themaVerbeteren aardbevingsbestendigheid2201532themaVerbeterenaardbevings-bestendigheid1Niet-conventionele maatregelen voor gemetselde gebouwen in GroningenVerbeteren aardbevingsbestendigheid 22015 331 Triltafeltest voor glijdende isolatoren,University of California, San Diegofoto: prof. Eduardo Miranda, Stanford UniversityVerbeterstrategie?nDe aardbevingsbestendigheid van een gebouw kan wordenverbeterd door de constructie beter bestand te maken tegen eenspecifieke seismische belasting, dit is een traditionele strategie.Ook kan de seismische belasting waaraan het gebouw bloot-staat worden verlaagd. In sommige gevallen worden beide stra-tegie?n gecombineerd.Traditionele strategie: verhoging sterke envervormingscapaciteitDe bestendigheid tegen een bepaald aardbevingsniveau kanworden verhoogd door een gebouw sterker te maken of doorhet toleranter te maken voor de verplaatsingsbelasting die dooreen aardbeving wordt veroorzaakt. Conventionele seismischeontwerpen leggen de nadruk op het plastisch vervormbaarmaken van constructies in plaats van alleen maar sterk temaken. Hierdoor storten constructies niet in bij vervormingendie veel groter zijn dan de vervormingen die behoren bij demaximale sterkte van de constructie. Dit is niet gemakkelijk bijconstructies met gemetselde muren, die bros zijn en een zeergeringe capaciteit hebben om plastisch te vervormen. Derge-lijke muren zijn niet alleen bros, maar bij traditionele, niet-aardbevingsbestendig ontworpen laagbouw van metselwerkzijn de verbindingen tussen de verschillende constructiedelenin veel gevallen noch sterk noch vervormbaar.Om een gebouw beter bestand te maken tegen een aardbevingmoeten dus sterkere of meer vervormbare verbindingenworden ontwikkeld om onderdelen van een gebouw als murenen vloeren met elkaar te verbinden.Onder de kop `Verhoging sterkte en vervormingscapaciteit'wordt nader ingegaan op de niet-conventionele maatregelen terverhoging van deze eigenschappen.Alternatieve strategie: verlaging belastingEen alternatieve strategie is het verlagen van de seismischebelasting op lage, starre gebouwen, zoals veel metselwerkcon-structies in Groningen. Dit kan door middel van seismischeisolatie. Er wordt dan gebruikgemaakt van het feit dat deprimaire actie van een aardbeving bestaat uit dynamischeverplaatsing van de grond en niet uit een uitgeoefende kracht.Ongewapend metselwerk is een veelvoorko-mende bouwwijze die potentieel kwetsbaar isvoor schade en mogelijk bezwijken bij aardbe-vingen, ook bij ge?nduceerde seismische activi-teit als in Groningen. Er is een aantal niet-conventionele maatregelen dat geschikt kanzijn voor het verbeteren van de aardbevings-bestendigheid. Deze zijn kostenbesparend enminder ingrijpend dan de conventionele maat-regelen die zijn ontwikkeld voor gebieden methoge seismische activiteit.armin Masroor PhD, Pe,Bryce tanner MSCe, Se,Michael Willford Ma, Ceng., MiMecheArupprof.dr.ir. Joop Paul MBaArup / TU Delft, fac. BouwkundeKenmerken matige aardbevingenHoewel matige aardbevingen (met inbegrip van ge?nduceerdeaardbevingen) hoge grondversnellingen kunnen veroorzaken,zijn ze in het algemeen van kortere duur en genereren een veelkleinere verplaatsingsbelasting dan tektonische aardbevingenmet een grote magnitude.In gebieden met hoge seismische activiteit is het gevaar aanconstructies van ongewapend metselwerk al enige tijd erkend.In het westen van de VS zijn veel gebouwen van ongewapendmetselwerk, aardbevingsbestendiger gemaakt met sterkereonderdelen, of al afgebroken en vervangen door aardbevings-bestendige typologie?n.De meest voorkomende wijze van verbeteren van de aardbe-vingsbestendigheid is het toevoegen van stalen portalen, stalenschoren of betonnen muren, gecombineerd met het verbindenen versterken van vloerschijven om wanden uit-het-vlak teondersteunen en alleen in-het-vlak te belasten. Dergelijkeverbeteringen