Log in
inloggen bij Cement
Hulp bij wachtwoord
Geen account?
shop word lid
Home / Alle kennis / Artikelen

Werken aan constructieve veiligheid

Inleiding artikelenserie over constructieve veiligheid Bob Gieskens, Jacques Linssen - 10 februari 2022

Maastricht, Eindhoven, Wormerveer, Nijmegen; het zijn inmiddels begrippen geworden die synoniem staan voor wat er mis kan gaan in de bouw. Hoewel de incidenten telkens zeer serieus werden genomen, er diverse onderzoeken zijn uitgevoerd en acties in gang zijn gezet, lijkt het aantal maar niet af te nemen. De meest recente initiatieven, onder meer naar aanleiding van een oproep van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, moeten nu het tij doen keren.

In het kort

  • De laatste jaren is de aandacht voor instortingen in de bouw enorm toegenomen Telkens deden ze het nodige stof opwaaien en vaak volgden er uitgebreide onderzoeken.
  • Bij twee recente onderzoeken van de OVV, in 2018 en 2020, ging het specifiek om constructieve veiligheid.
  • Het ongeluk in Eindhoven was volgens de OVV te wijten aan tekortkomingen in het ontwerpproces en de uitvoering.
  • De OVV sprak zijn zorg uit dat de bevindingen nog niet tot substantiële veranderingen in de bouwsector hebben geleid.
  • Bij gebouweigenaren staat de zorgplicht niet op het netvlies en de overheid houdt geen actief toezicht.
  • Het is volgens de OVV de hoogste tijd dat de bouwsector zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt om de noodzakelijke verbeterslag te maken.
  • Het is een serieuze boodschap die duidelijk is geland bij de sector en die heeft geleid tot een gezamenlijk verbeterprogramma ‘Veiligheid in de Bouw’.
  • De reactie van de sector kon op waardering rekenen van de OVV.
  • Een van de concrete ideeën die momenteel worden uitgewerkt is het aanwijzen van slechts één constructeur in iedere fase die eindverantwoordelijk is voor de constructieve veiligheid van een geheel bouwwerk.

Reactie kerncoalitie en stuurgroep programma 'Veiligheid in de Bouw'

Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle partijen. Ieder vult die verantwoordelijkheid in vanuit zijn eigen rol en expertise. Maar is er meer nodig. Regie en afstemming tussen partijen gedurende ontwerp, realisatie en beheer van bouwwerken is cruciaal. Daarom zijn opdrachtgevers, adviseurs en bouwbedrijven gezamenlijk het verbeterprogramma ‘Veiligheid in de Bouw’ gestart. De voorstellen tot verbetering komen uit de praktijk. Ze geven erkenning aan de expertise en het vakmanschap die we gezamenlijk hebben opgebouwd. En ze geven richting en duidelijkheid.

In de implementatiefase, die vorig jaar is begonnen, passen we de ontwikkelde visie toe in leerprojecten. Voor het slagen van het verbeterprogramma is het van belang dat de ervaringen en resultaten uit deze leerprojecten breed worden gedeeld. Om de sector mee te krijgen in de beweging is het van belang dat de visie breed bekend en geaccepteerd is. Dat geldt ook voor de praktijkervaringen met alle kansen en belemmeringen die blijken uit de praktijk.

Als stuurgroep en kerncoalitie van het programma ‘Veiligheid in de Bouw’ zijn we dan ook verheugd met de artikelenreeks die Cement samen met VNconstructeurs heeft geïnitieerd. Constructieve veiligheid is een belangrijke pijler van ons programma, en de lezers van Cement kunnen mede het verschil maken. Doe er uw voordeel mee!

Namens Governance Code Veiligheid in de Bouw, het Opdrachtgeversforum in de bouw, Koninklijke Bouwend Nederland, VNconstructeurs en Koninklijke NLingenieurs

Artikelenserie

Dit artikel is de start van een artikelenreeks over constructieve veiligheid die Cement in samenwerking met VNconstructeurs het komende jaar gaat publiceren. In deze serie komen onder meer aan bod: de coördinerend constructeur nieuwe stijl, de BRL 5022 Coördinerend Constructeur, de gevolgen voor de DNR-STB, contractvorming, demarcaties beton staal en hout, lerend vermogen, kwalificaties constructeurs en de rol van bouwtoezicht.

