C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbouw"Sterk in beton" is de slagzin vanFurnibo. Sinds het begin ruimtien jaar geleden heeft het bedrijfdie belofte meer dan eens kunnenwaarmaken. Furnibo was en isactief in verschillende markten? waterzuiveringswerken, parkeer-garages, kelders, brug- en tunnel-werken, industriecomplexen ? enzoekt nog altijd nieuwe uitdagin-gen. Een bijzondere opdrachtgeveris Plopsaland, het themapark rondkindervriend Kabouter Plop. Hier-voor zijn inmiddels tal van attrac-ties ontwikkeld en binnenkort zalzelfs een heus kasteel worden op-getrokken. Het in betonbouw ge-specialiseerde bedrijf heeft dusduidelijk bestaansrecht.Een vast onderkomen bezat mentot voor kort nog niet. Na een be-scheiden start in Veurne werd eentijd gewerkt vanuit de eigenwoning van Bernard Joye, op heteind gecombineerd met een eldersgehuurde loods. Joye speelde langmet het idee een nieuwe vestigingop te richten, groot genoeg voor alzijn ambities. Dat pand moest eengebouw worden met strakke lijnenen vormen. En natuurlijk uitge-voerd in beton, want dat materiaalis tot op de dag van vandaag zijngrote passie. Met een gewoon be-tonconcept was dat evenwel nietmogelijk. Met zelfverdichtendbeton ? specifiek rheodynamischbeton ? kon dit alles wel.A r c h i t e c t o n i s c h o n t w e r pDe vestigingskeuze viel op eennieuw te ontwikkelen bedrijventer-rein in Veurne pal naast de E40,de snelweg vanuit Brussel naarhet Franse Calais. Voor de realisa-tie van Joye's idee?n werden deontwerpers van Buro II uit Roese-lare ingeschakeld.Het bouwprogramma omvatte:? een loods (ca. 1600 m2);? vrije gronden voor de opslag vanbouwmaterialen in de openlucht (1 hectare);? een kantoorgebouw(ca. 470 m2).De loods en het kantoorgebouwwerden aan de oostzijde van delocatie ingeplant; een 2,8 m hoge,ter plaatse gestorte betonwandomkadert het opslagterrein aan dewestzijde (fig. 3). De ervaringenopgedaan bij de uitvoering vandeze wand, kwamen nadien bij debouw van het kantoorpand goedvan pas.LoodsDe loods (afm. l x b x h = 65 x 24 x8 m3) kon dankzij het tot het uiter-ste doorgezette gebruik van prefabelementen in korte tijd worden op-getrokken (fig. 4). Een bijzonder-heid is dat de wandelementen opde begane grond aan de binnen-zijde van de kolommen zijn ge-plaatst. Dit gegeven doorbreekt hetbij bedrijfshallen zo gebruikelijkeen saaie `dichte dozen'-patroon engeeft het gebouw een zekere gele-ding (foto 5). Bijkomend voordeelis een vlakke binnenzijde van deloods, wat een effici?nter gebruikvan de ruimte mogelijk maakt.Het dak rust op trapeziumvormigebetonbalken (vrije overspanningNieuw bedrijfspand Furnibo staalkaart van mogelijkheden zelfverdichtend betonSterk in betonLaten zien waar je goed in bent. Dat was wat Bernard Joye, directeur/eigenaarvan het bouwbedrijf Furnibo uit Veurne, in het uiterste West-Vlaanderen, metzijn nieuwe behuizing wilde bereiken. Zijn opslagloods liet hij neerzetten inprefab beton. Voor zijn kantoor koos hij een uitvoering in ter plaatste gestortschoon beton, waarbij hij op grote schaal zelfverdichtend beton toepaste(foto's 1 en 2). Het resultaat mag inderdaad worden gezien, maar de wegernaar toe kostte heel wat slapeloze nachten.cement 2004 3461,2 | Een minimalistischekubus met gaten; elkegevel is andersfoto's: Kris VandammeC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUtiliteitsbouwvan 24 m), met als resultaat eeneenvoudige natuurlijke afwate-ring.KantoorgebouwDe opdracht was heel simpel:ontwerp een minimalistischekubus met gaten. Het kantoorge-bouw kreeg daarom