Wonderwoods stijgt tot constructieve hoogte Beplanting in gevels en op daken bepalend in constructief ontwerp 1 Wonderwoods in Utrecht, foto: Jacques Linssen 1 6? CEMENT 5 2024 De ambitie van gemeente Utrecht is 'Gezond Stedelijk Leven'. Wonderwoods past in die ambitie . Het project bestaat uit twee spraakmakende groene torens op loopafstand van Utrecht Centraal op de kop van het toekomstige stads- deel Beurskwartier. Het bevat één hectare aan bomen, struiken en bloemen (fig. 2). De torens zijn vernoemd naar beide architecten. De 70 m hoge 'MVSA-toren', gelegen aan de Jaarbeursboulevard naast bioscoop Kinepolis, kent een veelzijdig pro- gramma met onder andere appartementen en penthouses, kantoren, retail, cultuur en openbaar toegankelijke groentuinen. De 104 m hoge 'Boeri-toren' (spreek uit Bo-eri) aan de Croeselaan, bevat appartementen en penthouses, commerciële ruimtes en horecavoorzieningen in een verticaal bos op de gevel. Modellering De gebouwen zijn gefundeerd op relatief ondiepe palen, op de eerste draagkrachtige zandlaag, met als paalpuntniveau circa NAP -15 m. Dit is mogelijk gemaakt door een geavanceerde constructieberekening, waar- mee is aangetoond dat het gebouw niet te veel zou zakken. Voor deze berekening is een basis- model en een grondinteractiemodel gebruikt. Het onderscheid tussen de modellen is de wijze van modelleren van de fundering. Basismodel? Het basismodel is gebruikt voor de toetsing van de globale vervormingen ten gevolge van korteduurbelastingen en voor het bepalen van de krachten in de construc- tie. In dat model zijn de ondersteuningen ingevoerd met een stelsel lineair elastische veren, met een stijfheid die is bepaald door de geotechnisch adviseur. Grondinteractiemodel? Het grondinteractie- model is gebruikt om de invloed van de langeduurzettingen op de constructie te be- schouwen. Het doel van dit model is inzicht verschaffen in de te verwachten scheefstand van het gebouw. Ook wordt hierin meegeno- men dat door de zettingen een zekere her- verdeling van krachten plaatsvindt in de constructie, wat voor een ander krachten - spel zorgt dan uit het basismodel volgt. De geotechnisch adviseur berekende de te verwachte zettingen op basis van de langeduurfunderingsdrukken uit het ge- bouw (quasi blijvende combinatie). Deze funderingsdrukken zijn in een vroegtijdig stadium bepaald aan de hand van een ge- wichtsberekening. In de analyse van de geotechnisch adviseur is geen rekening gehouden met de stijfheid van het gebouw, terwijl het gebouw wel degelijk stijfheid heeft. Met een separaat EEM-model, dat het fitmodel wordt genoemd, is de beddingconstante van de ondergrond bepaald alsmede de stijfheid van een IR. COERT DOOMEN ConstructeurVan Rossum Raadgevende Ingenieurs IR. STEVEN SCHOENMAKERS Partner / Projectleider Van Rossum Raadgevende Ingenieursauteurs Het project Wonderwoods in Utrecht bestaat uit twee torens, van 104 m en 70 m hoog. De hoogste wordt voorzien van een verticaal bos van beplanting aan balkons en ge\ vels. De tweede, met karakteristieke rondingen, combineert groen aan de binnenzijde met wintertuinen langs het gebouw. In totaal gaat het om circa 4000 m plantenbakken en 161 grote boombakken. Voor de constructie had dit alles de nodige consequenties. CEMENT 5 2024 ?7 fictieve grondplaat. In het model komt dit overeen met een massieve plaat met een bepaalde stijfheid en dikte op een grid van verende steunpunten, die tezamen de grondwerking nabootst. De parameters behorende bij deze fictieve grondplaat zijn zo gekozen dat een gelijk zettingspatroon ontstond als de waardes van de geotech - nisch adviseur. Het fitmodel is uiteindelijk onder het basis EEM-model geschoven. Samen vormen ze het grondinteractiemodel (fig. 3). Het grondinteractiemodel is dus een samenvoe- ging