Op de grens van 1?Ontwerp van het Sluishuis in Amsterdam vanaf de waterzijde, bron: Barcode Architecs / BIG Bjarke Ingels Group 1 14? CEMENT 02 2019 In gesprek met Dirk Peters van Barcode Architects over de uitdagingen van architectuur en constructie door ir. Cindy Vissering, Redactie Cement / Betonhuis het (on)mogelijke CEMENT 02 2019 ?15 Peters ziet de verdere stedelijke verdichting echt als dé opgave van de komende periode. De beweging is dat meer mensen in de stad wil- len wonen. En al is die beweging cyclisch, de verdichting van de stad is een continue ontwikkeling. Hij vindt dat er met aandacht moet worden gekeken waar er hoogbouw wordt gerealiseerd, want niet elke middel - kleine stad moet zijn kerktoren inruilen voor een woontoren. "Niet dat de kerktoren nu dwangmatig het hoogste punt moet blij- ven, dit kan ook een bioscoop of winkelcen - trum zijn als aanduiding van het centrum. Maar een hoogbouw woontoren is wel weer het andere uiterste". Barcode Architects heeft op dit mo- ment negen hoogbouw torens in ontwikke- ling, waarbij zij zien dat het groeperen van torens rondom een knooppunt meerwaarde geeft, zoals in het Wijnhavenkwartier in Rot- terdam het geval is. Zij realiseren hier twee woontorens (foto 3). Door de intensivering van de kavels komt er ruimte vrij om in de sokkel voorzieningen op te nemen die de leefbaarheid van de buurt ten goede komen. De leefbaarheid van de omgeving is een aan - dachtspunt volgens Peters. En dan vooral ook de leefbaarheid van de buitenruimtes. De stedelijke verdichting geeft uitdagingen in het creëren van architectonische trans- parantie en lichtheid. Een van hun ontwer- pen in het Wijnhavenkwartier, woontoren Casanova, heeft een driehoekige platte- grond, waardoor de appartementen aan twee zijden uitzicht en licht hebben. Door de hoekverdraaiing (fig. 5) kijken de bewoners langs de naastgelegen woontoren The Muse. De eisen vanuit duurzaamheid en energie- besparing verstevigen de uitdaging in trans- parantie en lichtheid eens te meer. Cycli en duurzaamheid Flexibel en toekomstbestendig bouwen zijn thema's die breed spelen en deel uitmaken van het gedachtegoed van de circulaire eco- nomie. Peters ziet dat gebouwen op een ge- geven moment aan het einde van hun le- vensduur zijn, omdat de installatie of de identiteit niet meer voldoet. In dit kader ziet hij de kantoorgebouwen van de jaren 60 en 70, die over het algemeen niet meer passen De uitdaging in de architectuur voor de komende periode zit volgens Dirk Peters van Barcode Architects in het behouden van de transparantie en lichtheid, terwijl de bouwopgave vraagt om verdichting en duurzaamheid. Hierin ziet hij onder andere de uitdaging van het opzoeken van de grenzen van wat mogelijk is met een materiaal en binnen de constructie. Een goede samenwerking met de constructeur is hierbij de sleutel. J IR. DIRK PETERS 2009 ? heden architect ­directeur/ oprichter Barcode Architects 2006 ? 2009 senior project architect OMA, Office for Metropolitan Architecture 2003 ? 2006 architect Herzog & de Meuron 1995 ? 