een vierkantgrondplan (13 x 13 m2) en bevatdrie kantoorniveaus, die zijn opge-maakt als `open-planruimtes' metper niveau een afgesloten ruimte(fig. 6). Het dakniveau wordt alseen soort `buitenkamer' omhulddoor 3,5 m hoge wanden en kanlater dienen voor uitbreiding. Inalle gevels (16,5 m hoog) zijngrotere en kleinere sparingen ont-worpen, die soms zelfs de gehelegevel `overspannen'.De verticale binnen- en buiten-wanden zijn volledig in ter plaatsegestort, zelfverdichtend beton uit-gevoerd, dat bewust zichtbaar isgelaten. Ook de trappenkern en devloeren zijn in ter plaatse gestortbeton uitgevoerd. Bij de vormingvan het basisconcept is rekeninggehouden met de mogelijkhedenvan zelfverdichtend beton. Ont-werpbeslissingen aangaande ope-ningen, stabiliteit en detailleringzijn een rechtstreeks gevolg van dekarakteristieke kenmerken van hetmateriaal. Zo is een horizontaalstrookvenster precies op een stort-naad ontworpen; het zelfverdich-tend beton kon toch gemakkelijkonder de bekisting van de gevel-opening door lopen. Gevelskunnen brede openingen bevattendoor de gevelmassa van de boven-liggende verdieping als balk te ge-bruiken. Veel hoeken zijn verderzonder vellingkanten (scherp !)uitgevoerd (foto 7).Alle gevelopeningen zijn logischbepaald: een brede strookopeningin de noordgevel, waar de werk-plekken zijn gesitueerd; gesloten-heid naar de zuidzijde, uitgezon-derd op de begane grond waarzich de entree bevindt. Boven deze`entreegevel' is een `vide in buiten-lucht' gecre?erd; deze glazen `bin-nengevel' geeft een uitzicht op debinnenzijde van de betonnen bui-tenschil, die dienst doet als be-scherming tegen het zuiderlicht(fig. 8).Het programma (receptie, kanto-ren, ontvangst-/vergaderruimte,enz.) is gespreid over de verdie-pingen, waarbij de trappenkernomringd is door verschillendefuncties: sanitair, kopieerlokaalen dergelijke. Op deze manier isde kern steeds als vrijstaandelement in de ruimte geaccentu-eerd (foto 9). Het interieur is be-naderd als een leefruimte. Dewerkomgeving is `verhuiselijkt':een betere werkomgeving en eenaangename ruimte om klanten teontvangen vereenvoudigen decommunicatie binnen het bedrijf.Dit alles impliceert een neutraleof minimale architectuur (foto10). Ter stimulering van het on-derlinge contact tussen de verdie-cement 2004 3 474 |Dwarsdoorsnede prefabloods3 | Terreinindelingschaal0 50M25opslagterreinloodswaterpartijkantoorIV/130/35/BP=0.00doorsnede A-A8100810024000C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbouwpingen zijn binnen- en buitenvi-des gecre?erd.L e e r m o m e n t e nFurnibo profileert zich graag alsinnoverend en ondernemendbedrijf. De bouw van het eigenpand werd dan ook als een echtproefproject beschouwd om in detoekomst meer zelfnivellerend enzelfverdichtend beton te kunnengaan gebruiken. Het eigen pandals proefproject zien, houdtevenwel ook een zeker risico in:elke onvolkomenheid in de uit-voering wordt de maker ervanaangerekend. De druk om goed tepresteren was dan ook constantvoelbaar en bezorgde de verant-woordelijken veel hoofdbrekens.De wanden zijn in drie lagen van5,5 m hoog uitgevoerd (sterkte-klasse C30/37; milieuklasse 2B).De stortvoeg is geprofileerd uitge-voerd; daartoe is een trapezium-vormige sponninglat op de bekis-ting aangebracht (`zwaluwstaart').Gestort werd tot 1 ? 2 cm bovenhet theoretisch voegniveau, aan-gezien zelfverdichtend beton alsgevolg van ontluchting nog enigs-zins inzakt. Overigens is het bijzelfverdichtend beton uiterst be-langrijk dat v??raf de juiste hoe-veelheid te verwerken speciewordt ingeschat. Nabestellinglevert onherroepelijk ongewenstekleurverschillen en stortnadenop.Allereerst zijn per laag in ??ngang de vier buitenwanden (d =220 mm) gestort (foto 11); daar-voor werden tegelijkertijd 1 ? 