24 Parametrisch ontwerpen over de grens Loopt de bouw in Nederland achter? Parametrisch ontwerpen deed al zo'n vijftien jaar geleden zijn intrede in de bouw. Maar gek genoeg had vijf jaar geleden nog steeds bijna geen enkele partij in de bouw interesse om met ons samen te werken op dit gebied. Niemand zag er het voordeel van in, op een paar specialisten na. Het was vooral BIM dat de aandacht trok. Maar de laatste twee jaar is daar het een en ander aan veranderd. Sterker nog, als je de snelheid van ontwikke- ling op dit gebied vergelijkt met andere industrieën, blijkt de bouw het nog niet zo slecht te doen. Inte - gendeel zelfs. Op bepaalde fronten, zoals 3D-printen zou je kunnen stel- len dat de bouw zelfs meer durft dan andere industrieën. Zoek maar eens een echt 3D-geprint onderdeel in een auto, toch een industrie waar de bouw vaak tegenop kijkt qua ontwik - kelingen. Verder dan het printen van wat cosmetische onderdelen komen ze daar nog niet, terwijl in de bouw hele constructies worden geprint. Er zijn bedrijven in de bouw die honder - den productgroepen maken, uniek voor elk project, met moderne print-, frees- en lastechnieken, zowel met beton als andere materialen. Een ander voorbeeld van hoe goed de bouw het eigenlijk doet, is logistiek. Prefab-betonfabrieken (foto 1) zijn vaak moderne logistieke centra, die niet onder hoeven te doen voor logis - tieke centra uit andere industrieën. Het grote verschil is dat het in de bouw, en zeker in de betonindustrie, vaak om bulkmaterialen gaat, waar - door fabrieken iets minder schoon ogen. Maar qua innovatie en automa - tisering lopen ze zeker niet achter. En opvallend: ook in andere indus- trieën hoor je vaak de klacht dat het daar (te) langzaam gaat. Verschillen met het buitenland? Ook als je de ontwikkelingen in Nederland vergelijkt met het buiten- land blijkt dat we het gemiddeld genomen nog niet zo slecht doen. Er zijn weliswaar koplopers in het bui- tenland die stappen naar bijvoor - beeld machine-learning aan het maken zijn. Maar het is sterk de vraag of dit niet vooral een 'hype' is en of de verhalen wel kloppen. Er zullen vast en zeker nuttige ontwik - kelingen tussen zitten, maar slechts een deel is daadwerkelijk bruikbaar in onze bouwprojecten. In die zin is er veel vergelijkbaar met de gouden bergen die ons door de komst van BIM werden beloofd. BIM zou alle problemen de wereld uit helpen. Inmiddels heeft iedereen wel ervaren dat dat niet is gelukt. Toch is de stap die we met BIM hebben gemaakt, of eigenlijk nog aan het maken zijn, een heel nuttige, met talloze voordelen. Maar er zijn nieu- we stappen nodig om de overgeble - ven problemen op te lossen. Parame - trisch ontwerpen is een van deze stappen. Parametrisch ontwerpen Nederland pakt de adoptie van para- metrisch ontwerpen erg voortvarend op ten opzichte van het buitenland. Buiten Nederland zijn er de specialis- tische groepjes van 'computational designers' bij ingenieursbureaus. Zij beschouwen parametrisch ontwer - Vaak hoor je dat ontwikkelingen in de bouw bijzonder traag gaan, zeker in vergelijking met andere industrieën. Geldt dat ook voor parametrisch ontwerpen? En hoe zit dat ten opzichte van het buitenland? 1 dr.ir. Jeroen Coenders White Lioness technologies opinie Parametrisch ontwerpen over de grens 6 2018 25 specifieke situatie, of gebouwd zijn op archaïsche software of database- systemen. De kracht van een echt parametrisch model moet ook hier gaan gelden. Ook voor scenario's waarvoor veel computerkracht nodig is, is gebruik op een laptop vaak niet toereikend. Denk aan alternatievenstudies waar - bij duizenden opties automatisch worden doorgerekend op basis van een parametrisch model. Zeker als die optimalisatie wordt geautomati- seerd en alternatieven ook nog eens worden gevisualiseerd. Ook hier helpen nieuwe platformen, doordat ze over meerdere computers heen kunnen schalen. Hierdoor is de auto - matisering eenvoudiger, goedkoper en ook nog eens veel sneller. Een andere ontwikkeling is parame - trische dataverwerking op basis van sensor-inputs. Hoe mooi zou het zijn als u zelf uw dataverwerking para- metrisch kan definiëren, terwijl de data binnenstroomt uit honderden sensoren in het veld, bijvoorbeeld bij monitoringsprojecten? Geen black boxes