van de aardbevingsbestendigheid wordenmeestal uitgevoerd bij gebouwen met historische of maatschap-pelijke waarde, want verbeteringen zijn duur en ingrijpend.Vooral kwetsbare delen die al bij lichtere aardbevingen kunnenvallen, zoals schoorstenen en balustrades, worden over hetalgemeen verwijderd of plaatselijk versterkt.Ook in gebieden met matige seismische activiteit (zie kader)kan het noodzakelijk zijn aardbevingsbestendige verbeterings-maatregelen te treffen. Omdat het om meer gebouwen gaat, iser de wens van effici?ntie op het gebied van tijd en kostenwaardoor maatregelen eenvoudiger moeten zijn. In dit artikelkomen een aantal alternatieve, niet-conventionele maatregelenaan bod die aan deze eisen tegemoetkomen.themaVerbeteren aardbevingsbestendigheid22015342 Plastische bezwijkmechanismen3 Brosse bezwijkmechanismenmuurvoet (fig. 3)). Verder kan het kritieke (en brosse) bezwijk-mechanisme overgaan naar een borstwering wanneer hetpenant te sterk is gemaakt. Daarom kan het ook nodig zijnborstweringen sterker te maken door middel van horizontalenaspanning/wapening.Wapening met FRP-stavenCorrosie is een probleem bij alle vormen van staalwapening.Vezelversterkte polymeercomposieten (FRP's, fibre reinforcedpolymer composites) bieden een corrosiebestendig alternatief.FRP's bestrijken een brede reeks materialen met verschillendevezels, harsmatrices en interne constructies, waaronder glasvezel-versterkte polyestercomposieten (GFRP's) en koolstofversterkteepoxycomposieten (CFRP's). Binnen deze beide twee soortenbestaat er een ruime keuze aan vezelrichtingen en harsformules.Extern gebonden FRP-strips of `platen' zijn met succes gebruiktom het buig- en/of schuifvermogen en het uit-het-vlakgedragvan gemetselde onderdelen te verbeteren. Nabij het oppervlakgemonteerde (NSM = near surface mounted) FRP-stavenbieden een alternatief voor het gebruik van strips of platen(foto 6). Deze techniek bestaat uit het aanbrengen van FRP-staven in groeven in het oppervlak van het metselwerk datmoet worden versterkt. In geval van horizontale wapeningkunnen de groeven worden aangebracht in de mortelvoegen.Pasta's op basis van epoxy of cementachtige pasta's kunnenworden gebruikt als bindmiddel om spanning tussen hetmetselwerk en de FRP-staven over te brengen.Het gebruik van NSM FRP-staven kan de voorkeur hebbenEr ontstaan alleen krachten in een gebouw als het gebouwonvoldoende snel kan meebewegen met de ondergrond (massais traag). Als een gebouw wrijvingsloos kan glijden over degrond, dan zullen er zich theoretisch gezien geen horizontaleseismische krachten ontwikkelen in het gebouw.Hoewel deze strategie met zeer veel succes is beproefd, is destrategie nog nooit beproefd bij het aardbevingsbestendigverbeteren van lage, starre metselwerkconstructies.Onder de kop `Verlaging belasting door seismische isolatie'worden de verschillende maatregelen besproken.Verhoging sterkte en vervormingscapaciteitHet vermogen aardbevingen te weerstaan, kan toenemen doorhet verhogen van ofwel de sterkte van de muursegmenten,ofwel de vervormingscapaciteit, ofwel beide. Het is gebruikelijkeerst de meest kritieke bezwijkmechanismen aan te pakkendoor lokale versterkingen aan te brengen.Bij het evalueren van de toepasbaarheid van de idee?n die inhet navolgende worden besproken, is uitvoerig gebruikgemaaktvan een modelleertechniek op basis van dynamische niet-line-aire tijd-domeinberekeningen met behulp van de LS-DYNAsoftware zoals beschreven in het artikel `Holistische EEM-benadering juiste weg vooruit' elders in dit nummer [1].Hiermee zijn beter verschillende schadelocaties, scheurpatro-nen en bezwijkmechanismen te ontdekken die kunnenontstaan als verschillende elementen worden gewijzigd dooraanpassing van de draagconstructie. Omdat maatregelen om degemetselde muren sterker te maken meestal leiden tot eenverhoging en veranderende