cement 2006 7 11A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pNacht van B etonEgbert KosterZaha Hadid was in 2004 de eerste vrouwelijke architectdie tot winnaar van de prestigieuze Priztker Prijs voorarchitecten werd uitgeroepen. Na haar studie aan deArchitectural Association in Londen werkte Hadid(Bagdad, 1950) twee jaar bij Rem Koolhaas. In 1979startte zij haar eigen bureau in Londen. Hoewel buitenge-woon succesvol bij talrijke internationale architectuur-prijsvragen en -tentoonstellingen (onder meer de fameu-ze,doorPhilipJohnsongeorganiseerdeDeconstructivisme-tentoonstelling van 1988 in het Moma) duurde het tot1993 voor haar eerste ontwerp daadwerkelijk gereali-seerd zou worden. Deze eerste toetssteen van Hadid'sonnavolgbare `exploded view'-achtige ontwerptekenin-gen aan de bouwpraktijk betrof de bekende brandweer-kazerne voor de bedrijfsbrandweer van meubelfabrikantVitra in het Duitse Weil am Rhein (inmiddels in gebruikals tentoonstellingsruimte). Daarna steeg Hadid's stersnel naar grote hoogte en kreeg de flamboyante `diva'van de architectuur de ene na de andere prestigieuzeontwerpopdracht.Hadid wil gebouwen maken die net zo energiek,dynamisch en kunstmatig zijn als de wereld waar-in zij worden gerealiseerd. Mooie (natuur-)mate-rialen vindt zij niet belangrijk. Haar doel is hetrealiseren van grensverleggende architectuur dieexperimenteert met het ongekende en onverwach-te, maar vooral overrompelende ruimtelijke erva-ringen oplevert. Een belangrijke inspiratiebronvan Hadid is de Russische kunstenaar en grond-legger van het `Suprematisme' Kasimir Malevitsj(1878-1935) wiens abstract geometrische kunstdraait om de intu?tieve `plastische gewaarwording'van ruimte en beweging. Waar Malevitsj's schilde-rijen een `bevroren' beeld laten zien van eeuwigbewegende geometrische vormen in een zwaarte-krachtloze ideaalruimte, daar lijken de gebouwenvan Hadid te zijn `gestold' in een niet of nauwelijksdoor zwaartekracht gehinderde beweging. En zoalsMalevitsj de schilderkunst wilde bevrijden van hetkeurslijf van figuratieve representatie wil Hadid dearchitectuur bevrijden van conventionele `herken-bare' gebouwtypen.S p e c t a c u l a i r e b o u w w e r k e nInmiddels heeft deze eigenzinnige architectuur-opvatting een respectabel aantal spectaculairebouwwerken opgeleverd. Te beginnen met eenpaviljoen voor de Landesgartenschau in Weil amRhein (1999), een tramstation annex transferiumin een buitenwijk van Straatsburg (2001), een ski-schans in Innsbruck (2003) en een museum inCincinnatti (2003). Van meer recente datum zijneen woongebouw in Wenen en een nieuw entree-en kantoorgebouw voor een BMW-fabriek in Leip-zig (beide uit 2004), wetenschapsmuseum Phaenoin Wolfsburg (2005, zie elders in dit nummer) eneen uitbreiding van het Ordrupgaard Museumin Kopenhagen (eveneens 2005). In uitvoering ofvoorbereiding zijn onder andere een museum inRome, een metrolijn in Innsbruck, een universi-teitsbibliotheek in Sevilla, een casino in Basel eneen olympisch watersportcentrum in Londen.Aanvankelijk werd de architectuur van Hadid, we-gens het fragmentarische en ogenschijnlijk insta-biele karakter, veelvuldig als `deconstructistisch'bestempeld. Haar recente gebouwen vertonendaarentegen een bijna Gesamtkunstwerk-achtigesamenhang op alle schaalniveaus, van architec-tonisch detail tot stedenbouwkundige inpassing.Hierbij zorgt de manier waarop zij verkeersbewe-gingen en zichtlijnen letterlijk `richtinggevend'laat zijn voor haar ontwerpen voor een opmerke-lijk organisch aandoende `vergroeidheid' van degebouwen met hun omgeving.Meer informatie over Zaha Hadid vindt u opwww.zaha-hadid.com nZaha hadid - architectuurin gestolde bewegingZaha Hadid(foto: Steve Double)Uitbeiding OrdrupgaardMuseum, Kopenhagen(foto: Helene Binet)