Één project, verschillende bouwsystemen Gemêleerd pallet aan bouwsystemen in het Bajeskwartier 1 Bouw Bajeskwartier in vogelvlucht, 2023 (foto: Bajeskwartier Amsterdam / Topview Fotografie) 1 16? CEMENT 8 2024 De Bijlmerbajes krijgt een nieuw leven: in vier clusters (Kennis, Design, Centraal en Amstel) worden diverse gebouwen ge- transformeerd en er worden nieuwe gebouwen gerealiseerd. In het masterplan is een visie op circulair bouwen en ontwerpen geformuleerd. Het vrijkomende puin is hergebruikt met name voor terreinverhardingen en ? ophogingen. Ook diverse elementen zijn hergebruikt, waaronder celdeuren (in picknicktafels en bruggen) en tralies (in pergola's en hekwer- ken). Om dit te faciliteren is een oogststrate- gie opgesteld. Voor nieuwe materialen is gestreefd naar een zo laag mogelijke milieu- impact. Basisopzet draagstructuren De circulaire ambitie komt tot uiting in het behoud van enkele gebouwen: het hoofdge- bouw, de kerk en de vrouwentoren ('Groene toren'). Daarnaast is in het masterplan inge- zet op houtbouw voor twee woongebouwen in het Design Cluster: The Stern (gebouw B) en The Cardinal (gebouw C). Hout is een her- nieuwbaar materiaal en functioneert in feite als CO?-opslagplaats. De overige zeven woongebouwen, gele- gen in het Centraal Cluster en het Amstel Cluster, zijn ontworpen met een betonnen draagstructuur. Dankzij uitkragingen en verspringingen is die structuur relatief com - plex. Om hierop te kunnen anticiperen, is in het constructief ontwerp van deze torens uitgegaan van in-situ wanden met breed - plaatvloeren. Wijziging bouwsystemen Na afronding van het definitief ontwerp is op verzoek van de aannemers besloten om voor twee woontorens, The Starling (gebouw D) en The Jay (gebouw H) het bouwsysteem te wijzigen. Beide wijzigingen hebben tot een kortere ruwbouwtijd geleid. The Jay? Voor The Jay is de ter plaatse ge- storte, monoliete constructie omgezet naar prefab beton. Dit in verband met de heldere en repeterende structuur. Het maakte een hogere bouwsnelheid mogelijk, met een vier maanden kortere bouwtijd tot gevolg. Daar- naast was het in prefab mogelijk de gevel als sandwichelement in zijn geheel te monteren en steigerloos te bouwen. De bouwplaats veranderde in een assemblageplaats, met alle voordelen van dien. Ook de hoeveelheid personeel werd hiermee beperkt. De omzetting vond plaats voor de start van het uitvoeringsgereed ontwerp. De inde- ling van de prefab elementen is zorgvuldig ingepast en er moesten koppelingen tussen IR. RONALD WENTING RO Senior Adviseur Constructies ABT ING. JEROEN VAN DRIEL RO Projectleider BAM A&Eauteurs De keuzes voor de bouwsystemen voor het Bajeskwartier in Amsterdam hebben elk hun eigen achtergrond. Ze komen deels voort uit het masterplan, deels uit de inzichten van de uitvoerende partijen gedurende het proces. CEMENT 8 2024 ?17 de elementen worden ontworpen. Daarbij moest rekening worden gehouden met het krachtenspel uit de hoofdberekening, het borgen van samenhang en uitvoeringstech - nische aspecten, zoals het maximale hijsge- wicht. Speciale aandacht is besteed aan de uitwerking van de stabiliteitswanden en de uitkraging ter plaatse van de hoofdentree. Meer over het constructieve ontwerp van The Jay staat in het artikel 'Van in-situ naar prefab', elders in dit nummer. Naast de technische omzetting moes - ten ook procesmatige afspraken worden gemaakt over de rolverdeling en verantwoor - delijkheden van de betrokken constructeurs. Zeker op het gebied van de samenhang was het risico dat er zaken tussen wal en schip zouden vallen. Het prefab beton is ingekocht volgens categorie 3 en 4, conform bijlage VIII van KIWA Criteria 73/07 (31 maart 2017). Hierdoor was een extra deelconstructeur nodig om de samenhang te bewaken. Van de hoofdconstructeur wordt hierbij slechts een meer toetsende rol verwacht. De ervaring leert dat dit vaak meer tijd vergt dan in eer - ste instantie wordt ingeschat. The Starling? Voor The Starling (gebouw D) is na afronding van het definitief ontwerp met de aannemer een turnkey realisatie- overeenkomst gesloten. De aannemer had voor de realisatie van de constructie een voorkeur voor tunnelgietbouw, mede in ver- band met de identieke beukmaten. De keuze voor tunnelgietbouw is kos- tentechnisch vaak interessant, omdat de bouwtijd in de ruwbouw korter wordt. De haalbaarheid is onderzocht, waarbij is geke- ken naar de routing van de tunnelbekisting, de beukmaten, de benodigde installatietech - nische voorzieningen en de bouwtijd. Het oorspronkelijke constructief ontwerp is uit- eindelijk een-op-een overgenomen. Meer over het constructieve ontwerp van The Starling staat in het artikel 'Tunnel - gietbouw in het Bajeskwartier', elders in dit nummer. Ook voor dit project zijn procesmatige afspraken gemaakt voor de uitwerking en de rolverdeling tussen de betrokken partijen. Aandachtspunten bouwsystemen Bij de wanden en breedplaatvloeren is veel ondersteunings- en bekistingmaterieel nodig. Ook is er veel personeel nodig op de bouw - plaats. Het bouwtempo ligt wat lager dan bij tunnelgietbouw en prefab beton. Voor tunnelgietbouw geldt als belang - rijke voorwaarde een hoog repetitie-effect, zodat de tunnelbekisting niet keer op keer hoeft te worden aangepast. In verband met de veiligheid moet de tunnelbekisting kun - nen worden uitgehesen boven het bouwter- rein, voordat deze naar de bovenliggende verdieping wordt verplaatst. Verder is het van belang dat de tunnelgietbouwploeg een ingespeeld team is, samen met de installa - teurs. Dagelijks wordt de tunnel doorgetrok - ken en volgestort, waarbij de installaties, wapening en overige instortvoorzieningen zijn aangebracht voordat het beton wordt gestort. Dagelijks komt er groot transport aan op de bouw met betonstaal en installa - ties in de vloeren. En aan het einde van de dag arriveren de betonmixers voor het vul - len van de tunnelbekisting. Bij prefab betonbouw is het mogelijk op een kleinere bouwlocatie te werken dan bij tunnelgietbouw. Er is alleen lokaal een hijszone nodig om de elementen naar boven te hijsen. Ook bij deze bouwmethode is veel groot transport op de bouwplaats nodig om alle prefab elementen op juiste locatie te krijgen. Bij The Jay varieert het gewicht van een prefab-sandwichelement tussen de 10 en 15 ton, waardoor er veelal maar twee ele- menten op een vrachtwagen kunnen worden getransporteerd. Voor twee woontorens is op verzoek van de aannemers het bouwsysteem gewijzigd 18? CEMENT 8 2024