Constructieve veiligheid, met name de borging ervan, is een van de belangrijkste actuele thema's in de constructeurswereld. De sector steekt er veel energie in en dat geldt niet in het minst voor VNconstructeurs. Niet vreemd dus dat het onderwerp een belangrijke plek kreeg op de Dag van de Constructeur 2021. Daar bleek dat er een rotsvast vertrouwen bestaat dat er nu daadwerkelijk iets aan het veranderen is.
Aandacht voor het thema is niet nieuw, het staat al jaren, zo niet decennia op de agenda. Maar sinds de instorting van de parkeergarage bij Eindhoven Airport, en met name het kritische rapport van Onderzoekraad voor Veiligheid dat daarop volgde, heeft de aandacht een enorme vlucht genomen. Tekenend was het dat een van de keynote sprekers op het jaarlijkse kennis- en netwerkevent van de constructeurswereld geen constructeur was maar een organisatieadviseur: Willem de Bont. Hij is als programmamanager nauw betrokken in het dossier constructieve veiligheid.
Het genoemde OVV-rapport heeft ertoe geleid dat een werkgroep en vervolgens een kerncoalitie is geformeerd vanuit een samenwerking tussen de VNConstructeurs, Koninklijke NLingenieurs, Koninklijke Bouwend Nederland, Governance Code Veiligheid in de Bouw en het Opdrachtgeversforum in de Bouw. Een actieplan moet meer duidelijkheid creëren omtrent taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in projecten en moet afrekenen met de cultuur dat ongelukken nu eenmaal horen bij de bouw. Dat actieplan kent drie hoofpunten:
De kernboodschap in deze samenwerking luidt, zo lichtte De Bont toe: Als je werkt vanuit veiligheid komt dit ten goede aan de kwaliteit en het rendement. Voor de invulling van het tweede hoofdpunt, constructieve veiligheid, is inmiddels een werkgroep aan de slag gegaan, onder leiding van Rudi Roijakkers (ABT, tevens bestuurslid van VNconstructeurs). Deze werkgroep heeft het plan verder uitgewerkt, waarin één constructeur verantwoordelijk is voor de constructieve veiligheid van een geheel bouwwerk, de coördinerend constructeur nieuwe stijl. Om hier ervaring mee op te doen zijn 10 leerprojecten aangewezen, die momenteel met veel enthousiasme worden opgepakt. Waarbij volgens De Bont ook het besef bestaat dat bouwen mensenwerk is. Het gaat duidelijk niet alleen om techniek maar ook om soft skills, zoals communicatieve vaardigheden en professionele tegenspraak.
Over het belang van professionele tegenspraak is een Cement-artikel gepubliceerd, ‘De kunst van het tegenspreken’, geschreven door Johan Bolhuis en Menno Pronker.
Een van de leerprojecten is het Herman Gortercomplex in Utrecht. De ervaringen in dat project werden toegelicht door Hans Tuinte van Lucassen Bouwconstructies en Jurgen Hielema van het Rijksvastgoedbedrijf. Het is een project waarbij drie vrijstaande kantoorgebouwen worden getransformeerd tot één groot energiezuinig kantoor. Het belangrijkste leerdoel van het leerproject is ervaring op te doen met de BRL 5022, een richtlijn op basis waarvan de coördinerend constructeur kan worden gecertificeerd. In het project gaat veel aandacht uit naar de overdacht tussen de verschillende fases en het voorkomen dat er informatie verloren gaat die invloed heeft op constructieve veiligheid.
Uit de ervaringen in het project blijkt dat er overeenkomsten maar ook een aantal belangrijke verschillen bestaan tussen de BRL 5022 en de huidige praktijk. Zo is volgens de BRL de coördinerend constructeur al actief in de TO-fase, waar dat bijvoorbeeld volgens het Kennisportaal Constructieve Veiligheid (KPCV) pas in de UO-fase nodig is. Verder moet volgens de BRL in de hoofdberekening volledig worden uitgeschreven hoe de constructieve veiligheid is geborgd.
Een van de leerpunten is volgens Tuinte en Hielema dat, om het allemaal goed te doen er veel administratieve handelingen nodig zijn, iets waar ook in het budget rekening mee moet worden gehouden. Aandachtspunt is verder de verantwoordelijkheid voor standaard hulpconstructies. Die vallen volgens BRL 5022 formeel niet onder de coördinerend constructeur, maar het is niet altijd duidelijk wat nu wel en niet standaard hulpconstructies zijn. Ook is er nog onvoldoende ervaring opgedaan met de samenwerking met de veiligheidsregisseur.