Instortingen in de bouw zijn van alle tijden, maar de laatste jaren is de aandacht ervoor enorm toegenomen. Komt dat doordat de informatievoorziening beter wordt of is er meer aan de hand? Een greep uit de incidenten die de afgelopen twintig jaar het landelijke nieuws haalden: de instorting van het parkeerdek bij het Van der Valk Hotel in Tiel (2002), de instorting van vijf balkons in Patio Sevilla in Maastricht (2003), een scheur en een verzakking in het dak van parkeergarage op het Bos en Lommerplein in Amsterdam (2006), een ingestorte betonvloer van de B-Tower in Rotterdam (2010, foto 2), de gedeeltelijke instorting van het dak van de Grolsch Veste (2011, foto 3), de gedeeltelijke instorting van de parkeergarage bij Eindhoven Airport (2017, foto 4), de ingestorte parkeergarage in Wormerveer (2018) en de gedeeltelijke instorting van het tribunedak van het AZ-stadion in Alkmaar (2019, foto 5). Recent (oktober 2021) kan aan dit rijtje het bezwijken van een tribune-element in het NEC-stadion in Nijmegen worden toegevoegd.

Onderzoeken

Telkens deden de instortingen het nodige stof opwaaien en vaak volgden er uitgebreide onderzoeken. Hierbij werd zowel naar de techniek gekeken als naar de procesmatige oorzaken en de organisatie van het ontwerp- en bouwproces. Dit artikel richt zich met name op deze laatste invalshoek.

Zo deed gemeente Amsterdam onderzoek naar het Bos en Lommerplein en onderzocht de VROM-inspectie de incidenten door sneeuwval en wateraccumulatie. Ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) richtte zijn pijlen sinds de oprichting in 2005 meerdere malen op de bouw. In 2006 verscheen het eerste rapport naar aanleiding van vier incidenten met vallende gevelplaten. Bij twee recente onderzoeken van de OVV, in 2018 en 2020, ging het specifiek om constructieve veiligheid. 

In 2018 verscheen het rapport ‘Bouwen aan constructieve veiligheid’ naar aanleiding van de gedeeltelijke instorting van de parkeergarage bij Eindhoven Airport. Naast fouten in het ontwerp – de naden tussen de breedplaten bevonden zich in het midden van de overspanning waardoor het detail zeer kwetsbaar was – was het ongeluk volgens de OVV te wijten aan tekortkomingen in het proces en de uitvoering. De bouw leert onvoldoende van ongevallen, bouwwerken worden nog te vaak als uniek beschouwd, er is een te grote focus op lage prijs en er is te veel versnippering. 

Kort erna, in 2020, verscheen het rapport ‘Verborgen gebreken’. Dit naar aanleiding van de instorting van het tribunedak van het AZ-stadion in Alkmaar, veroorzaakt door een slechte lasverbinding in het staal. De belangrijkste conclusie – naast een bevestiging van de bevindingen uit het eerder verschenen rapport over ‘Eindhoven’ – was dat de periodieke aandacht voor constructieve veiligheid in de gebruiksfase van gebouwen onvoldoende is geborgd. Bij gebouweigenaren staat de zorgplicht niet op het netvlies en de overheid houdt geen actief toezicht. De OVV adviseerde om voor grote publieke gebouwen een periodieke controle van de constructie verplicht te stellen.

Volledige bericht lezen?

Het volledige item is gratis beschikbaar voor onze leden.
Nog geen lid? meld u aan bij ons netwerk.

Reacties

BubbleDeck International LWC Plug - BubbleDeck 25 februari 2022 13:18

Het is fijn om te lezen dat de hele bouwwereld met me meeleeft, maar ik vraag mij oprecht af of men wel beseft dat het hier om een enorm grote dwaling gaat? Enige zelfreflectie zou de bouwwereld niet misstaan. De bewijzen voor deze onvoorstelbare dwaling stapelen zich op en mijn uitlatingen over o.a. de Onderzoeksraad en Horvat & Partners zijn voor 100% op feiten gebaseerd en gelukkig wordt dat ook door Simon Wijte bevestigd. Als u, als constructeur, het rapport van de Onderzoeksraad zou lezen, dan is het niet mogelijk dat u tot een andere conclusie kan komen. Het feit dat u anoniem reageert en zich verstopt (net als het merendeel van de bouwwereld) zegt in deze helaas weer genoeg. Als u een goede zaak dient, kunt u gerust met open vizier uw visie kenbaar maken en het zou u sieren dit te doen. Rob Plug

Constructeur 23 februari 2022 21:12

Beste heer Plug, ik denk dat de hele bouwwereld met u en uw bedrijf heeft meegeleefd. Het is ook niet fair om de instorting van de parkeergarage aan uw product of uw bedrijf toe te kennen. Eigenlijk gebeurt dat ook niet. Helaas heeft u er wel de zure vruchten van moeten plukken. 'Collateral damage', zoals de Engelsen dat noemen. Echter is nu ook wel de tijd aangebroken voor enige mate van acceptatie en zelfreflectie. Het zou eventueel kunnen zijn dat de markt blind is, of geheel onwetend, maar er is ook gewoon een zeer reële mogelijkheid dat uw standpunt niet klopt. Het is namelijk nogal wat om de Onderzoeksraad, Horvat en eerder ook BAM, Hageman en TNO als onbekwaam te bestempelen. We kunnen wel stoppen met BV Nederland als we al die partijen moeten afschrijven. Ik wens u verder alle goeds.