verdeling van de seismische krach-ten, kunnen additionele uitdagingen ontstaan. Elementen dieniet kritisch waren bij de eerste beoordeling kunnen bij devergroting en veranderende verdeling van de seismische krach-ten kritisch worden en resulteren in ontoereikende funderin-gen, vloerschijven en aansluitingen tussen verschillendecomponenten. Dit speelt een geringere rol als de aanpassingenvan de draagconstructie alleen maar leiden tot een groterevervormingscapaciteit en niet tot extra sterkte.Bij traditionele categorisering van de typische bezwijkmecha-nismen van `penanten' is gebleken, dat er bezwijkmechanismenzijn die toleranter (`plastisch') en minder tolerant (`bros') zijn(fig. 2 en 3). In de praktijk zijn de verschillende bezwijkmecha-nismen echter soms lastig te onderscheiden.Naspanning of wapening met staalEr kunnen conventionele naspansystemen of wapening wordengebruikt om de buig- en afschuifweerstand van muren vanongewapend metselwerk en penanten te verhogen. Afhankelijkvan de geometrie van een muursegment, kunnen echter debestaande bezwijkmechanismen van een penant veranderenvan `plastisch' naar bros (diagonale trek of samendrukken 32(b) schuiven(a) kantelen(b) samendrukken muurvoet(a) diagonale trekVerbeteren aardbevingsbestendigheid 22015 354 Verticale en horizontale naspanning5 Versterkt deurkozijnaalkeuze zijn voor de kozijnen, maar gebruik van niet-metalen(bijvoorbeeld FRP-materialen) heeft belangrijke voordelen metbetrekking tot isolatie en corrosiebestendigheid. Wanneerbestaande kozijnen worden verwijderd, is het mogelijk lokaleverbeteringen aan te brengen aan het metselwerk eromheen.Het is dan mogelijk lokale versterking `in te boren' in de delenvan het metselwerk die hoge belastingen krijgen te verwerken,of om `rubber bakstenen' te installeren op de hoeken van depenanten. Bij spouwmuurconstructies is er toegang tot de holtevan waaruit andere interventies mogelijk zijn.Samenwerking spouwmuurdelenSpouwmuurconstructies worden beschouwd als de meest kwets-bare elementen in geval van aardbevingen. Dit komt door de zeerboven het gebruik van FRP-strips of platen door de veranke-ring en esthetische eisen.Onbreekbare bakstenenSamendrukken van de muurvoet is een bros bezwijkmecha-nisme bij muren van ongewapend metselwerk. Dit ongewenstebezwijkmechanisme kan worden voorkomen door het instal-leren van `rubber bakstenen' op de hoeken van de penantenwaar de vormverandering onder druk het grootst is. Voor hetontwerp van dergelijke niet-breekbare bakstenen is verdereontwikkeling nodig om de eigenschappen van metselwerk ineen combinatie van steen en rubber te verbeteren. Enig succesis aangetoond bij een soortgelijke toepassing voor betonnenafschuivingsmuren [3].Versterkte raam- en deurkozijnenRaam- en deuropeningen vormen `zwakke plekken' in gemetseldemuren, en beschadiging heeft de neiging zich te concentreren inde penanten en borstweringen die in verband staan met openin-gen. Het kan gunstig zijn bestaande ramen/deuren te vervangendoor componenten met `seismisch ontworpen' kozijnen. Derge-lijke kozijnen zijn sterker, stijver en hebben het vermogen energiete absorberen. Tegelijkertijd kan er nieuw, energiezuinig glasworden toegevoegd om de voordelen te vergroten.Dit concept kan worden ontwikkeld zodat toepassing mogelijkis in gebouwen met massieve muren en gebouwen met spouw-muren. Er moet aandacht worden besteed aan de aansluitingvan het nieuwe kozijn op de rest van de constructie, met inbe-grip van de noodzakelijke elementen om seismische krachtenover te dragen tussen de gemetselde penanten, borstweringen,vloerschijven en het kozijn. Staal zou de conventionele materi-4a54bthemaVerbeteren aardbevingsbestendigheid22015366 Installatie van NSM FRP-staven [2]7 Groene marmeren schuifeenheden [4]waaraan het gebouw blootstaat worden verlaagd door seismi-sche isolatie. Eenvoudig gezegd