Met de situatie op 11 december moest ik denken dat alles toch relatief is. In de stad waar ik vandaan kom, Ivanjica, valt er ‘s winters soms tien keer zo veel sneeuw. Toch is er daar nooit sprake van code rood door sneeuwval. Je hebt geen keus. Sneeuw of geen sneeuw, je moet gewoon rijden. Mijn geboorteplaats ligt nog ten zuiden van Nederland. In het hoge noorden is de situatie natuurlijk nog veel extremer.

Ik had het geluk om afgelopen oktober twee dagen in Noorwegen te mogen zijn. Ik was uitgenodigd om tijdens Noorse Betondag in Trondheim een presentatie te verzorgen over onze werkzaamheden op betongebied bij de TU Delft. Het mooie van het hoge noorden is dat je in deze periode verrast kan worden door het poollicht. Alhoewel, in Trondheim gebeurt dat niet zo vaak, of eigenlijk bijna nooit. Maar, tijdens één van de twee nachten dat ik daar was, was het toch zo ver. Het was een prachtig gezicht. De gedachte ging door mijn hoofd dat de kans van poollicht in Trondheim toch groot is. Tenminste voor mij!

En zelfs voor mij, iemand die uit de bergen komt, was het met -1 °C relatief koud in Trondheim. Maar het kan gemakkelijk nog kouder zijn. Ik moest denken aan mijn broertje. Hij is één jaar jonger dan ik, ook civiel ingenieur en werkt op Sabetta, in het noordoosten van het Jamal-schiereiland in Rusland. Als mensen hem vragen waar dat ligt, zegt hij “vlakbij het noordelijk rotatiepunt van de aarde”. Het is feitelijk 400 km verwijderd van het Noordpoolgebied. En daar is het echt koud! Zeven tot negen maanden in het jaar vriest het er met soms wel temperaturen tot -50 °C. Plaatsen op aarde met lagere temperaturen zijn niet gemakkelijk te vinden. Vegetatie bestaat daar bijna niet, maar het poollicht is er wel vaak te zien. Wat doet hij daar? Zoals ik aangaf, is hij bouwer (civiel ingenieur). Maar hoe zit dat met de bouwwereld in zo’n koud gebied? En welk soort infrastructuur is ervoor nodig om daar iets te kunnen bouwen?

Het project waarmee mijn broertje bezig is, heet Yamal LNG, een geïntegreerd project voor een nieuwe installatie voor de winning, het vloeibaar maken en de verzending van aardgas. Hij is betrokken bij het bouwen van vier opslagtanks met een hoogte van 52 m en een diameter van 77 m, elk met een opslagcapaciteit van 160.000 m³. Vergelijkbare opslagtanks liggen ook op de Maasvlakte in Rotterdam, maar het koude weer, de harde wind en de overige bijzondere omstandigheden maken het zeer uitdagend om dit daar te bouwen. Vaak moesten eerst overkappingsconstructies worden gebouwd om überhaupt te kunnen werken, bijvoorbeeld voor het lassen en betonstorten bij -30 °C. Een van de uitdagingen in zo’n koud gebied, is de fundering op permafrost. Permafrost is een dikke laag bevroren ondergrond waarvan alleen het oppervlak in de zomermaanden ontdooit. Vanwege mogelijke grondinstabiliteit in perioden van dooi is elke opslagtank gebouwd op 948, 24 m diepe palen met 1330 thermische stabilisatoren (thermosyphon-systeem) die rondom de palen zijn geïnstalleerd om de thermische stabiliteit van de grond  te garanderen. Het thermosyphon-systeem is een koelinrichting die de temperatuur van de grond verlaagt.

Toen vier jaar geleden het project werd gestart, was het gebied zowel via land als over zee niet bereikbaar. Nu is er naast een LNG-fabriek, een vliegveld, een zeehaven, een energiecentrale en huisvesting voor zo’n 20.000 mensen, mensen die dit project tot een groot succes hebben gemaakt. Ik weet niet of dit een reden was om door te gaan, maar vaak hadden ze mooie momenten, zoals met de poollichten en soms hadden ze ook best strenge, onverwachte toezichthouders: witte beren!

Zoals ik al schreef: Alles is relatief. Door de geschiedenis van ons vakgebied, is vaak bewezen dat de vooruitgang in de bouwwereld gepaard gaat met grote catastrofen. Ik zou toch eerder zeggen dat het gekoppeld is aan uitdagingen. Zeer grote uitdagingen, waarvan je zou zeggen dat de kans op succes klein is, worden toch maar mooi gerealiseerd. Feitelijk bestaat “kan niet” in ons vakgebied niet. Of, zoals ze het in Sabetta zeggen: “Wij wisten niet dat het onmogelijk was, daarom deden we het.”.