Sierlijk, transparant en opgaan in het landschap. De eisen van de gemeente Lelystad voor de nieuwe Nelson Mandelabrug inspireerden de architect tot een ontwerp in een vloeiende lijn van 240 m lengte, verwijzend naar de oorsprong van de polder. "Het voornaamste technische issue zit in de overspanning," vertelt Bauke Dijk van ingenieursbureau WSP uit Leeuwarden, "Hoe je zo'n ontwerp maakbaar en haalbaar maakt. Door de uitstekende samenwerking in het bouwteam zijn we snel en goed tot consensus gekomen."
- Gesponsord artikel -
De nieuwe fiets- en wandelbrug vormt een snelle verbinding tussen west- en oost-Lelystad, over de drukke Middendreef heen. De brug zorgt sinds juni 2022 voor een veilige ontsluiting van de nabijgelegen scholen en scheidt snel en langzaam verkeer van elkaar. Fraai is de transparantie: je kijkt door de zijkanten van de brug heen en hebt geen fantasie nodig om daarin 17e-eeuwse scheepsconstructies te herkennen.
De samenwerking tussen deze bouwpartners is geen toeval, stelt Dijk. Het bureau is een vaste partner van architect Farsk en ook van aannemer Oosterhof-Holman. “We kunnen elkaar prima vinden.”
Toen het ontwerp voor de brug gereed was nam WSP het stokje over van de architect, om de constructie in samenspraak te engineeren. Dijk: “Ik ben er vanaf het begin bij betrokken geweest, dus ook bij de studie om tot een maakbare betaalbare vorm te komen, een bekend spanningsveld. Het voornaamste technische issue zit in het overspanningstracé. Vanuit het alignement dat vast lag, zijn we op zoek gegaan naar de mogelijkheden om tot een maakbare overspanning te komen, zodat er voldoende vrije ruimte was voor het verkeer eronder. Zo is de keuze voor v-vormige kolommen ontstaan, waarmee minder constructiehoogte nodig is.”
Naast de positionering van de pijlers bovengronds vanuit esthetische eisen, waren er duidelijke beperkingen door de kabels en leidingen in de ondergrond. Om de ultieme positie van de fundatieblokken van de pijlers en heipalen te kunnen bepalen, heeft WSP divers onderzoek uitgevoerd, ook buiten met proefsleuven. Vanwege maak- en verkrijgbaarheid is de gehele constructie, ondanks de gebogen vorm, gemaakt met een zo standaard mogelijk profiel. Enkel de randliggers zijn gekromd uitgevoerd.
De grondterpen bij de landhoofden zijn al vroegtijdig, in de VO-fase van het ontwerp, met voldoende overhoogte aanbracht door een lokale partij. Bij de uiteindelijke realisatie door de aannemer was daarom geen consolidatieperiode nodig. De gemeente Lelystad is hierbij zeer voortvarend te werk gegaan op basis van vertrouwen binnen het bouwteam.
De thema’s maakbaar en haalbaar gaven dit project financieel een extra complexiteit, want het budget bleek aanvankelijk niet toereikend voor het plan. Maar de gemeente was enthousiast over de kwaliteit ervan en stak haar nek uit om er toch de handen voor op elkaar te krijgen. “Je merkt vaak dat het bij de overheid wat stroperig gaat. Maar de gemeente heeft echt zijn beste beentje voorgezet om snel te schakelen en draagvlak te krijgen voor extra budget. Zij heeft die rol uitstekend opgepakt, dat verdient een pluim. We waren echt samen gecommitteerd aan het doel”, vindt Dijk.
De brug bestaat uit 14 brugdelen op 13 pijlers. Vier pijlers in het midden van de brug zijn extra zwaar en dik omdat zich daar het hoogste punt van de brug bevindt. De brugdelen zijn ongeveer 14 m lang en 6 m breed. Hoewel er wat concessies aan het oorspronkelijke ontwerp zijn gedaan, vindt Dijk het uiteindelijke resultaat meer dan geslaagd.
De brugdekken zijn opgelegd op pijlers. Om te voldoen aan het beeld van de architect, met ook aan de onderzijde een scheepsconstructie, zijn de oplegbalken geïntegreerd in het brugdek door het toepassen van hoedliggers. De aansluiting tussen de in twee richtingen schuine kolommen en de hoedliggers vergde het nodige uitzoekwerk. Door de beperkte ruimte in de scherpe hoeken, was het niet mogelijk om rondom een gelijkmatige boutverbinding te realiseren. Dit gaf ook conflicten met de hoofdliggers van het brugdek, die ook nog eens niet allemaal gelijk op de hoedligger aansluiten vanwege de boogstraal in het dek. Bij elke pijler is daarom voor elke verbinding tussen kolom en hoedligger afzonderlijk uitgezocht hoeveel bouten er wél kunnen worden toegepast. Op basis daarvan is de boutverbinding gedimensioneerd.
Voor het leuningwerk zijn houten leuningstijlen bevestigd aan de randliggers van de brugdekken. Met het oog op duurzaamheid zijn ze gemaakt van hergebruikte houten damwanden. Het deel van de houten damwanden dat permanent onder water staat is namelijk vaak nog in prima staat. Dit is een voorbeeld hoe WSP bijdraagt aan een toekomstbestendige leefomgeving vanuit haar wereldwijde Future Ready duurzaamheids- en innovatieprogramma. Elke leuningstijl is individueel gezaagd en geschaafd om de gewenste vormen van de architect te krijgen, waarmee het leuningwerk een wezenlijk onderdeel is geworden van de 17e-eeuwse scheepsconstructie.
Voor check en toepassing van de actuele normen gebruiken Dijk en zijn collega’s de bouwbibliotheek BRISwarenhuis en dat vindt hij een groot voordeel. “Vroeger had iedereen zijn eigen kopieën en zag je iemand nog wel eens met pakken papier lopen. Die tijd is gelukkig voorbij. We hoeven ons over de juistheid en actualiteit van de normen geen zorgen te maken, die houdt BRIS voor ons bij. Erg handig, alles is digitaal en je kunt er ook gebruik van maken als je thuis werkt.” WSP gebruikt binnen BRISwarenhuis onder meer de eerste- en tweedelijns NEN-normen over o.a. constructieve veiligheid, bouwfysica, brandveiligheid en nutsvoorschriften en de CROW-CUR Aanbevelingen.
Met negen vestigingen in ons land bekijkt het internationale ingenieursbureau WSP de uitdagingen van een duurzame leefomgeving, om er samen aan te bouwen vanuit de werkvelden bouw, milieu, water, infra en energie. Dijk werkt er sinds 2003. Hij is verantwoordelijk voor de organisatie en realisatie van het werk van de afdeling Infra in Leeuwarden, die zich bezighoudt met kunstwerken in de beton- en waterbouw.
Wilt u meer weten over de Nelson Mandelabrug en de rol die BRISWarenhuis bij WSP speelt, kijk dan op www.bris.nl of neem contact op met WSP.