van het basismodel en het fitmodel. Hiermee werd het aandeel van de stijfheid van de constructie meegenomen in de be- schouwing van de zettingen. De omhullende, meest ongunstige, optredende krachten van 2 Impressie Wonderwoods met links de MVSA-toren en rechts de Boeri-toren, bron: VERO 3 Principe grondinteractiemodel Wonderwoods 2 PROJECTGEGEVENS project Wonderwoords opdrachtgever G&S Vastgoed / Kondor Wessels Projecten architect Stefano Boeri Architetti / MVSA Architectsconstructeur Van Rossum Raadgevende Ingenieurs geotechnisch advies Crux aannemer Bouwcombinatie Wonderwoods, bestaande uit VolkerWessels- ondernemingen Boele & van Eesteren en Kondor Wessels Amsterdam 3 8? CEMENT 5 2024 zowel het basis- als het grondinteractiemodel zijn uiteindelijk beschouwd in de beoordeling van de sterkte van de constructie. Bouwkuip Onder de torens bevindt zich een doorlo- pende eenlaagse kelder. De bouwkuip voor deze kelder is omsloten door CSM-wanden (Cutter Soilmix Wanden (fig. 4). Deze wan - den zijn met groutankers in de grond veran - kerd. Voordat deze bouwkuip is ontgraven, is de grond van een injectielaag voorzien, waarmee de gehele bouwkuip waterdicht is gemaakt. De injectielaag is pas aangebracht na het maken van de palen, om het risico van opbarsten of lekkage tot een minimum te beperken. De palen moesten hierdoor vanaf maaiveld worden aangebracht (foto 5). Het toepassen van de injectielaag maakte het mogelijk met CSM-wanden te werken, waardoor een dure bouwkuipoplossing met damwanden kon worden voorkomen. Als paalsysteem zijn in de grond ge- vormde palen toegepast. Na installatie is, door middel van een akoestische meting, de constructieve integriteit van de palen geveri - fieerd. Hiermee kon worden onderzocht of tijdens de installatie insnoering heeft plaats- gevonden. Uit de uitgevoerde tests bleek dat alle palen in goede staat verkeren. 4 Doorsnede bouwkuip, bron: Crux Engineering 5 Heiwerkzaamheden Wonderwoods Constructieve uitdaging voor de MVSA-toren zijn de vele verschillende functies die boven elkaar zijn geprogrammeerd 4 5 CEMENT 5 2024 ?9 Kranen In en rondom de bouwkuip waren drie to- renkranen voorzien (foto 6). Deze zijn alle drie op een andere wijze gefundeerd. Twee kranen overkluisden een transportroute en zijn om die reden op een portaal geplaatst. Daardoor konden vrachtwagens onder de torenkraan door rijden. Een van deze twee torenkranen is uitgevoerd met een in te storten kraanvoet, de ander met geballaste kraanvoet. De in te storten kraanvoet is ge- bouwd op een betonnen portaal, dat bestaat uit wandliggers met een dikke plaat erover- heen. De geballaste kraan is gebouwd op een stalen portaal. Doordat de kraan is geballast, ontstonden er geen trekkrachten op de ver- bindingen en was een staalconstructie de meest voor de hand liggende keuze. Beide kranen zijn buiten de plot van de bebouwing opgenomen, waardoor extra palen nodig waren. De derde kraan is geïntegreerd in de fundering tussen beide gebouwen in. Voor deze kraan zijn diverse poeren, die in de eindsituatie zijn bedoeld voor het gebouw, samengevoegd tot één kraanpoer. Zo waren maar enkele extra palen nodig. Deze laatste kraan is de meest bijzondere: deze had een losstaande haakhoogte van ongeveer 114 m. Dit is vrij uniek in Nederland. MVSA-toren: slim constructief stramien Constructieve uitdaging voor de MVSA-toren zijn de vele verschillende functies die boven 7 6 De kenmerkende verdiepingshoge boombakken zijn opgebouwd uit twee prefab elementen: de wanden en het bakelement 6 Twee torens in uitvoering, met drie torenkranen 7 Gestapelde functies in de MVSA-toren 10? CEMENT 5 2024 ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? ????? dsn 1 10800 8100 8100 8100 8100 8100 7420 2400 8100 8100 8100 8100 8100 8100 6300 8 6 , 5 6° 3971 ??????????????????? ??????????????????? ?????????????? ?????????????? ??????????????????????? ??????????????????????? ?????????????????????? +13.020 ?????????????????????? ???????????????? ????????????????????? ????????? ??????????????????? ????????????????????? ????????????????????? ????????????????????? ????????????????????? ????