2003 opleiding Architectuur TU Delft 16? CEMENT 02 2019 2 Ontwerp van de woontoren The Muse in het Wijnhavenkwartier, Rotterdam?3 Maquette van de woontorens The Muse en Casanova  4 Werken met VR in het uitwerken van het ontwerp?5 Ontwerp van de Casanova met links The Muse, bron: Barcode Architecs 2 3 5 4 CEMENT 02 2019 ?17 6?Ontwerp Sluishuis in Amsterdam vanaf de binnenzijde bezien, bron: Barcode Architecs / BIG Bjarke Ingels Group 6 Innovatie en digitaliseren Peters ervaart dat er na de crisis, waarin een groot gedeelte van de architecten is verdwe- nen, nu weer een positieve houding is. In de crisis was er meer tijd om te onderzoeken en innovatieve typologieën te bedenken. Hij merkt dat deze houding er nog steeds is en dat er nu ook budgetten zijn om het uit te voeren. Er is echt een positieve drive om in- novatieve ideeën tot realiteit te brengen. Met nieuw optimisme worden de grenzen van wat men mogelijk acht met materialen en con - structie steeds verder opgerekt. Hetzelfde geldt voor de digitale moge- lijkheden. Barcode Architects werkt in alle binnen de huidige gewenste uitstraling. Om - dat zij redelijk 'los' op het bedrijventerrein staan, zijn ze ook stedenbouwkundig gezien makkelijk te vervangen.  Hij ziet dit nog sterker in China gebeu - ren, waar gebouwen na nog kortere cycli toch weer moeten worden afgebroken. Hij had dat vermoeden al toen hij zo'n twintig jaar geleden deze gebouwen uit de grond zag verrijzen. Daarom wordt het streven om ge- bouwen weer uit elkaar te kunnen halen, zo- als met de circulaire economie wordt be- oogd, misschien nog wel belangrijker. Alhoewel hij dit niet heel snel tot de stan - daard bouwmethode ingevoerd ziet worden. "Een klein paviljoen kan ook groots zijn" 18? CEMENT 02 2019 projecten met digitale modellering in het ontwerp en de uitwerking. Ze gebruiken daarbij ook technieken als VR (foto 4) en AR. Voor het Sluishuis in Amsterdam, een woon- gebouw van 11 verdiepingen hoog, dat tot 50 m uitkraagt over het water (fig. 1 en 6), heeft Peters bijvoorbeeld twee dagen lang met een collega alle ruimtes virtueel doorlopen, tot aan de kleinste bezemkast aan toe om alle 'clashes' eruit te halen. Hij ziet dat deze technieken de wereld open leggen: ze wer- ken net zo gemakkelijk met mensen uit Chi - na als in Europa of Nederland. De voordelen van het werken met mensen aan de andere kant van de wereld is dat er 24 uur per dag kan worden doorgewerkt aan het modelle- ren van een project. Met een deadline in zicht kan dat wel eens handig zijn. Peters denkt dat de ontwikkelingen van het over elkaar heen leggen van het digi - tale en werkelijke project heel snel gaan. En dat dit ook heel snel ingevoerd gaat worden in de bouw als standaard werkmethode. Dat de modellen die architect en constructeur samen maken als directe input gelden in de uitvoering. En een drone tijdens de bouw in - meet wat er wordt gerealiseerd en dit over het digitale model heen legt ter controle. Deze ontwikkelingen gaan momenteel heel erg snel. Ontwikkeling constructie In de nabije toekomst verwacht Peters dat in constructies de extremen nog meer worden opgezocht . Dus slanker en sterker, met gro- tere overspanningen en overstekken. Hij werkt graag samen met constructeurs die de grenzen van het (on)mogelijke opzoeken, in strijd met de zwaartekracht. Hij merkt dat bij de uitdagende projecten die Barcode Architects momenteel aan het ontwikkelen en uitvoeren is, de mensen binnen de be- trokken ingenieursbureaus ook echt speci - fiek kiezen om aan dat soort projecten te werken. Hij werkt bij voorkeur vanaf het be- gin samen met de constructeur waarbij de uitgangspunten en concepten al samen in een soort workshop worden ontwikkeld. Wat Peters betreft, kan de construc- teur een meerwaarde ontwikkelen door iets breder te kijken dan alleen zwaartekracht en constructieve veiligheid. Zodat de construc- teur