Bij mij is dat besef inmiddels stevig ingedaald. In positieve zin wel te verstaan; dat ik impact kan maken, maar ook dat ik op moet schieten! Als ik ‘ik’ schrijf, dan bedoel ik eigenlijk ‘we’. Nu zowel Shell als Tata zich publiekelijk moeten verantwoorden over hun CO₂-uitstoot, kan de noodzaak niemand meer ontgaan zijn. De tijd van green washing en andere afleidingsmanoeuvres is passé. Mijn ongeduld neemt met de dag toe.

Gelukkig krijg ik met regelmaat de vraag wat wij, als Voorbij, doen met circulariteit. Een paar jaar geleden kreeg ik met name de vraag of het casco weer uit elkaar gehaald kon worden. Nu gaat het steeds vaker over CO₂-uitstoot. Ik denk dat dit de vragen zijn waar het over moet gaan. Veelal begin ik dan te vertellen over wat wij op ons terrein verduurzaamd hebben. Zo vertel ik dat we regenwater opvangen en gebruiken voor productie, dat we elektrische heftrucks hebben enz. IJverig wordt dit dan genoteerd en ik ontvang al snel de feedback ‘goed bezig’. Maar dan begin ik op stoom te komen en vervolg ik met de vraag: hoeveel procent van de CO₂-footprint van een betonfabriek wordt bepaald door de zaken die ik zojuist opgenoemd heb? Juist, we hebben het dan over slechts een paar procent. Natuurlijk zouden de relevante vragen moeten gaan over de footprint van ons betonmengsel, het gebruik van secundaire grondstoffen, de hoeveelheid wapeningsstaal in ons casco en het transport naar de bouwplaats. Want daar liggen de echte uitdagingen.

Maar wat zijn dan wel de goede vragen die je als opdrachtgever moet stellen? Wat mij betreft werkt het niet als mij wordt verteld dat ik mijn grind voor x% moet vervangen door secundair materiaal. Soms kan dat weliswaar prima, maar bij bijvoorbeeld schoonbeton is het ingewikkelder. En aangezien er verhoudingsgewijs veel minder gesloopt wordt dan gebouwd, blijven we altijd (nieuw) grind en zand toepassen in de bouw. Vandaar dat er dus in het Betonakkoord als doelstelling staat dat al het vrijgekomen materiaal hoogwaardig wordt hergebruikt. Sander den Blanken bepleitte de inzet van een materialenpaspoort en dat onderschrijf ik volledig. Daarmee kun je intelligent omgaan met beschikbare materialen. We willen voorkomen dat we straks ‘sloopafval’ naar Nederland gaan verschepen omdat de opdrachtgever om x% granulaat vraagt. Dan verliezen we ons echte doel uit het oog. Bovendien kan natuurinclusief winnen van zand en grind ook in positieve zin bijdragen aan de klimaatverandering. We moeten het gehele speelveld blijven bekijken en dus niet vrijgekomen materiaal over de wereld gaan verslepen.

Rond de verkiezingen hoorde ik in een debat een politicus bepleiten dat in zijn stad alle nieuwbouw voor 20% uit hout moet bestaan… Ik denk dat opdrachtgevers en gemeenten weg moeten blijven van ‘hoe’ iets wordt opgelost, maar in plaats daarvan de markt moeten uitdagen. Kom met ambitieuze MPG (Milieu Prestatie Gebouw)-waarden, die weer zijn te vertalen naar MKI’s (Milieu Kosten Indicator) voor bouwpartners en toeleveranciers. Dan geef je de ruimte aan de ingenieur om vanuit het brede pallet aan mogelijkheden de beste oplossing te creëren. Vanuit het Betonakkoord werken we nu aan het vastleggen van MKI-plafondwaarden van verschillende producten en mortels. En de komende jaren gaan die plafondwaarden steeds uitdagender worden. Daarmee creëer je in de breedte een gelijk speelveld en leg je de verantwoordelijkheden in de hele keten op de juiste plek.

We blijven de komende jaren volop in beweging. Zo schudde de betonwereld recent op haar grondvesten toen een verhoudingsgewijs enorme verhoging van de prijs van cement werd aangekondigd. De schaarste aan hoogovenslak en de CO₂-heffingen zijn de voornaamste oorzaken van de stijging. Ook de staalprijzen stegen het afgelopen jaar met 30 tot 40%. Als we dan teruggaan naar de CO₂-footprint van een betonfabriek, dan gaat het mechanisme dat verduurzamen loont, nu wel echt spelen. Ik ben niet blij met al deze prijsverhogingen, maar tegelijkertijd betekent het ook dat zij die verhoudingsgewijs weinig cement en staal gebruiken het minste last hebben van deze prijsstijgingen. En dat vind ik dan toch weer positief te noemen.

En zo ben ik weer terug bij de cirkel van invloed, waarover ik het in mijn columns vaker heb. Kijk goed naar wat je zelf kunt doen. Laat je niet afleiden door argumenten dat het niet zoveel zin heeft zolang Tata nog steeds zoveel uitstoot en ze in Afrika geen plastic scheiden. Kijk naar de grote én klein(er)e dingen die je kunt doen om het verschil te maken. De optelsom daarvan levert wél een enorme impact. Zo is bij mij thuis de eerste bofkipburger inmiddels bereid en ga ik de vegetarische slager verder ontdekken de komende tijd. Ballast Nedam nam wat mij betreft een mooie stap om nu ook zakelijk geen vlees en vis meer te serveren. Dan toon je lef! Het inspireerde mij om deze ontdekkingstocht thuis verder voort te zetten. Of ik ook de lef heb om het broodje bal van het menu te halen in de fabriek? De tijd zal het leren.