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ????????????????????? ? ?? ?? ??? ? ? ? ??? ? ??? ? ? ???????????????? ???????????????????? ????????????????????? ?????????? ??????????????????? ???????????????????? ?????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ????????????????????? ????????????????????? ?????????? ??????????????????? ?????????? ??????????????????? ???????????????????? ????????????????????? ????????????????????? ?????? ?????? ?????? ????????????????????? ?????????? ??????????????????? ???????????????? ???????????????? ?????????? ??????????????????? ? ?? ?? ??? ? ? ? ??? ? ??? ? ? ????????????????????? ??????????????????? dsn 5 ????????? ??????????????????? ????????? ??????????????????? ????????????????????? ??????????????????? ??????????????????????????????????????? ??????????????????? ??????????????????? ??????????????????? ??????????????????? ??????????????????? ???????????????????? ???????????????????? ???????????????????? ??????????????????? dsn 2 dsn 3 dsn 4 dsn 6 dsn 7 dsn 8 dsn 9 dsn 10 A.02 A.03 A.04 A.01 A.05 ???????????????? ?????? ?????? ???????????????? 3.01 ???????????????????????????????????? ????????? ??????????????????? +13.020 ?????????????????????? +13.020?????????????????????? A.04 A.09 A.10 ??????????????????????? ?????????????????????? ????????????????????????????????????????????? ????????? ??????????????????? ????????? ??????????????????? \feeg 20mm.???????????????????????????????? ?????? +13.020 \feeg 20mm. ????????????????????? ???????????????? ????????????????????? ????????????????????? ?????????????????????+13.050 +13.050 +13.050 +13.020 +13.020 +13.050 ????????????????????????????????????????????? ???????????????? ???????????????? ????????????????????? A.12 A.13 3.03 3.02 3.04 ?????????????? +13.050???????????????????? ?????? 8 Plattegrond 3e verdieping MVSA-toren elkaar zijn geprogrammeerd (fig. 7). Boven de ondergrondse parkeerlaag bevinden zich diverse commerciële functies: niet alleen horeca, maar ook een Japans collectief voor digitale kunst (museum Nowhere) neemt zijn intrek. Deze specifieke gebruiker stelt hoge eisen aan de vloerbelastingen, gemid - deld 1000 kg/m² veranderlijke belastingen, en ook een vrije indeelbaarheid van deze vloeren. Door het gekozen constructieve stramien leidde dit niet tot dikkere vloeren. Vanaf de eerste verdieping zijn direct naast het museum de eerste woningen gere - aliseerd (fig. 7). Door middel van een akoes- tisch ontkoppelde constructie worden ge- luids- en trillingsoverlast van het museum naar de woningen voorkomen. Boven het museum bevinden zich, tot aan de 6e verdieping, kantoorruimtes die de vol - ledige plattegrond bestrijken en bestemd zijn voor diverse huurders. Om voldoende flexi - biliteit voor de toekomst te waarborgen, zijn zowel de commerciële plint als de kantoor - verdiepingen volledig voorzien van een open kolomstructuur (fig. 8): een open structuur van prefab kolommen en balken met als vloer kanaalplaten met een druklaag. Tij - dens de verhuur kunnen kantoren onderling op verschillende punten worden verbonden door middel van vides en extra trappen. 