gaat het bij seismische isolatieom het aanbrengen van een lateraal flexibele laag aan de voetvan een constructie die veel van de dynamische grondbewegin-gen kan opnemen en toch het gewicht van de constructie blijftondersteunen. De horizontale versnellingen en de vervor-mingsbelastingen waaraan het gebouw wordt blootgesteld,kunnen in grote mate worden verminderd. Misschien wel zoveel dat er geen andere maatregelen voor verbeteren van deaardbevingsbestendigheid nodig zijn. Isolatie is relatief eenvou-dig toe te passen bij nieuwbouw, maar bij renovatie is eenaanzienlijke vindingrijkheid nodig om bouwprocedures teontwikkelen die verstoring, kosten en tijd voor specifiekegebouwtypen minimaliseren.In gebieden met hoge seismische activiteit is isolatie al veelvuldiggebruikt voor het beschermen van zowel nieuwe als historischegebouwen. Er zijn veel systemen van diverse aanbiedersverkrijgbaar, maar over het algemeen zijn deze niet rendabelvoor laagbouw van ongewapend metselwerk. Dit komt vooralomdat deze systemen groot zijn. Hierdoor zijn ze geschikt zijnvoor hoge puntbelastingen (in verband met kolom-balkcon-structies) en grote horizontale verplaatsingen (in de orde van0,5 tot 1,0 m) en kunnen zichzelf centreren om permanentehorizontale verplaatsing na een grote beving te minimaliseren.Bij matige aardbevingen zijn de horizontale verplaatsingenrelatief klein en is het onwaarschijnlijk dat het kunnen centre-ren een belangrijk aandachtspunt is. Dit biedt mogelijkhedenvoor veel kleinere, eenvoudigere, minder dure componenten,waaronder vlakke glijdende isolatoren, isolatiemembranen enisolatoren van niet-gebonden elastomeer.Glijdende isolatorenAls een heel gebouw op een bed van horizontale glijdendeisolatoren staat en wordt onderworpen aan horizontale seismi-minieme verbinding die traditioneel wordt aangebracht tussende binnen- en buitenspouwbladen. Bij conventionele renovatie-oplossingen kan het nodig zijn het buitenspouwblad volledig teverwijderen en te vervangen door een lichter materiaal.Omgekeerd kan een aanzienlijke toename van de horizontalesterkte van het gebouw worden bewerkstelligd als het buiten-spouwblad zodanig met het binnenspouwblad wordt verbondendat dit bijdraagt aan de seismische weerstand. Een uitdaging bijdeze benadering is het versterken van de constructie zonderafbreuk te doen aan de isolatie en vochtwering waarvoor despouwmuren zijn bedoeld. Gewoonlijk worden de spouwbladeneenvoudig orthogonaal verbonden met een klein aantal onop-vallende, lichte elementen van metaal. Sommige seismischeverbeteringen kunnen worden bereikt door installatie van eenserie glas- of koolstofversterkte FRP-staven en inspuiting vanepoxy in gaten die diagonaal door beide gemetselde spouw-bladen zijn geboord. De thermische geleidbaarheid van FRP-producten is meestal 100-300 keer kleiner dan die van typischestaalsoorten.Een alternatieve benadering zou zijn om een continue (of semi-continue) verbinding te installeren tussen de twee spouwbladendoor het injecteren van een geschikte zelfhardende schuim ofhars in de holte. Het ideale product zou na uitharding beschik-ken over de constructiekenmerken om een adequate verbindingte bewerkstelligen en tegelijkertijd zorgen voor een goede isolatieen waterdichtheid. Door de constructieve samenwerking kan hetuit-het-vlak knikken worden beperkt en kunnen in-het-vlakweerstand tegen afschuiving en buiging worden vergroot.Verlaging belasting door seismische isolatieZoals gezegd kan de aardbevingsbestendigheid van een gebouwniet alleen worden verbeterd door de constructie beter bestandte maken tegen de belasting, ook kan de seismische belasting76Verbeteren aardbevingsbestendigheid 22015 370,250,2 0,350,3 0,450,4 0,56050403020100restverplaatsing[mm]PGA [g]= 0,05= 0,10= 0,15= 0,20= 0,25= 0,300,250,2 0,350,3 0,450,4 0,580706050403020100maximaleverplaatsing[mm]PGA [g]= 0,05= 