meer maar zelf aan de knop - pen zitten en bepalen hoe de data wordt verwerkt. Morgen beginnen Zoals u ziet, zijn er volop mogelijk- heden in ons vak waarmee we nog succesvoller kunnen worden. Op het gebied van parametrisch ontwerpen worden de eerste stappen gezet. Maar er is durf voor nodig om ver - volgstappen te zetten en de techno - logie te adopteren, waarbij we ook van andere industrieën kunnen leren. U zou morgen kunnen beginnen! ? pen echter nog als een specialisme. In Nederland zijn we verder. Hier is het besef doorgedrongen dat we uit - eindelijk allemaal parametrisch gaan ontwerpen. Het is ook voor iedereen toegankelijk. In die zin is het te vergelijken met het gebruik van spreadsheets. Para- metrische tools zijn niet veel moeilij- ker. Ingenieurs worden op grote schaal getraind en de meesten pak - ken het, na een kleine opstartcursus of workshop, met een gezonde dosis enthousiasme en wat hulp van het internet zo op. Informatiemanagement? Je bedoelt de netwerkschijf? Er zijn echter nog genoeg zaken te noemen waarbij we wél achterlopen op andere industrieën. Een duidelijk voorbeeld is de manier waarop met informatie wordt omgegaan. Het gaat vaak om waardevolle informatie van klanten, misschien wel informa- tie die vertelt hoe een terrorist een gebouw kan laten instorten (lees: constructieve berekening). Hoe wij in de bouw met deze informatie omgaan, is in andere industrieën ondenkbaar. Het risico is enorm. Denk aan een stagiair die door een te laag stagecijfer als wraak de net - werkschijf met alle projectinformatie wist. De afhankelijkheid van de back- up door de systeembeheerder is enorm. Maar hoe oud is de meest recente back-up? In andere industrieën worden docu- ment- of informatiemanagementsys- temen gebruikt die veel veiliger zijn. Mensen hebben daarbij toegang tot een 'need-to-know'-basis. Bovendien kan met die systemen veel meerwaar - de voor klanten worden gegenereerd. Dat leidt tot meer tevredenheid bij klanten, hogere omzetten en winst - gevendheid. Die voordelen laten we in de bouw nog massaal liggen. Customer journey Wat je met goed informatiemanage - ment kunt doen, wordt concreet als u eens kijkt in uw privésituatie. Denk eens aan het laatste product dat u hebt besteld. Eenvoudige bestelpro - cedure, veel duidelijke communica- tie over de voortgang en een leve - ring wanneer u dat uitkomt, mis- schien zelfs op zondag. Zonder dat u het hebt gemerkt, hebt u een 'customer journey' ervaren met een tevreden gevoel als resultaat. Maar 'klantbeleving' en 'customer journey', dat zijn toch 'vieze termen' waar we in onze industrie niet aan doen? Misschien moeten we hier toch nog maar eens over gaan nadenken. Online platformen en configuratoren Ook op het gebied van parametrisch ontwerpen moet goed worden nagedacht over informatiemanage - ment. Zo levert het veel voordelen op de parametrische modellen te verhuizen naar een online omge - ving. Met Grasshopper en Dynamo kan veel worden geautomatiseerd maar als de software op een laptop draait, is het niet mogelijk andere mensen (collega's of klanten) toe - gang te geven tot de uitkomsten. Online systemen (figuur 2) zijn altijd beschikbaar en als ze ook nog een keer webbased zijn, heb je zelfs alleen maar een webbrowser nodig om toegang te krijgen tot de model- len. Hoe mooi zou het zijn als uw klant zelf met de parameters van een model kan spelen om uit te vinden welke resultaten voor hem het meest gunstig zijn? Technologisch kan het al, de bouw moet dit voordeel nog gaan benutten. In andere industrieën, ook in de bouwproducten-markt, zie je steeds meer gebruik van online (of offline) configuratoren: software waarmee je parametrisch een product genereert en bestelt (en produceert). Overi- gens is het nadeel van deze configu- ratoren echter dat ze vaak 'nep' zijn. Ze leveren alleen plaatjes en geen 3D-informatie, zijn heel beperkt qua logica of heel duur om te onderhou- den. Dit komt doordat ze alleen geprogrammeerd zijn voor die 1 Prefab-betonfabrieken zijn vaak moderne logistieke centra, die niet onder hoeven te doen voor logistieke centra uit andere industrieën foto: Serge Ligtenberg / Voorbij Prefab2 Voorbeeld van een online configurator met twee configuraties 2 Parametrisch ontwerpen over de grens6 2018