8 CEMENT 5 2024 ?11 1080 0 8 100 8 100 8 100 8 100 8 100 7 420 2400 8 100 8 100 8 100 8 100 8 100 8 100 6 300 8 6 , 5 6° 3 971 +6 0.90 0 dsn 2 dsn 3 dsn 4 dsn 6 dsn 7 dsn 8 dsn 9 A.07 A.0 8 A.11 De stabiliteit wordt in de onderbouw gewaarborgd door twee prefab kernen (fig. 10). De samenhang is voorzien door de knippen van de prefab elementen slim te positioneren en de constructieve schijf- en zeilwerking van de druklaag. De kenmerken - de afgeronde hoeken van deze toren zijn gerealiseerd door middel van brede prefab betonbalken, die in de hoeken zijn verjongd. Aan de Kinepoliszijde van de toren zijn de kantoorverdiepingen doorgezet tot de 11e verdieping (fig. 7). Aan de stationszijde van de toren is vanaf de 6e verdieping ruimte voor woningen. Vanwege de gewenste mas- sa's voor akoestische ontkoppeling is, op deze splitsing van kantoor naar woningen, gewisseld van bouwmethodiek: waar de kantoorverdiepingen volledig in prefab zijn uitgevoerd, zijn de woonverdiepingen uitge- voerd met in het werk gestorte wanden en breedplaatvloeren (fig. 9 en 10). Op de overgang tussen woningen en kantoren, op de 6e verdieping, is de enige overdrachtsconstructie van de toren ge- maakt (fig. 11). Deze 'zwevende fundering', zoals hij in het project inmiddels is gaan heten, vroeg om extra verdiepingshoogte op de bovenste kantoorverdieping. Dankzij vroegtijdige intensieve afstemming met de installatieadviseur is deze extra hoogte tot een minimum beperkt, doordat de over - dracht van de installaties en de constructieve overdrachtsconstructie in dezelfde hoogte zijn ontworpen. Daktuinen zonder zware constructie? Op de platte daken van de MVSA-toren worden openbaar toegankelijke daktuinen gecreëerd (fig. 12), die met elkaar zijn verbonden door trappen en een doorlopende looproute die zich rondom het gebouw over de daken van de lagere bebouwing uitstrekt. Op de 7e ver- dieping van de Boeri-toren, waar zich ook een daktuin bevindt, kun je via een met groen en bomen omzoomde loopbrug, naar de MVSA-toren oversteken. Op die manier zijn deze daktuinen straks semi-toegankelijk en bereikbaar voor bezoekers van het res- taurant dat zich op de 7e verdieping van de Boeri-toren bevindt. De daktuinen van de MVSA-toren wor - den gerealiseerd op verschillende daken van de kantoren en de woontoren. Om het extra gewicht van het grondpakket en bomen te kunnen dragen, is hier een verdikte vloer toegepast. Deze vloeren zijn, afwijkend van standaard kanaalplaten voor de kantoorvloe - ren, als breedplaatvloer uitgevoerd. Dit leid - de tot een afwijkende oplegging op de ABSEILEN VOOR ONDERHOUD Voor het groen rondom de gevels is de komende jaren een onderhoudspartij ingeschakeld, waardoor de groene kwaliteit van de gevels is geborgd. Het groenonderhoud kan gedeel- telijk vanuit de gevelonder- houdsinstallatie worden gedaan, maar deze is niet beschikbaar voor de onderste lagen en het bredere deel van de toren. Hoveniers zullen hier abseilen langs de gevels. Speci- ale ankers op de bovenste ver- diepingen zorgen voor veilige aanhaakpunten voor de alpi- nisten-hoveniers en hun afval- zakken voor het snoeiafval. Ook zijn de planten- en boom- bakken voorzien van sterkere ankers. Voor dit project heeft een Italiaanse Botanicusexpert een windtunnel - onderzoek uitgevoerd 9 9 Plattegrond 18e verdieping MVSA-toren 12? CEMENT 5 2024 2400 8 100 8 100 8 100 8 100 8 100 8 100 6 300 11 12 10 10 Doorsnede MVSA-toren 11 Doorsnede MVSA-toren t.p.v. as 8 met op de 6e verdieping de overdrachtsconstructie 12 Impressie daktuinen op de MVSA-toren, bron: VERO CEMENT 5 2024 ?13 prefab balken, omdat er, in tegenstelling tot kanaalplaatvloeren, geen oplegnok benodigd is. In het vroege ontwerptraject vond uitge- breid overleg plaats met de groenadviseur over de inrichting van de daken. Zo zijn de posities van de zware elementen, zoals bo- men en zwerfkeien, vroegtijdig vastgelegd en afgestemd op een efficiënt ontwerp van de constructie. Daarnaast zijn in het onder- houdsplan voor toekomstig gebruik en de inrichting van de daktuinen specifieke rand - voorwaarden