Rob Plug - BubbleDeck International Light Weigt Concepts B.V. 18 februari 2022 16:33

In het artikel 'Werken aan constructieve veiligheid' wordt verwezen naar diverse incidenten in de bouw en de gedane onderzoeken naar de mogelijke oorzaken in de hoop toekomstige incidenten te voorkomen. Natuurlijk komt de ingestorte parkeergarage in Eindhoven ook weer voorbij, inclusief de conclusies van de Onderzoeksraad. Men mag en moet kunnen vertrouwen op de juistheid van dit soort onderzoeken en rapporten; deze onderzoeken staan immers aan de wieg van de verbetering van het bouwproces, zowel in ontwerp- als in uitvoeringsfase. De juistheid van deze conclusies dient dus onomstotelijk vast te staan. Wat nu, als zo'n onderzoek is gedaan op basis van onjuiste feiten? Wie trekt er dan, na constatering dat een rapport is gebaseerd op onjuiste feiten, aan de bel? Helemaal niemand dus! Het onderzoek van de Onderzoeksraad met betrekking tot de ingestorte parkeergarage in Eindhoven heeft helaas zo'n rapport opgeleverd, waarbij men is uitgegaan van onjuiste feiten. De parkeergarage is ontworpen en gebouwd met een puntvormig ondersteunde en een in-alle-richtingen-krachtenafdragende vloer, dus een vloer zonder balken en/of versterkte stroken en zonder kolomkoppen. Het rapport van de Onderzoeksraad is echter gebaseerd op de toepassing van een strokenvloer met elementen die in één richting hun krachten afdragen naar de stroken: deze vloer is helemaal niet toegepast in de parkeergarage in Eindhoven? De omschrijving in het rapport van de Onderzoeksraad is aantoonbaar feitelijk onjuist en de in het rapport getoonde tekeningen laten hier geen twijfel over bestaan: de getrokken conclusies van de Onderzoeksraad hebben derhalve geen enkele waarde. Ondergetekende heeft destijds zowel de Onderzoeksraad als vele constructeurs hierop gewezen, maar helaas was niemand bereid om in deze kwestie de kat aan de bel te binden; waarschijnlijk om geen spelbreker te zijn in de reeds toen ontstane 'confirmation bias' en/of ter bescherming van de vele belangen in deze zaak. Natuurlijk is het ook mogelijk dat veel partijen het rapport gewoonweg niet hebben gelezen en/of hebben bestudeerd en blijkbaar zijn er veel constructeurs, waaronder ook onderzoekers van de Onderzoeksraad en het door de Onderzoeksraad ingeschakelde bureau Horvat & Partners, die het verschil niet eens weten tussen de bovengenoemde vloertypen. Afgaande op deze algehele gang van zaken is het onderzoeken van incidenten en/of het ontwerpen van bouwconstructies m.i. een hachelijke zaak. Als men op deze wijze 'werkt' aan de 'constructieve veiligheid' vraag ik me oprecht af wat de waarde hiervan is? Wie het weet, mag het zeggen?..

BvdB 16 februari 2022 11:16

Goed dat er een artikelenserie komt over dit onderwerp. Ik hoop dat het zal bijdragen aan een stukje bewustwording. Want als je constructieve veiligheid actief wilt aanpakken/verbeteren, dan moet je beginnen met bewustwording. En niet alleen bij de constructeur of de uitvoerder, maar bij elke betrokkene in de keten van het eerste idee tot en met de sloop. Dus onder andere ook bij de tekenaar, de projectmanager en de beheerder. Mijn maag draait zich nog steeds om als ik terugdenk aan het 'constructeursdebat' op de Dag van de Constructeur 2019. Alle sprekers gaven namelijk aan dat zij zich niet verantwoordelijk voelen voor constructieve veiligheid. Ik hoop nog steeds van harte dat ze 'verantwoordelijk' verwarren met '(hoofdelijk) aansprakelijk'. In dat laatste geval hebben ze m.i. gelijk. Maar dat de grote heren van ingenieursbureaus - nota bene op de Dag van de Constructeur - hardop uitspreken dat ze zich niet verantwoordelijk voelen voor de constructieve veiligheid, geeft maar aan dat er nog grote stappen te maken zijn.

x Met het invullen van dit formulier geef je Cement en relaties toestemming om je informatie toe te sturen over zijn producten, dienstverlening en gerelateerde zaken. Akkoord
Renda ©2024. All rights reserved.