0,10= 0,15= 0,20= 0,25= 0,308 Maximale en resterende verplaatsing over wrijvingsisolatoren bij typischGroningse bodembewegingenmuren van moderne gemetselde gebouwen. Het doel is demechanische eigenschappen van de `zachte' lagen zodanig terealiseren dat ze een adequate horizontale sterkte hebben omwindbelasting te weerstaan, maar bij hogere belasting lateraal`meegeven'. Hierdoor bieden deze lagen een seismische isolatiemet een stabiele hysteresis bij herhaalde cycli.Enkele vooronderzoeken waarbij 1,5 tot 3 mm dikke, vochtwe-rende membranen (DPC, damp-proof course) op basis vanelastomeren, bitumen en polyester zijn gebruikt, tonen aan dateen afdoende reactie op seismische activiteit haalbaar kan zijn.Rubber en elastomerenConventionele seismische isolatoren van elastomeer zijn relatiefdik (om grote horizontale verplaatsing mogelijk te maken) engelamineerd met horizontale staalplaten (voor hoge draagkrachten verticale stijfheid). Als zowel de verplaatsingsbelasting als dezwaartekrachtbelasting kleiner zijn, dan kan de isolator veeldunner zijn en zijn de stalen versterkingsplaten niet nodig. Beidebrengen een significante kostenverlaging met zich mee.Het eenvoudigste concept voor een constructie van metselwerkis om de bovengrondse muren te bouwen op een continue,dunne elastomeerlaag op de fundering (net als het aanleggenvan een horizontale vochtwerende laag). Conventionelerubbers en elastomeren reageren te stijf onder afschuifbelas-ting, zodat een eenvoudige, continue en massieve laag nieteffectief is voor het isoleren van een gemetseld gebouw van eenof twee verdiepingen. Een niet-continue elastomeerlaag in devorm van kussens, of een continue laag met veel holle ruimtelijken de moeite waard om verder te ontwikkelen.Lagen van kort, gedrongen en ongebonden rubber hebben bijlaboratoriumproeven nog een bruikbaar kenmerk aangetoond:boven een bepaalde afschuifbelasting beginnen ze om te rollen.Het is mogelijk de kracht die op het gebouw wordt overge-bracht verder te reduceren door omrollen mogelijk te maken [5].sche grondbewegingen, dan zal het gebouw elke keer glijden alsde grondversnelling groter is dan de wrijvingsco?ffici?nt van deglijders. Daarom is de horizontale kracht die het gebouw moetweerstaan een functie van deze wrijvingsco?ffici?nt. Er is eenwisselwerking tussen isolatorverplaatsing en kracht: hoe lagerde wrijvingsco?ffici?nt, hoe lager de kracht, maar hoe groter deverplaatsing over het isolatievlak moet kunnen zijn.De maximale en resterende horizontale verplaatsingen die langswrijvingsisolatoren onder laagbouw in de regio Groningen wordtverwacht, is berekend met behulp van niet-lineaire, dynamischeanalyse. Voor wrijvingsco?ffici?nten tussen 0,05-0,3 zijn demaximale en eindverplaatsingen zodanig dat er een praktischdetail kan worden ontwikkeld. Proeven hebben aangetoond dateen wrijvingsco?ffici?nt binnen dit bereik kan worden opgevan-gen met verschillende glijdende materialen als PTFE op roestvrijstaal (foto 1), verschillende soorten kunststof op gegalvaniseerdstaal en gepolijste stenen oppervlakken (bijvoorbeeld spiegelgladbewerkt graniet). In het algemeen varieert de wrijvingsco?ffici-ent afhankelijk van de contactdruk en de glijsnelheid.De variatie van piek en resterende verplaatsing met piek grond-versnelling (PGA / peak ground acceleration) is samengevat infiguur 8 als functie van de wrijvingsco?ffici?nt. Hieruit blijktdat, gezien de verwachte aard van de aardbevingen in Gronin-gen, de isolatorverplaatsingen bij realistische wrijvingsco?ffici-enten vrij klein kunnen zijn, ruim binnen de dikte van degemetselde muren.IsolatiemembranenOmdat er een relatief kleine verplaatsingscapaciteit nodig is,zouden bewerkte, dunne en lateraal vervormbare lagen kunnenworden gebruikt onder gemetselde muren (in plaats van glij-ders) om een effectieve isolatie te bewerkstelligen. Dergelijkelagen