Als statutair directeur van betonfabriek Voorbij Prefab (Voorbij) is die link snel gelegd. De CO₂-footprint van beton is immers hoog. Wereldwijd staat de sector in de top 3 van vervuilende industrieën. Bij Voorbij produceren we meer dan 100.000 m³ beton per jaar. Dan snap je dat ik me in mijn cirkel van invloed richt op de productie van beton. Tijdens de Betondag 2019 introduceerde ik het woord 'betonschaamte' en dat maakte niet alleen veel discussie los, maar ik voelde bij mezelf ook de enorme drive om nu echt een stap te gaan zetten.

Het afgelopen jaar is er veel geschreven en gesproken en over de milieu-impact van beton en de ambitie om dit te verlagen. Tegelijkertijd ontstonden er allerlei initiatieven voor bouwen met hout als alternatief in de bouw. Bouwen met hout is prachtig, goed dat ook hier ontwikkelingen zijn. Tegelijkertijd is er in Nederland de vraag naar 90.000 betaalbare woningen op jaarbasis en daar zie ik juist enorme kansen voor CO₂-arm beton.

De reis naar CO₂-arm beton
Onze ambitie is om casco’s te maken van CO₂-arm beton, zonder dat we concessies doen op productiesnelheid en kwaliteit. Op een gemiddelde dag maken we in onze geautomatiseerde en gerobotiseerde fabriek acht woningen. Afhankelijk van de ploegenindeling, ontkisten we dan binnen 6 tot 18 uur. De ontwikkeling van sterkte van het beton, direct nadat het gestort is, is dus van groot belang. ABT, onze samenwerkingspartner, zette ons op het spoor van een hybride variant van beton, waarbij we wel cement blijven gebruiken maar dat combineren met een alkalische activatie, bekend van geopolymeerbeton.

Na maanden van onderzoekswerk kwamen we net voor de bouwvak op het punt dat we durfden te zeggen: “We hebben een technische doorbraak!”. We kwamen op een mengsel dat aan de ene kant verwerkbaar bleef in ons proces, maar ook snel ontkist kan worden. En zo hebben we ons eerste doel gehaald: duurzaam beton met maar liefst 44% minder CO₂. Vrij vertaald betekent dat een besparing van 11.500 km rijden met de auto voor elke woning!

De belangrijke randvoorwaarden, certificering!
En zo begonnen we in de zomer aan de certificering van ons nieuwe mengsel. Waar we tijdens de technische fase zelf aan de knoppen konden draaien, moesten we nu op zoek naar de juiste knoppen om dit nieuwe beton te mogen toepassen in woningbouwprojecten. Je weg vinden in alle normen die er zijn is complex. We zijn dan ook zeer content dat we begin september, onder toeziend oog van KIWA, testbeton hebben gemaakt. Je maakt testbeton om de gelijkwaardigheid met het referentiebeton aan te tonen. Daarom zijn, met uitzondering van het bindmiddel, de aard en dosering van de grondstoffen identiek aan die van het referentiebeton.
Na 28 dagen kunnen we formeel vaststellen of het nieuwe betonmengsel minimaal gelijkwaardige eigenschappen heeft als ons referentiebeton. We zijn verheugd te delen dat we dit traject begin oktober hebben kunnen afronden met een attest vanuit KIWA.

We hebben het CO₂-armer beton ontwikkeld met de ambitie om positief bij te dragen aan het realiseren van het Klimaatakkoord en het Betonakkoord. Daarnaast vinden we het ook belangrijk dat het toepassen van beton positief wordt gewaardeerd. We zagen de zoektocht van ontwikkelaars en architecten om gebouwen te ontwerpen zonder beton. Vandaar het woord ‘betonschaamte’. Nu we een flinke hap wegnemen van onze footprint, staat ons nog maar weinig in de weg om beton op grote schaal te blijven toepassen voor bijvoorbeeld de woningbouw. En daarmee start nu de realisatie: CO₂-arm beton in de gebouwde omgeving. In november zullen we de eerste vier woningen realiseren in een nieuwbouwproject in Zaandam, in samenwerking met ERA Contour en Parteon.  

Brengen en halen
Maar natuurlijk gaat onze reis verder! We zijn voor nu erg tevreden met de 44% reductie, maar we hebben het idee dat er meer te halen is. Naast ABT spraken we ook al diverse keren met de TU/e. Op de universiteiten ligt veel interessant onderzoeksmateriaal. We gaan kijken welke innovaties we kunnen gaan testen en hopelijk doen we dat niet alleen. Een prefab-betonbedrijf gebruikt andere mengsels dan bijvoorbeeld een betonmortelbedrijf. Stel je voor dat we dit met een bredere groep van bedrijven gaan oppakken. Dat we de onderzoeken gaan implementeren en testen op grotere schaal!

Wij stellen slechts twee voorwaarden: dat alle opgedane kennis open wordt gedeeld en dat deelnemers een intrinsieke motivatie hebben om beton te verduurzamen. Zo willen we de kracht van een groep gelijkgestemden gebruiken om snelheid te maken om beton op grote schaal te verduurzamen. Daar gaan we voor, samen!