niet alleen reageert op het beeld dat de architect bedenkt, maar er een nog intensie- vere uitwisselingen van ideeën kan ontstaan. Vooral wanneer een constructeur ook aspec- ten van bouwfysica en architectuur mee- neemt in zijn denkwereld, kunnen er grootse objecten worden ontworpen. Met een groots gebouw doelt Peters meer op het effect dat het gebouw creëert dan de fysieke grootte. Wat hem betreft kan een klein paviljoen ook groots zijn. Hij ziet dat grote architecten die echt utopische gebouwen ontwerpen vaak een heel nauwe samenwerking hebben met een ingenieur met dat soort kwaliteiten. De rol van beton Beton is het meest toegepaste bouwmateri - aal en Peters ziet dit ook niet heel snel ver- anderen. De bouwmethode past binnen een traditie en hij ziet dat Nederland nog steeds voorop loopt in de ontwikkelingen rondom bouwen met beton. Beton wordt toegepast in alle type gebouwen, van rijtjeshuis tot hoog - bouw. Hij verwacht dat er vanwege de bouwsnelheid en tekorten aan personeel steeds meer in prefab zal worden gebouwd. Hij volgt met interesse de innovaties die momenteel in ontwikkeling zijn, zoals ho- gesterktebeton en 3D-printen. De extra mo- gelijkheden en vormvrijheid spreken hem aan. Niet dat Barcode Architects nu ineens 'blobs' gaat ontwerpen. Uitgangspunt blijft voor hen de geometrische vorm die zij een transformatie laten ondergaan als reactie op de omgeving en het gewenste programma. Beton heeft veel expressiemogelijkhe- den, zoals Barcode Architects ook heeft toe- gepast in de woontoren The Muse. De strak witte balkonbakken (fig. 2), die als een water- val naar beneden druppelen richting het wa - ter, geven een groot contrast met het antra - ciet betonnen kader. In beide gevallen hebben zij met verschillende producenten gezocht naar de juiste samenstelling van be- ton, de dichtheid en de kleurechtheid. "Ik heb geen specifieke wens in de ontwikke- ling van wat beton zou moeten kunnen," zegt Peters. "We zijn telkens op zoek naar het ui - terste van wat mogelijk is, dat maakt onze ontwerpen interessant." UTOPISCHE GEBOUWEN Dirk Peters van Barcode Architects zoekt steeds de grenzen op van wat (on)mogelijk is. Het bureau dat hij samen met Caro van de Venne leidt bestaat inmiddels uit zo'n 60 personen. Peters waardeert de intensieve sa- menwerking met de constructeur in het meest vroege stadium van het ontwerp. Door de kruisbestui- ving kunnen uitdagende construc - ties en utopische gebouwen tot stand komen. Het Sluishuis (fig. 1 en 6) dat in Amsterdam wordt gebouwd, be- staat uit een gesloten bouwblok dat aan twee zijden is geopend. Aan de waterzijde is het gebouw opgetild, zodat men het blok bin- nen kan varen. Deze hoek heeft een overstek van 50 m, dat met een 11 verdiepingen hoge, afge- schuinde liggerwand van beton wordt gerealiseerd. De woning- scheidende wanden en de vloeren hangen aan deze wand. In het Wijnhaven kwartier in Rot - terdam worden de hoogbouwto- rens The Muse (75 m) en Casanova (110 m) gerealiseerd (foto 3, fig. 5) . Beide hebben een uitdagende be- tonconstructie vanwege de in- snoering van de hoogbouw tussen de 5e en 8e verdieping. The Muse heeft een borstwering en balkons van hagelwit beton (fig. 2), die een spannend afwisselend beeld ge- ven met het vele glas. Het gebouw wordt ingekaderd door de kopge- vels en dakrand van antraciet pre- fab beton. Beide torens zijn mo- menteel in aanbouw, The Muse heeft recentelijk het hoogste punt bereikt. CEMENT 02 2019 ?19