Opdrachtgevers willen steeds eerder zekerheid hebben over wat een project gaat kosten. Daarmee willen ze mogelijke tegenvallers beperken en willen ze af van beslommeringen in de uitvoering. Bovendien: het vroeger betrekken van kennis en knowhow over de uitvoering komt de maakbaarheid, en daarmee het eindresultaat, ten goede, zo is de terechte redenering.
Dit alles leidt ertoe dat aannemers vaak al vroeg in het proces worden gecontracteerd, bijvoorbeeld tijdens de DO-fase (Definitief Ontwerp). Om dan al een betrouwbare prijs vast te kunnen stellen hebben aannemers informatie nodig over het ontwerp, onder meer van ons als constructieadviseurs. Maar die informatie is dan nog relatief beperkt en niet definitief, waardoor het haast ondoenlijk is een prijs tot in detail vast te leggen.

Onzekerheid in de prijs
In de praktijk wordt in die fase wel vaak een prijs bepaald. Aannemers moeten wel, dat is wat opdrachtgevers van ze vragen. En het kan op zich ook, maar die prijs bevat wel nog de nodige onzekerheden. Het gevolg is dat er, zodra er gaandeweg het proces meer duidelijk wordt, vervelende discussies ontstaan over meerwerk en verantwoordelijkheden. Contractonderhandelingen die volgen duren eindeloos, waarbij niet open en transparant wordt gecommuniceerd over verwachtingen, prijzen en (on)zekerheden. En waarbij wij als adviseurs nog wel eens de speelbal worden. Ons wordt verweten dat we onvoldoende zekerheid hebben geboden of fouten hebben gemaakt, zelfs als we op voorhand hebben gewaarschuwd wat de waarde van de aangeleverde informatie is.

Extra marge
De ontwikkeling dat aannemers eerder in het proces worden betrokken is heel begrijpelijk en heeft een aantal positieve kanten. Maar nadelige effecten zijn er ook. Die moeten we onder ogen zien en waar mogelijk proberen te vermijden. Hoe, dat is helaas niet evident.
Een van de opties is het werken met verrekenbare hoeveelheden. Dus dat vooraf eenheidsprijzen worden afgesproken en dat het totaal later, aan de hand van de daadwerkelijke hoeveelheden, met elkaar wordt verrekend. In de Nederlandse woning- en utiliteitsbouw is dat nauwelijks bespreekbaar, maar in de infra en het buitenland is dat heel normaal.
Wat in ieder geval nodig is, is dat iedereen zich bewust is van wat een VO (Voorlopig Ontwerp) of een DO is; een nog niet tot in detail uitgewerkt plan. Zeker nog geen TO (Technisch Ontwerp). Als een aannemer op basis van een DO een prijs wil maken, dan kan dat, maar dan moet dat met beperkte informatie. Met dat gegeven moeten de contractpartijen rekening houden in de prijsbepaling, bijvoorbeeld door een extra marge te rekenen. Daar is niets mis mee; een aannemer loopt extra risico en dat kost geld. Ook de opdrachtgevers, en met hen de kostendeskundigen, moeten zich dat realiseren.

Verder uitwerken
Misschien nog wel de beste en meest realistische oplossing is ervoor te zorgen dat het ontwerp bij het maken van contractstukken verder is uitgewerkt, met meer zekerheid. Bijvoorbeeld met meer informatie over wapeningshoeveelheden of funderingspalen. Met die extra informatie is er een meer betrouwbare prijs te bepalen. Dat is prettig voor zowel de aannemer als de opdrachtgever. Discussies en vervelend getouwtrek kunnen worden voorkomen. Dat betekent wel dat er andere afspraken moeten worden gemaakt over welke inspanningen er in een DO worden verwacht van ontwerpers en adviseurs. En dus dat de huidige werkverdeling in de verschillende fases – ooit bedacht door de ingenieurs zelf – opnieuw tegen het licht moet worden gehouden.

Plezierige samenwerking
Samenwerkingen tussen partijen in de bouw veranderen en dat is prima. De belangen wijzigen en daar hebben wij alle begrip voor. Maar zoals het nu gaat kunnen wij als adviseurs niet optimaal functioneren. Wij hopen daarvoor op enig begrip.
Wij hebben geen panklare oplossing voor handen, maar zouden graag het gesprek aangaan. Met andere adviseurs, aannemers en opdrachtgevers. Laten we samen op zoek gaan naar een betere en plezierigere samenwerking, met een open vizier. Met als uiteindelijke doel bouwwerken met een betere prijs-kwaliteitverhouding.

Deze blog is eerder ook verschenen in Cobouw.