vastgelegd. Deze zorgen ervoor dat herinrichting in de toekomst binnen bepaalde grenzen blijft, om te voorkomen dat de draagcapaciteit van de onderliggende constructie wordt overschreden. Binnentuinen? Op verschillende locaties in het gebouw worden wintertuinen gereali - seerd (fig. 13). Deze bevinden zich inpandig direct aan de gevel. De wintertuinen be- 13 Inpandige wintertuinen in de MVSA-toren 14 Impressie Boeri-toren, bron: VERO 13 14 14? CEMENT 5 2024 27004200 12005700 12005700 12005700 12006900 6900 schikken over een gevel die afhankelijk van de weersomstandigheden opent of sluit. Ze brengen het groen dat rondom de torens aanwezig is ook naar binnen, waardoor een groene sfeer in de toren ontstaat. Net zoals bij de daktuinen, is in het ontwerpstadium al afgestemd welke belas- tingen vanuit het groen nodig zijn om vol - groeide bomen in de binnentuin te laten groeien. Daarnaast zijn de transportroutes voor onderhoud met mini-hoogwerkers vroegtijdig vastgelegd, zodat lokale construc- tieverzwaringen alleen daar zijn toegepast waar nodig. Boeri: het verticale bos in Utrecht De Boeri-toren draagt de karakteristieke esthetiek die bekend is in andere ontwerpen van architect Stefano Boeri (fig. 14). Het meest opvallende voorbeeld is Bosco Verticale in Milaan, dat diende als inspiratiebron voor deze specifieke toren. Deze Boeri-toren, met een hoogte van meer dan 100 m, wordt hoofdzakelijk ge- bruikt voor woningen. Op de 7e verdieping bevindt zich een restaurant, dat toegang biedt tot de daktuinen op beide torens. Op de lagere verdiepingen is er ruimte gereser- veerd voor retail, een fitnessruimte en een openbare fietsenstalling. De constructie van de Boeri-toren bestaat hoofdzakelijk uit in het werk gestort beton. De onderste verdiepingen kennen een combinatie van een kolommenstructuur met balken en een wanden-vloerenstructuur. Vanaf de verdiepingen waar alleen woningen zijn gesitueerd, bestaat de constructie enkel uit de wanden-vloerenstructuur (fig. 15). De vloeren bestaan uit breedplaatvloeren, de balkons zijn volledig in het werk gestort. Stabiliteit wordt ontleend aan de doorgaande constructieve wanden. De toren wordt bedekt met diverse plant- en boomsoorten die zorgvuldig zijn geselecteerd voor deze locatie. Kleinere planten en struiken worden in plantenbak - ken rondom de vloerranden geplaatst, ter- wijl voor de grotere, verdiepingshoge bomen een groter grondpakket nodig is om de boom te laten groeien. Hiervoor zijn speciale boombakken van één verdieping hoog ont- worpen, en is er in het ontwerp twee verdie- pingen ruimte gelaten voor de stam en kruin van de boom. Hier liggen de balkons iets terug. Prefab gevel? Ter plaatse van de 7e en de 13e verdieping versmalt de plattegrond van de toren (fig. 15 ? 17). Vanaf deze verdiepingen zijn prefab-betonnen kopgevels toegevoegd aan het gevelbeeld. Aan deze kopgevels zijn kleine plantenbakken bevestigd, die ogen - schijnlijk willekeurig tegen de gevel zitten. Hier zit echter een repetitie in. 15 Doorsnede Boeri-toren 15 CEMENT 5 2024 ?15 7471 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 5 400 2 700 5 825 2 350 4 550 3 400 3 500 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 2 967 3 933 2 760 4 140 8 7 491 6 900 6 900 6 900 6 900 7 0 ,2 7 ° +2 4.17 0 +24.17 0 +24.73 0 +24.17 0 +24.17 0 W_AA W_ AC W_AD W_ AE W_AF W_AG W_ AH W_ AJ W_14 W_ BB W_BC W_ BD W_BE W_ 03 W_04 W_15 W_05 W_06 W_07 W_08 W_09 W_ 11 W_12 W_ AB 1 9 , 7 3 ° 6 3 00 1 0 40 0 9 0° +2 4.60 0 +24.60 0 +24.60 0 +24.60 0 +24.60 0 +22.82 0 A.01 7.01 7.02 7.03 7.04 A.0 2 5825 2 350 4 550 3 400 3 500 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 2 967 3 933 2 760 4 140 6900 6 900 6 900 6 900 6 900 6 900 5 400 2 700 +6 5.57 0 W_AD W_AE W_ AF W_AG W_ 03 W_ 04 W_05 W_06 W_ 13 