben al snel begonnen met het doen van commissie - werk. Ik heb dat altijd heel belangrijk gevonden. Aan de ene kant zie ik het als een maatschappelijke plicht. Door op deze manier kennis te delen, gaan ontwikkelingen in het vakge - bied veel sneller. Een goed voorbeeld is zelfverdichtend beton. Er is geen land waar dat product zo snel is uitgerold in de prefab industrie als Nederland. En dat was alleen mogelijk door kennis te delen. Aan de andere kant leer je ook ontzet - Multidisciplinair ABT zit momenteel in een transformatiefase. Meer en meer zal er worden gewerkt met multidisciplinaire teams. Naast de afdeling constructies heeft ABT ook een afdeling bouwkunde, installaties en bouwfysica. Van afdelingen voor elke vakdiscipline, gaat het nu naar teamkamers waarin alle disciplines samenwerken aan hetzelfde project. Om die reden wordt het kantoor in Velp momenteel verbouwd. Dat betekent dat mensen afscheid moeten nemen van hun eigen werkplek. "Aanvankelijk leverde dat nog wel wat gemop - per op, vooral bij modelleurs en tekenaars. Maar gaandeweg gaat iedereen inzien wat de voordelen zijn. Een mooi voorbeeld daarvan is CineMec in Nijmegen. De tijdsdruk waaronder we dat project moesten realiseren was enorm ? de opleverdatum was bikkelhard vanwege de première van de film 'Spectre'. We hebben er met alle disciplines keihard aan gewerkt. Iedereen maakte gebruik van één en hetzelfde model. En doordat mensen fysiek bij elkaar zaten, werden oplossingen veel sneller gevonden. In plaats van het heen en weer sturen van tekeningen, ging de installatieadviseur nu met de constructeur om de tafel zitten om er samen uit te komen. Het resultaat was fantastisch. Zo heeft iedereen het ervaren. Ik heb werkelijk waar nog nooit in een team gezeten met zo veel enthousi - asme en zo veel energie." Deze integrale aanpak is volgens Galjaard noodzakelijk. Projecten waar ABT alleen nog het constructieadvies doet, worden steeds schaarser. De constructieafdeling is dan ook aan het krimpen, terwijl de andere disciplines juist groeien. 7 8Lief 4 2016 inter 69 opleiding ben ik een betere constructeur geworden. Ik zat in een groep met aannemers, projectmanagers, opdrachtgevers en leerde veel over hoe je projecten organiseert en hoe je je als constructeur staande kunt houden." Toekomst Nadat hij zich uit het management van ABT heeft teruggetrok - ken en gestopt is als voorzitter van VNconstructeurs, neemt Galjaard zich voor het wat nevenactiviteiten betreft rustiger aan te doen. Hoewel dat niet helemaal lukt, krijgt hij wel duidelijk meer tijd voor zijn grootste liefde: het doen van projecten. Hij is van veel markten thuis, ook in het constructievak, maar je ziet door de jaren heen wel een voorkeur ontstaan voor histori - sche gebouwen en dat het liefst gecombineerd met ondergronds bouwen. "Ik vind het fantastisch om te kunnen helpen een gebouw een tweede leven te geven. Als een van mijn hoogte - punten beschouw ik het binnenhalen van het Rijksmuseum, toen in dienst van Arcadis. Helaas heb ik dat project niet kunnen afronden, omdat ik in die periode de overstap maakte naar ABT. Dat heeft overigens nog wel meegespeeld bij de beslissing destijds. Want het Rijksmuseum is misschien wel het mooiste project dat je als Nederlandse constructeur ooit zou kunnen doen. Gelukkig volgden er nog meer boeiende bestaande bouwwerken zoals het Mauritshuis, en op dit moment de Bourla Schouwburg in Antwerpen." Van dit soort projecten hoopt hij er nog vele te doen. Ook zou hij graag zien dat er in Nederland weer wat spectaculairder wordt ontworpen. "Het mooiste zijn de projecten waarbij je als ontwerper vrijheid hebt en een stempel kunt drukken op het eindresultaat. Helaas zien we momenteel nog te veel rechttoe-rechtaanprojecten met een kolommetje, een balkje en een vloerplaat of een spreek - woordelijke plank over de sloot. Dat is het resultaat van een ver doorgevoerde zuinigheid. Ik zou nog wel eens een project willen doen met een grote hoeveelheid voorspanning bijvoor - beeld of een prachtige getuide constructie. Kijk naar gebouwen op het terrein van de TU Delft ? de aula of het faculteitsgebouw van Civiele Techniek. Stuk voor stuk prachtige en goed door - dachte constructies. Doen we niet meer. Dat mis ik wel een beetje. Ik heb me veel voor de vakwereld ingezet maar zou nu nog wel wat spectaculairs willen ontwerpen. Dat is en blijft mijn grote passie. Ik kan er echt van genieten om al schetsend met een architect tot een goed ontwerp te komen of om na een ruzie met een aannemer toch samen die ene ideale oplossing te bedenken. Er is niets zo leuk dat iets wat ontstaat in hoofden van mensen via een heel proces uiteindelijk daadwerkelijk wordt gebouwd. Dat geeft een enorme voldoening." Want, zoals Galjaard bij elke presentatie van VNconstructeurs begon: "Construeren is een geweldig vak!" ? Jacques Linssen tend veel in die commissies. Je doet er kennis op, hoort hoe anderen tegen zaken aankijken en bouwt bovendien een groot netwerk op. Dat laatste kan weer goed van pas komen als je eens wat specialistische kennis nodig hebt. Natuurlijk kosten dit soort nevenactiviteiten tijd, ook vrije tijd. Niet iedereen heeft dat ervoor over, zeker tegenwoordig niet. Het lijkt alsof in de generatie na ons de bereidheid ook in de avonduren tijd in je werk te steken veel minder is geworden. Er bestaat bij hen meer de behoefte aan vrije tijd en aandacht voor het gezinsleven, vaak omdat beide partners werken. Maar het tij lijkt nu overigens te keren. Ik zie weer heel veel jonge 30'ers die bijvoorbeeld lezingen geven of aanwezig zijn bij Stufib-vergaderingen." Galjaard steekt ook tijd in studies en cursussen. Zo volgt hij in de jaren negentig een MBA-opleiding projectmanagement. "Ik deed dat niet met als doel projectdirecteur of projectmanager te worden. Maar ik wilde mijn blikveld verbreden. Dankzij die "Als opdrachtgevers er niet in meegaan, zal het Constructeurs - register langzaam maar zeker een stille dood sterven"Lief 4 2016