Constructief puzzelen

Constructief puzzelen is de rode draad van dit project. Want het betreft over een lengte van slechts 200 m de reconstructie van zes kadesecties, waarvan er een vervalt, vanaf het remmingwerk van de Drechttunnel tot de woningen aan de Dokweg (fig. 2). Westerhuis licht toe: "De kades voldoen niet meer aan de huidige eisen en zijn aan renovatie toe. Ze variëren in type constructie: stalen damwanden, houten beschoeiing van Rijkswaterstaat en gemetselde muren die ooit dienden als gewichtsmuur voor de voormalige spoorhaven. En er staan zeven woningen gefundeerd op houten palen, op slechts 7,5 m van de kade. Deze diversiteit vereist een zorgvuldige werkwijze, planning en uitvoering om aan de hedendaagse constructienormen te voldoen." Van Geffen: "Elke sectie vraagt om specifieke technische oplossingen die rekening houden met bodemcondities, belastingen en met milieueisen."

Verankerde stalen damwand

Over een lengte van 95 m blijven de stalen kadesecties gehandhaafd; na constructieve toetsing voldoen ze met belastingreducerende maatregelen aan de sterkte-eisen. Op basis van archiefinformatie en inspectieonderzoek is de herberekening gemaakt. Erachter zijn licht ophoogmateriaal en drainage aangebracht. Dat verlaagt de horizontale belasting op de bestaande stalen damwand en maakt vervanging van dit deel niet nodig. Op deze plek is ook de betonnen deksloof over een lengte van 85 m vernieuwd (fig. 3).

Van Geffen: “De houten kade wordt geheel vervangen door een verankerde stalen damwandconstructie. Omdat de grond achter de kade hier na het verwijderen van de oude constructie tijdelijk niet wordt gesteund, ontgraven we meer grond achter de kade, tot een diepte van ongeveer 5 m onder en een breedte van ongeveer 5 m binnen de kaderand. Twaalf groutankers zorgen in de nieuwe situatie voor de stabilisatie.”

Aanpak verontreiniging

Aan de Spoorweghaven stond vroeger een NS-fabriek om houten dwarsliggers te verduurzamen. Na milieukundig onderzoek bleek dit stuk grond achter de kade verontreinigd. Voor de verankering van de damwanden zou dat geen probleem zijn, maar dat onderzoek is altijd een momentopname. Dat houdt in dat als op enig moment de contouren daarvan net iets anders lopen dan uit onderzoek blijkt, je de verontreinigingen toch tegenkomt. Dat gebeurde hier in Dordrecht waarop het werk is stilgelegd en maatregelen zijn getroffen om verdere verspreiding te voorkomen. Voor de zuivering van het grondwater zorgt een extra installatie, vertelt Van Geffen.

Duurzaamheid en cultureel erfgoed

Ook de historische context draagt bij aan de complexiteit. Tussen de twee kwartrond gemetselde kademuren die vroeger de invaart van de Spoorweghaven en de Dokbrug vormden, bevindt zich een talud met bodembescherming en een sliblaag van beperkte dikte. De locatie ligt nabij de bascule van de verkeersbrug Dordrecht en daarmee in de invloedssfeer van zeer intensieve beroepsvaart. De inhammen van de haven zijn geen monumenten, maar er was wel de wens om ze in het oude uiterlijk terug te brengen, licht Westerhuis toe. "Monumentenzorg vond het heel erg jammer als we de kade rechtdoor zouden trekken. Dat zou wel makkelijk zijn, maar dan verlies je het zicht van de oude insteekhaven en die is het waard om behouden te blijven. Het is voor Dordrecht een karakteristiek element. Dus bouwen we een nieuwe constructie op precies dezelfde plek met exact hetzelfde uiterlijk.”

De gemetselde kademuren worden vervangen door een onderheide betonnen ontlastvloer van 32 m³ beton (fig. 4). Aan de waterzijde wordt deze ondersteund door tien stalen buispalen en aan de landzijde door de verankerde damwandplanken van de tijdelijke bouwkuip die in de nieuwe constructie worden geïntegreerd. Aan de waterzijde wordt een prefab betonnen schort aangebracht, waarop circa 70 m² metselwerk wordt aangebracht. Voor de andere kademuur worden acht groutankers en acht buispalen geïnstalleerd, met een constructievloer van 26 m³ beton en circa 50 m² metselwerk op prefab schorten.

Flexibiliteit vereist

“We merken dat het ontwerp veel flexibiliteit vraagt”, stelt Westerhuis. “Want vroeger is nooit gebouwd volgens tekening. Ook de ronde vorm was bijzonder en het hoogteverloop in de ronding. We manoeuvreren zoveel mogelijk tussen de bestaande houten palen van de muren in. Lastig zijn de halve ronding en de verankering van de damwand: die lopen hier kriskras door elkaar.”

Meerdere aspecten maken het herstel van de historische kade in Dordrecht een project met veel puzzelwerk. “Het is een bijzondere locatie door de woningen nabij de kade, de aanmonding van de spoorhaven, de houten beschoeiing, een aantal zinkers, een stuk bodemverontreiniging en flora en fauna met specifieke maatregelen”, somt Westerhuis op. “Dus een grote diversiteit van zaken op een klein stukje kade.” Momenteel bevindt het project zich in de afrondende fase, buiten is het werk eind 2023 gestart.

Bouwbibliotheek ondersteunt

Zowel Van Geffen als Westerhuis onderstreept het belang van BRISwarenhuis bij de projecten van hun regionale ingenieursbureau voor (semi-) overheidsinstellingen. De bouwbibliotheek ondersteunt Ingenieursbureau Drechtsteden bij het voldoen aan de laatste veiligheidsnormen en voorschriften, van constructieve berekeningen tot geotechnisch onderzoek. “Ik gebruik het vrijwel dagelijks’, besluit Van Geffen, “Ik heb altijd de actuele norm erbij, dat is het fijne van BRISwarenhuis. Wij gebruiken het voor alle projecten van ons team, we kunnen niet zonder.”