63 00 1 9 , 7 3 ° A.0 2 A.03 penant d=50 0 A.04 A.07 17 16 Eén van deze kopgevels vervult over de vol - ledige hoogte een bijkomende functie als dragend element voor neerwaartse belasting en draagt bij aan de stabiliteit van de toren. Om deze wand functioneel te maken als on - derdeel van de stabiliteit, is een constructief verband aangebracht. Daartoe zijn de ele- menten verspringend en overlappend gepo- sitioneerd (fig. 18). Het architectonische beeld van deze gevelwand bemoeilijkte de uitdaging om een verband in deze gevel te krijgen. Doordat de plantenbakken en gevelopeningen dermate verspringen ten opzichte van elkaar, was er een specifieke plaatsingsvolgorde ten tijde van de bouw nodig. Om de drie verdiepingen herhaalt de gevel zich. Van deze drie verdie- pingen moesten er twee van links naar rechts worden opgebouwd en een van rechts naar links. Met deze voorwaarden zijn ver- delingen van de elementen bepaald en nok - ken aan de elementen toegevoegd. Deze constructieve kopgevel is schuin geori - enteerd ten opzichte van de overige orthogo- nale dragende wanden en wordt opgevangen door een in het werk gestorte wandligger, die afdraagt op kolommen. Hierdoor ont- stonden ingewikkelde wapeningsknopen. Om de aannemer beter inzicht te geven, is de wapening in deze knopen in 3D uitge- werkt (fig. 18). Dankzij dit inzicht zijn moge- lijke uitdagingen duidelijk geïdentificeerd. Boombakken aan de gevel? De kenmerken - de verdiepingshoge boombakken aan de ge- vel zijn opgebouwd uit twee prefab elemen - ten: de wanden en het bakelement (fig. 19, 20 en 21). De boombak is 1,2 m hoog, eron - der bevindt zich tussen de wanden een holle ruimte, die een gewichtsreductie opleverde. Ondanks deze gewichtsreductie wegen de boombakken nog altijd minimaal 130 kN, inclusief boom en aarde. Aan de dragende wanden zijn consoles gestort, die de draag - constructie vormen voor de boombakken. De consoles vallen weg in de ruimte tussen de wanden. De boombakken zijn ontworpen met de mogelijkheid om op twee verdiepingen te worden verankerd (onderzijde en bovenzijde), waardoor ze worden beschermd tegen 16 Plattegrond 7e verdieping Boeri-toren 17 Plattegrond 19e verdieping Boeri-toren 16? CEMENT 5 2024 alum iniumpl aa t in kl eu r bo veng rond sebo om verank ering al um iniu mpl aa t in kl eu r bo veng rond sebo om verank ering al um iniu mpl aa t in kl eu r alum iniumze twerk in kleu r alum iniumze twerk in kleu r alum iniumpl aa t in kl eu r alum iniumze twerk in kleu r stalen ba lust rade in kl eu rspijle n ø1 2m m/hoh 110m m stalen bal ustrad e in kleu rspijle n ø12m m/hoh 110 mm stalen ba lust ra de in kl eu rspijle n ø12m m/hoh 110 mm kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoa t in kl eu r kozijn g epo edercoat in kleu r kozijn ge poe derc oat in kl eu r terra safwerking dr ee nteg el d. 60 mmop dr ag ers/ tege lafm eting n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sch ot isol at ie 30/50m mihwg be tonisol atie 50m mrege lwerkplaf on d ho uten de len te rra safwerking dr ee nteg el d. 60 mmop dr ag ers/ tege lafm eting n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sch ot isol at ie 30/50m mihwg be tonisol at ie 50m mrege lwerkplaf on d ho uten de len te rra safwerking dr ee nteg el d. 60 mmop dr ag ers/ tege lafm eting n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sch ot isol at ie 30/50m mihwg be tonisol at ie 50m mrege lwerkplaf on d ho uten de len ko zijn g epo edercoat in kleu r kozijn g epo edercoat in kleu r terra safwerking dr ee nteg el d. 60 mmop dr ag ers/ tege lafm eting n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sch ot isol atie 30/50m mihwg be tonisol at ie 50m mrege lwerkplaf on d ho uten de len afwe rking vlon de rs n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sc