2betonpompen ingezet (stortsnel-heid 2 m/h). Ontkist werd na72 uur. Als nabehandeling werdcement 2004 3486 |Tweede verdieping metdakterras5 | Gelede gevel met gladdegevelelementenAdakterrasC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUtiliteitsbouwcuring compound op de opper-vlakken gespoten.Aansluitend is isolatie (d =50 mm) aangebracht, waarna debinnenwanden (d = 150 mm)konden worden vervaardigd (foto12). Daarbij is gebruik gemaaktvan dezelfde centerpennen als inde buitenwand. Tijdens hetstorten zijn continu speciedruk-metingen verricht.ZwartkleuringVolgend uit de wandafmetingenen eigenschappen van het zelfver-dichtend beton is vanwege stijf-heidseisen een stalen bekistingingezet (plaatafmeting 2400 x2750 mm2). Na het ontkisten vande eerste wanden was evenweleen hinderlijke zwartkleuringzichtbaar op het betonoppervlak.Gecombineerd onderzoek aan deRijksuniversiteit van Gent en deHogeschool van Oostende, brachtuiteindelijk de oorzaak aan hetlicht: op de bekistingswand waskoolstof aanwezig en dat was eenreactie aangegaan met het in debetonspecie aanwezige vliegas.Bij de nadien te storten wandendeed het probleem zich nauwe-lijks meer voor, doordat het groot-ste deel van de koolstof inmiddelsvan de bekistingswand verdwe-nen was. De zwarte kleur is doorschuren verwijderd; naderhand isals bescherming een hydrofobeer-laag eroverheen aangebracht (foto13). Ook de overige wandenkregen nadien een dergelijke hy-drofobe behandeling (foto 14).AanbevelingenOm een goed oppervlakteresultaatte verkrijgen moet veel aandachtworden besteed aan de conditievan de bekistingswanden. Nagebruik moeten deze telkens goedmet tinner worden schoonge-maakt en afgeschuurd, en daarnamet een speciale bekistingsoliezorgvuldig worden ingeolied.Ook moet de bovenkant van de be-kisting na storten goed worden af-gedekt. Zelfs kleine hoeveelhedenregen hebben vervuiling (zand-strepen) tot gevolg.T e n s l o t t eArchitectuur wordt meer en meerals legitiem middel beschouwd bijhet uitdragen van de identiteit vaneen bedrijf. Het nieuwe pand vanFurnibo is hiervan een goed voor-beeld. Het straalt een zekereambitie uit en laat tevens zienwaar de bewoners sterk in zijn.cement 2004 3 49videentree7 | Zelfverdichtend beton maakt strakke detaillering met scherpehoeken mogelijk8 |Dwarsdoorsnede over trappenhuis9 |Sober interieur van het trappenhuisC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbouwDoor het onderscheidend vermo-gen ten opzichte van het doorsneebedrijfspand worden die mogelijk-heden nog eens duidelijk zicht-baar. Het project werd reeds be-kroond door het blad `Trends' als??n van de mooiste bedrijfsgebou-wen. Henk WapperomProjectgegevensopdrachtgever:Furnibo BVBA, Veurnearchitect:Buro II bvba, Roeselare, Lorenzo Kemelstabiliteit:Bureau SCES, ir. D. Stael, Bruggehoofdaannemer ruwbouw:Bouwbedrijf Furnibo, Veurneinrichting:Buro Interior bvba, Roeselareleverancier prefab beton loods:Valcke Prefab Beton, Ieperleverancier bekisting:Cometal, Opglabbeekleverancier betonspecie:Firma Tanghe, Ichtegembetontechnologie:Degussa/Master Builderscement 2004 35010 | Minimale architectuurook in het bureel11 | Bekisting voor debovenste buitenwandstaat gestelduitvoeringsfoto's: Furnibo12 | Aanbrengen isolatie aande binnenzijde13 | Reparatiewerkzaam-heden aan het opper-vlak14 | Hydrofobe afwerkingvan het oppervlak