lijken op lagen die worden gebruikt voor vochtisolatie(horizontale vochtwerende laag) en geluidsisolatie onder de8a 8bthemaVerbeteren aardbevingsbestendigheid2201538spouwmuur waar nodigafsluiting hoekstaal kanover keermuur schuivenankerkorte keermuur(prefab element ofcommercieel product)roestvrijstalen plaat 3 mmteflon glijplaat 3 mmroestvrijstalen plaat 3 mmbreng zaagsnede aanen plaats isolatorenvingsbestendigheid van gebouwen van ongewapend metselwerkin gebieden met matige seismische activiteit. Voor zover bekend,zijn geen van deze concepten al daadwerkelijk (op grote schaal)toegepast in projecten. Van een aantal van deze concepten isaangetoond dat ze technisch haalbaar zijn, zowel door de onder-zoekswereld als door middel van laboratoriumproeven. Andereconcepten zijn in dit stadium volledig nieuw, maar wel veelbelo-vend voor toekomstig onderzoek en ontwikkeling. Literatuur1 Willford, M., Sturt R., Huang, Y., Masroor, A., Paul, J., Holistische EEM-benadering juiste weg vooruit. Cement 2015/2.2 Wylie. J. C., Experimental Testing of Unreinforced Masonry WallsStrengthened with Orthogonal Near Surface Mounted CFRP Subjec-ted to Out-of-Plane Loading, Raleigh. North Carolina, 2009.3 Lu, X., Mao, Y., Chen, Y., Zhou, Y., Earthquake resilience of tall buildi-ongs using replaceable energy dissipation members. Proceedings ofthe 10th National Conference in Earthquake Engineering, EarthquakeEngineering Research Institute, Anchorage, 2014.4 Nanda, R., Agarwal, P., Shrikhande, M., Hazard Mitigation for RuralDwellings by P-F Base Isolation. 14th World Conference onEarthqauke Engineering, October 12-17, 2008, Beijing, China.5 Toopchi-Nezhad, H., Tait, M.J., Drysdale, R.G., AA Novel ElastomericBase Isolation System for Seismic Migitation of Low-rise Buildings.14th World Conference on Earthqauke Engineering, October 12-17,2008, Beijing, China.6 Mojsilovic; N., Stojadinovic, B., Development of a Soft Layer forSesimic Response Modification of Structural Masonry Walls.Proceedings of the 10th National Conference in Earthquake Enginee-ring, Earthquake Engineering Research Institute, Anchorage, 2014.Ook kan een grotere horizontale piekverplaatsing wordenopgevangen met een relatief dunnere laag dan bij conventio-nele, gebonden isolatoren.Uitdagingen bij de uitvoeringBij nieuwbouw is het relatief eenvoudig om seismische isolatietoe te passen. Bij bestaande bouw is dit minder eenvoudig. Naastde isolatie-elementen zelf, is het de grootste constructieve uitda-ging voor gebouwen met muren, dat er een adequate stijve vloer-schijf, zowel boven als onder de isolatoren is. Hierdoor bewegenalle muren als geheel, ongeacht of de beweging in de sterke(in-het-vlak) of zwakke (uit-het-vlak) richting van de muren is.Bovendien moeten niet-constructieve elementen die het isolatie-vlak kruisen, de horizontale relatieve verplaatsing over het isola-tievlak kunnen opvangen. Dergelijke componenten zijn onderandere leidingen voor: afvalwater, koud water, warm water(inclusief verwarmingsradiatoren), brandstof (gas, olie, enz.),elektriciteit en telecom. Bij bestaande gebouwen bestaan al dezeonderdelen al en moeten er aanpassingen worden uitgevoerd.Als we ervan uitgaan dat een gebouw in de buurt van het maai-veld is ge?soleerd, kan dit aanpassingen aan de fundering verei-sen, of toevoeging van koppelbalken tussen funderingselemen-ten, of een additioneel stijve vloerschijf onder en boven deisolatoren. De vervormingstolerantie van bestaande niet-constructieve elementen moeten worden beoordeeld, en insommige gevallen moeten er nieuwe, flexibele verbindingenworden aangebracht.ConclusiesDit artikel presenteert een aantal niet-conventionele conceptendie kunnen worden toegepast bij het verbeteren van de aardbe-9 Potentieel detail voor glijdende isolatoren10 Dunne lagen van ongebonden elastomeer dieomrollen bij horizontale verplaatsing9 10