ho t is ol at ie 30/50m m ihwg be tonisol at ie 50m mregelwerk mu ltip lexp laat 12m m kozijn ge poe derc oat in kl eu r kozijn ge poe derc oat in kl eu r gevel elem entpo lijs ten K8 00 terra safwerking dr ee nteg el d. 60 mmop dr ag ers/ tege lafm eting n.t.b.tw ee laag s bitu meaf sc ho t is ol at ie 30/50m mihwg be tonisol at ie 50m mrege lwerkplaf on d ho uten de len ho uten be kled ing-ma ngat ac hter be kled ingtb v ber eikb aa rheid - gev elel em entpo lijst en K8 00 bk. he kw erk 12 00+beloopbaa r vl . opp . bk. he kw erk 1200 +beloopbaa r vl . opp . bk. he kwer k 1200+be loop baar vl . op p. bk. he kwer k 12 00+beloop baar vl . op p. bk. he kwer k 12 00+be loopbaa r vl . opp . bk. he kwer k 12 00+be loop baar vl . op p. bk. he kwer k 12 00+beloop baar vl . opp . boom bakinvu llin g bo om bakk envlgs opga ve advise ur boo mbakinvu llin g bo om bak kenvlgs opga ve advise ur tree po t 150 123 1 455 290 456 425 30075401 1205 150 2035 100 120 382 53945 120 3850 120 4090 dich t pa neel dich t pa ne el dich t pa neel 134 2347 13 470 134 825 4207 12 0 3345 63 18 19 18 3D-wapeningsknoop ter plaatse van aansluiting versprongen gevel 19 Aanzicht ter plaatse van plantenbak CEMENT 5 2024 ?17 potentieel kantelen onder invloed van het zwaartepunt van de boombak en externe windbelastingen. Deze koppelingen zijn ge- realiseerd door een stek-gainverbinding tussen het wandelement en de vloer, en een koppeling met ingestorte ankers bij het bak- element met de vloer. Tussen de boombakken in bevinden zich langgerekte plantenbakken. Deze plan - tenbakken liggen op aangestorte betonnok - ken aan de balkonvloer. Deze nokken vallen weg in de inkassingen aan de onderzijde van de plantenbakken. Het gewicht van de plan -tenbakken op het uiteinde van de uitkragen - de balkons levert extra krachten op. Deze zijn in de wapeningsberekening van de bal - kons meegenomen. Windtunneltests bomen en struiken Behalve het extra gewicht, genereren de bomen in de daktuinen en de boombakken bijzondere aanvullende belastingen op de constructie van het gebouw. Vanwege de flexibele beweging van de bomen door de wind, is de resulterende kracht niet direct af te leiden uit de Eurocode. Voor dit project heeft de Italiaanse Botanicusexpert Laura Gatti een windtunnel - onderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn voor alle geplande boomposities de windstuwdrukken gemeten (fig. 22). Vervolgens is, aan de hand van een model met verschillende boomty - pen per positie, een geschikte boomsoort geselecteerd die daar kan groeien. Op basis van de resulterende winddruk per positie en het beoogde volgroeide boomtype, is voor elke boompositie de effectieve krachtwer- king op het gebouw bepaald, zowel in neer- waartse als horizontale richting, inclusief het vereiste inklemmingsmoment. 20 21 20 Doorsnede ter plaatse van plantenbakken 21 Impressie boombakken 18? CEMENT 5 2024 Deze optredende krachten zijn gebruikt voor de dimensionering van zowel de hoofd - draagconstructie, als voor een speciale ver- ankeringsconstructie (fig. 23). Daarbij wordt zowel de kluit van de boom als de boomstam met stalen spanbanden verankerd. Mocht de boomstam in de toekomst onverhoopt breken, dan zal de top van de boom in deze verankering blijven hangen en niet naar beneden vallen. Zichtbaar groen Hoewel de toren momenteel nog in aanbouw is, met een geplande oplevering na de zomer van 2024, zijn de eerste plantenbakken en boombakken aan het gebouw al gevuld. Het groen rondom de gevel wordt steeds zicht- baarder. Met name dit groen vroeg om de nodige maatregelen in de constructie, waar- door dit project constructief gezien heel speciaal was. 22 Windtunneltest groen op de constructie 23 Principe verankering boom in boombak 22 23 CEMENT 5 2024 ?19