Tijdens de sessie kwam het mandaat van de coördinerend constructeur ter sprake. Kan die een project stilleggen als daar aanleiding voor is? Dat kan zeker. Maar het is altijd beter via de veiligheidsregisseur naar een oplossing te zoeken voordat de zaak escaleert, zo adviseren Tuinte en Hielema.
Willem van Dijk liet in een andere parallelsessie zien hoe ze bij Heijmans in de praktijk omgaan met constructieve veiligheid. Om de constructieve veiligheid te verbeteren heeft het bouwbedrijf een aantal maatregelen doorgevoerd bij de inkoop van constructieadvies. Heijmans sluit alleen nog contracten via een raamovereenkomst met geselecteerde partijen. Daarin stuurt het bedrijf erop aan dat ontwerpend constructeur en coördinerend constructeur één en hetzelfde bedrijf is. Zo worden problemen in de overdracht beperkt. Ander uitgangspunt is dat het bedrijf prefab beton maximaal volgens categorie 3 uit de KIWA-criteria inkoopt. Dat betekent dat de ontwerpverantwoordelijkheid bij de leverancier beperkt wordt, en dat het zwaartepunt bij de coördinerend constructeur ligt.
In zijn toelichting over de aanleiding tot deze stappen, ging Van Dijk als aannemer de confrontatie met de beroepsgroep constructeurs niet uit te weg. Omdat constructieve veiligheid ook voor Heijmans van groot belang is, heeft het bouwbedrijf intern onderzoek gedaan naar waar de problemen zitten. Fouten blijken met name in de realisatiefase op te treden, waarbij oorzaken vooral te wijten zijn aan ondeskundigheid, gebrekkige communicatie of uitvoeringsfouten. De verantwoordelijkheid voor deze fouten ligt zowel bij de betrokken constructeurs als binnen het eigen bedrijf. Zo steekt Van Dijk de hand ook in eigen boezem.
Van Dijk merkt dat constructeurs nog wel eens moeite hebben met grote de verantwoordelijkheid die volgens de nieuwe afspraken hun kant op komt. Maar hij wil ervoor waken dat verantwoordelijkheid wordt verward met aansprakelijkheid. Het gaat vooral om de houding tijdens het proces. Van Dijk noemde tot slot transparantie en het evalueren van de samenwerking als belangrijke aandachtpunten, waarbij ook soft skills aan bod moeten komen.
Zo bleek uit de diverse voordrachten dat wat constructieve veiligheid betreft het niet alleen bij praten blijft. De eerste stappen voor een daadwerkelijke verbetering zijn gezet. Dat onderstreepte ook kersvers voorzitter van VNconstructeurs Eric van den Broek , die overigens ook ziet dat we nog een lange weg te gaan hebben. ‘Pak je rol als constructeur’ was zijn devies.
Van den Broek is trots op het brede en inhoudelijke goede programma van de Dag van de Constructeur, in zowel het plenaire programma als de parallelsessies. Tijdens het online event, georganiseerd in samenwerking met Duurzaam Gebouwd, ging namelijk niet alleen aandacht uit naar constructieve veiligheid. Het centrale thema van de dag was ‘Duurzame verbinding’. In de diverse presentaties was er aandacht voor onder meer duurzaamheid, samenwerking, digitalisering en innovaties. De voorzitter sprak tot slot de hoop en verwachting uit dat de volgende Dag van de Constructeur, op 19 mei 2022, weer gewoon fysiek kan plaatsvinden.
De Dag van de Constructeur betekende ook de aftrap oor een nieuwe ronde in de verkiezing van de Constructeur van het Jaar. Deze werd niet, zoals andere jaren, bekendgemaakt op dit evenement – de huidige Constructeur en Talent van het Jaar, Arjan Habraken respectievelijk Marijn Bruurs, zijn amper een half jaar geleden verkozen. In plaats daarvan verschuift de verkiezing naar november, tijdens Building Holland. Wel deed juryvoorzitter Noortje de Geus alvast een oproep om collega’s aan te dragen, en daarmee de trost op het vak verder uit te dragen. Mensen moeten hun nek durven uitsteken, zo bleek ook in het gesprek met twee oud-winnaars Maurice Hermens en Frank Kaalberg. Zij ervaren de benoeming nog altijd als een grote eer. Volgens beiden kunnen of misschien wel moeten de nieuwe kandidaten een rol spelen in het vinden van de balans tussen constructieve veiligheid en duurzaamheid, een van de grote uitdagingen voor de komende jaren.
Reacties